Η 14η Φεβρουαρίου του 1899 ήταν μέρα Τρίτη. Η Αθήνα πενθούσε, καθώς οδηγούσε στην τελευταία του κατοικία, στο πρώτο νεκροταφείο της πόλης, τον εθνικό ευεργέτη της. Τον Ανδρέα Συγγρό. Η τελετή έγινε παρουσία του βασιλέως Γεωργίου Α’, με τον οποίον ο εκλιπών είχε στενή σχέση, αλλά και με όλα τα ανώτατα στρώματα της αστικής τάξης.

Γεννημένος στην Πόλη τον Οκτώβριο του 1830, δευτερότοκος γιος του Χιώτη γιατρού Δομένικου Τσιγγρού και της Μονδινής Νομικού, ο Α.Σ. έμελλε να μείνει ως τις μέρες μας, έναν αιώνα και είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του ως μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Στον  ιστορικό ζυγό, θα προστεθούν τόσο οι μεγάλες δωρεές, για ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, θέατρα, σχολεία, φυλακές, κτήματα, όσο και όλα εκείνα που έκαναν τον Τύπο της εποχής να τον χαρακτηρίσουν  μηχανορράφο, λωποδύτη φιλάνθρωπο, «χρυσοκάνθαρο», «Λαυριοφάγο».

Το 1964, ο Βασίλης Μάρος γυρίζει ένα μαυρόασπρο ντοκυμαντέρ πάνω σε σενάριο του Βρετανού David Holden. Συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός και επικεφαλής των ανταποκριτών του εξωτερικού της εφημερίδας The Sunday Times, ειδικευμένος στα θέματα της Μέσης Ανατολής, ο Holden, ανέλαβε και την αφήγηση στη μητρική του γλώσσα.

Ελληνική επαρχία, άνοιξη του 1964.

Το ντοκυμαντέρ έχει τον πετυχημένο και διττό τίτλο «Η Ελλάδα χωρίς κολώνες» και μετά από 48 περίπου λεπτά, με πολύ ενδιαφέροντα πλάνα, όπου μας παρουσιάζουν μια Ελλάδα απούσα σήμερα, οι τελευταίες εικόνες έρχονται μαζί με κάπως θλιμμένες πενιές από ένα μπουζούκι και το εξής σχόλιο:

Η Hedda Hopper και o Walter Jenkins, είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό, καθότι δεν αποτέλεσαν πρόσωπα πρώτης δημοσιότητας, έτσι καθώς πέρασαν τα χρόνια της δράσης τους ξεχάστηκαν, πλην όμως στην εποχή τους η δράση τους ήταν αξιοσημείωτη.

Η μεν Hopper, εφοδίασε με πολλά καύσιμα το όχημα του Μακαρθισμού ο δε Jenkins αν δεν είχε απομακρυνθεί από τη θέση του συμβούλου του L.B.J. πολλές εξελίξεις στην Αμερικάνικη πολιτική, άρα και παγκοσμίως, θα μπορούσαν να είναι πολύ διαφορετικές και σαφώς καλύτερες.

Τέσσερις εικόνες, πριν από τριάντα, είκοσι, δέκα χρόνια, τέτοια εποχή, αρχές του χρόνου, και μια από φέτος.

Εικόνες μαυρόασπρες, χωρίς κάποιο κοινό μεταξύ τους στοιχείο, πέρα από τους τόνους του γκρι, που μας προσφέρουν την ευκαιρία για λίγα σχόλια.

Ψάχνοντας για κάτι, ως συνήθως χάθηκα, και έπεσα πάνω σε ρεκλάμα του περιοδικού ώτο τουρίσμ, τεύχος του Ιουνίου του ’71. Μεσούσης της junta, με διευθυντή τον Αλέκο Φιλιπόπουλο και αρχισυντάκτη τον Γιάννη Παγώνη. Το πρώτο τεύχος είχε κυκλοφορήσει τέσσερα, σχεδόν, χρόνια νωρίτερα τον Σεπτέμβρη του ’67. Στο συγκεκριμένο τεύχος του «ω-τ» λοιπόν, υπήρχε μια καταχώρηση για κατάστημα οπτικών, στο κέντρο της Αθήνας.

Κεντρικό και σφόδρα αβανταδόρικο πρόσωπο που πρωταγωνιστούσε στην διαφήμιση ήταν ο Telly Savalas, ή Αριστοτέλης Τσαβαλάς με καταγωγή από το Γεράκι της Λακωνίας, στα 49 του, τότε, χρόνια με μια αξιοσημείωτη, ήδη, καριέρα ηθοποιού στην Αμερική.

Ψηφίστηκε στις Η.Π.Α., όπως είδαμε στην προηγούμενη ανάρτηση, ο νόμος για δικαιώματα των πολιτών ο περίφημος o περίφημος Civil Rights Act του ΄64, τούτο όμως δεν σήμαινε ότι λύθηκαν τα προβλήματα. Ήταν μόνο ένα νομικό πλαίσιο που θα συναντούσε πολλά εμπόδια μέχρι να γίνει συνείδηση του Αμερικάνου πολίτη.

^{O J. Watson στα νειάτα του                                      και στην τρέχουσα δεκαετία}

Έκτοτε πέρασαν πενήντα πέντε χρόνια, αλλά κατά πως φαίνεται το ξερίζωμα τoυ καθεστώτος των διακρίσεων αποτελεί ακόμα στόχο και όχι κατάκτηση. Πριν λίγα 24ωρα, μάλιστα, έφτασε η είδηση της  αφαίρεσης των επιστημονικών, τιμητικών τίτλων του James Watson, για αυτούς ακριβώς τους λόγους.

Με ένα μαύρο φόντο, όπου ξεχωρίζουν δυο αράδες με λευκά γράμματα ενός γνωμικού του David Herbert Lawrence για την Αμερική, ξεκινά η ταινία Hostiles παραγωγή του 2017. Και τι μας λέει ο Βρετανός πολυσχιδής δημιουργός που εγκατέλειψε τα εγκόσμια πριν τα 45 του το 1930;

Μας λέει πως, «H ουσιώδης αμερικάνικη ψυχή είναι σκληρή, απομονωμένη, στωική και δολοφονική. Δεν έχει ακόμα λιώσει». Ακολούθως ρέει η υπόθεση της ταινίας, που εξελίσσεται το 1892, ούτε 30 χρόνια μετά το πέρας του Αμερικάνικου Εμφύλιου και είναι η ιστορία της αλλαγής της συμπεριφοράς ενός λιγομίλητου, τραχύ, βετεράνου, λοχαγού του ιππικού. Σμιλεμένος σε μια βίαιη ζωή με κυρίαρχο στίγμα το μίσος για τους Ινδιάνους, η πραγματικότητα τον φέρνει αντιμέτωπο με μια άλλη άποψη, την οποία αναπόφευκτα θα αφουγκραστεί.

Η λέξη κατάθλιψη, ακούγεται συχνά στην Ελλάδα της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Είναι οι οικονομικές συνθήκες, η πτώση του βιοτικού επιπέδου, η αίσθηση της ήττας, της αδυναμίας αντίστασης, της αποτυχίας που μπορούν να σπρώξουν ακόμα και ρωμαλέους χαρακτήρες προς αυτήν.

^{- Paul Lafargue -                                    - Laura Marx -                           - Stefan Zweig -                                         - Charlotte Elisabeth Altmann -}

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου μυαλά λαμπρά και φυσιογνωμίες καλλιεργημένες, σπρώχτηκαν στην άβυσσο της κατάθλιψης και από εκεί ακόμα πιο μακριά και ανεπίστροφα, στην αυτοχειρία, όχι μόνον από τις προσωπικές απογοητεύσεις, αλλά από μια βαθιά οικουμενική αίσθηση απώλειας, ή ακόμα από μια στοχευμένη άρνηση επερχόμενων απογοητεύσεων.

Ιδού μερικά παραδείγματα, σε χρονική σειρά :

Πριν από 45 χρόνια, το ’73, η 17η Νοεμβρίου έπεσε μέρα Σαββάτο, μέρα εργάσιμη τότε, αλλά τα σχολεία δεν άνοιξαν.  Στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας, ακούγονταν σποραδικοί πυροβολισμοί, ενώ τεθωρακισμένα διέτρεχαν τους άδειους δρόμους.

Μάνικες ξέπλεναν τους προαύλιους χώρους του Πολυτεχνείου, λες και έτσι θα σβήνονταν τα γεγονότα, πολίτες κρύβονταν για να αποφύγουν την σύλληψη. Τραυματίες απέφευγαν τα νοσοκομεία για τον ίδιο λόγο, ενώ κάποιες οικογένειες συγκεντρώνονταν γύρω από τα νεκροσέντονα.

Το 1972 διεξήχθη ένα περίεργο πρωτάθλημα ταχύτητας. Ο θανάσιμος τραυματισμός του Γιάννη «Μαύρου» Μεϊμαρίδη, τον Οκτώβρη της προηγούμενης χρονιάς στη Ρόδο, σήμανε το τέλος των streets circuits. Έτσι όλο το βάρος του θεσμού, πέρασε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Δεκέλειας.

Εδώ εικονίζονται τέσσερις διεκδικητές του τίτλου, εκείνης της χρονιάς. Επικεφαλής ο  Γιώργος Μοσχούς με την GTAm της «Μότορ Ελλάς», μόλις διακρίνεται πίσω του η οροφή από το δεξιοτίμονο Escort της «Κοντέλης» που οδηγούσε ο Παύλος Μαδεντζής, ακολουθεί η γαλάζια «Άσσος» Α110 του «Σιρόκο» και η δυο – δυο της «Electronica» με τον G. Ragusa.