Σε συμβάντα που κάποιος είναι σύγχρονος είναι δύσκολο να αποφύγει τον συναισθηματισμό. Και όσο πιο μεγάλες διαστάσεις σε κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο έχουν όσα συνέβησαν, τόσο πιο δύσκολο είναι να αποφύγει την συναισθηματική εμπλοκή. Αν υποτεθεί δε, πως είχε και την παραμικρή συμμετοχή είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνει συναισθηματικά αδρανής. Στην περίπτωση μάλιστα που προστεθεί και το εφηβικό της ηλικίας τότε η συναισθηματική επίδραση καθίσταται βέβαιη.

Κατανοητό γιατί αυτές οι κουβέντες, αποκτούν άλλη βαρύτητα τέτοια μέρα. Στα 15 χρόνια ύπαρξης τούτης της ιστοσελίδας έχουν αναρτηθεί πλείστες αναφορές για ότι συνέβη τον Νοέμβριο του ΄73 στην Ελλάδα. Μερικοί σύνδεσμοι παρατίθενται στο τέλος. Αλλά, κάθε χρονιά που προστίθεται από το Φθινόπωρο του '73, κάθε χρονιά που με απομακρύνει από τότε, σε τίποτα δεν έχει αλλάξει την άποψή μου για τα τι, τα γιατί και τα διότι.

Για να το ξεκινήσω χιουμοριστικά, καθότι από ένα σημείο και μετά δεν χωρά καθόλου χιούμορ, μόλις διάβασα το επίθετο η μνήμη μου ταξίδεψε στη δεκαετία του ’70 και στους Γερμανικούς οίκους βελτιώσεως αυτοκινήτων. Πως ήταν ο Alpina και ο Schnitzer που ειδικεύονταν σε οχήματα με σήμα την προπέλα;  Έτσι o Irmscher και ο Steinmetz που είχαν ειδικευτεί στα οχήματα με σήμα τον κεραυνό και ιδρυτή τον Αδάμ Όπελ. Δεν ταίριαζε όμως, υπήρχε κάτι άλλο πολύ πιο πρόσφατο που αφορούσε το επίθετο Steinmetz και έξυνα τα βάθη της πρόσφατης μνήμης να το ανακαλύψω.

Μέχρι που ο λαμπτήρας άναψε και ήρθε απρόσκλητη η πληροφορία. Μα βέβαια, αυτός είναι! Τον αναφέρει και ο Patrick R. Keefe, στο πόνημα του «Rogues: «True Stories of Grifters, Killers, Rebels and Crooks», στα ελληνικά:« Καθάρματα Απατεώνες, Δολοφόνοι, Επαναστάτες, Εγκληματίες,12 αληθινές ιστορίες». Ανέτρεξα στην παρουσίαση του βιβλίου που είχε γίνει εδώ και ιδού η παράγραφος η οποία αφορά την μια από τις 12 αληθινές ιστορίες που τόσο ιδιοφυώς εκθέτει ο συγγραφέας:

Οι Γερμανικοί βομβαρδισμοί βρετανικών πόλεων που ξεκίνησαν το φθινόπωρο του ’40, ως εισαγωγή του σχεδίου «θαλάσσιος Λέων» το οποίο απέβλεπε στην εισβολή και κατάκτηση των βρετανικών νήσων από τις Γερμανικές δυνάμεις, μπορεί να καταχωρηθεί ως η πρώτη επισταμένη, μαζική, εγκληματική ενέργεια εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Δεν είχε να κάνει με στρατιωτικούς στόχους, αλλά με την τρομοκράτηση των αμάχων ώστε να διαλυθεί το ηθικό τους και καμφθεί κάθε επιθυμία αντίστασης στην επικείμενη εισβολή.

Το ηθικό των Βρετανών δοκιμάστηκε μα δεν κάμφθηκε, παρά το γεγονός ότι, πέρα από αμέτρητα κτίρια που κατέρρευσαν, 44.652 άμαχοι πολίτες εκ των οποίων 5.626 παιδιά έχασαν τη ζωή τους ανάμεσα σε ερείπια, και άλλοι 52.370 τραυματίστηκαν. Η απόβαση  δεν έγινε ποτέ και οι Γερμανοί επέλεξαν το επόμενο λάθος τους, τα επόμενα μαζικά εγκλήματα πολέμου, με την εισβολή στην Σοβιετική Ένωση που θα κρινόταν μοιραία για τις επιδιώξεις τους.

Μπορεί να βρίσκεσαι επί δέκα χρόνια κοντά σε κάποιον καθημερινώς, λόγω επαγγελματικής εμπλοκής, κι έτσι να έχεις μάθει αρκετά για αυτόν. Υπάρχουν όμως, κάποιες σπάνιες στιγμές που μέσα σε ελάχιστο χρόνο καταλαβαίνεις περισσότερα.

Πριν από εννέα περίπου χρόνια είχαμε, αρκετά απρογραμμάτιστα, επισκεφτεί το Dachau, το οποίο η Ιστορία μάς το έχει παραδώσει ως το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης του τρίτου Ράιχ. Της Γερμανίας εν προκειμένω για να μην αποπροσανατολιζόμαστε με ιστορικούς όρους. Για μένα ήταν η δεύτερη φορά, για εκείνον η πρώτη και αυτό που πρόσεξα, χωρίς φυσικά να πω οτιδήποτε, ενώ προσποιήθηκα ότι δεν το είχα καν δει, ήταν που κάποιες στιγμές προσπαθούσε να κρύψει τα δάκρυά του, από αυτά που έβλεπε και ένιωθε. Με αυτό τον τρόπο συγκρότησα μια πιο ολοκληρωμένη, πιο συμπαγή άποψη για τον χαρακτήρα του. Ο λόγος για τον δημιουργό του ντοκυμαντέρ «Γράμμος, Οι τελευταίοι πολιτικοί πρόσφυγες του Εμφυλίου» .

Με την επέτειο του Alors, c' est la guerre (λοιπόν έχουμε πόλεμο), που απάντησε ο Ιωάννης Μεταξάς στον Ιταλό πρέσβη Emanuele Grazzi, συχνά σηματοδοτείται, επί της ουσίας, το τέλος της θερινής περιόδου.

Τα λιτά εξοχικά -όσο λιγότερο λιτό, τόσο απομακρύνεται από την έννοια του εξοχικού-  μαζεύονται, οτιδήποτε θαλασσινό αποθηκεύεται και οι εραστές του καλοκαιριού οπλίζονται με υπομονή ώστε να αντιμετωπίσουν τους επόμενους έξι μήνες.

Για όποιο παιδί, φυσιολογικής οικογένειας, το πήρε από το χεράκι η Χούντα στο δημοτικό και το άφησε δεκαεφτάρη το θέρος του ΄74, το εκλέγειν, το εκλέγεσθαι και οι δημοκρατικές εκλογικές διαδικασίες ήταν κάτι πολύ σοβαρό και αντίστοιχα ποθητό. Ήταν το διαβατήριο για την κανονικότητα, το σφράγισμα του φέρετρου της επταετίας, ή είσοδος στην πολιτική αισιοδοξία.

Οι Εθνικές εκλογές ανήμερα της πρώτης επετείου του Πολυτεχνείου, μια υπέροχα συντηρητική, αμυντική ντρίπλα του επανακάμψαντος Καραμανλή, και τρείς Κυριακές αργότερα το Δημοψήφισμα που ξεκαθάρισε το πολιτειακό, σήμαναν το τέλος μιας υπερδεκαετούς περιόδου στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων των Ελλήνων.

Κάποια χρόνια νωρίτερα, όταν χτυπούσε βαριά ο παλμός των μνημονίων, θεωρούσα ότι ήταν μέγα ιστορικό σφάλμα η σύγκριση των δυσκολιών της  γενιάς που γεννήθηκε στο μεσοπόλεμο, με τις αντίστοιχες της επόμενης. Το μεταξικό καθεστώς, ο πόλεμος ενάντια στο άξονα, η τριπλή Κατοχή, η λευκή τρομοκρατία, ο Εμφύλιος και η αρρώστια του μετεμφυλιακού κλίματος δεν μπορούσαν να συγκριθούν με ότι προέκυψε αργότερα. Αν δε, προσθέσουμε την αγιάτρευτη πληγή της Μικρασιατικής καταστροφής, την μεγαλύτερη μέχρι τότε ανταλλαγή πληθυσμών σε παγκόσμια κλίμακα και το, κατά τα φαινόμενα, τελευταίο των πραξικοπημάτων, δεν πρέπει να υπάρχει λαός και φερόμενο ως ανεξάρτητο κράτος στον πλανήτη, που να δοκιμάστηκε τόσο όσο το Ελληνικό στην πεντηκονταετία ανάμεσα στη δεκαετία του ’20 και του ’70.

Έτσι, όσα ζόρια κόμισαν τα μνημόνια, όσος κόσμος και αν σοκαρίστηκε, όσες περιουσίες εξατμίστηκαν, ακόμα και η κατακόρυφη αύξηση των αυτοκτονιών, δεν μπορούσαν να μπουν στο ζύγι με το τόσο ζοφερό παρελθόν. Στο φινάλε υπήρχε και ένα είδος συλλογικής ευθύνης για ότι είχε προκύψει εσχάτως.

Μετά από 15 έτη ως πρόεδρος στον ΣΥΡΙΖΑ/Π.Σ., 14 ως βουλευτής, 7 ως επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης και 4,5 ως πρωθυπουργός, ο Αλέξης αποχωρεί, στα 49 του χρόνια από το πολιτικό προσκήνιο. Ίσως κάποτε μάθουμε με ακρίβεια πόσα, από όσα τον χρεώνουν, οφείλουμε να τα πιστώσουμε στο νεανικό ενθουσιασμό του, στις αυταπάτες της απειρίας του και πόσα προέκυψαν από πολιτικό τυχοδιωκτισμό, όπως συνέβη σε αρκετούς προγενέστερους.

Δύσκολα μπορεί να υπάρξουν πολλές αμφιβολίες στο ότι ήταν ο πρωθυπουργός που πιέστηκε περισσότερο από όλους μεταπολιτευτικά αν όχι μετεμφυλιακά. Διότι στο χρονικό διάστημα που ανέλαβε, με την συνθηματολογία που γιγάντωσε το ποσοστό του, με το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης υπό μάλης και με δεδομένη την κυβερνητική απειρία, την αδυναμία ελιγμών και την αγνωσία του τρόπου που κινούνται τα πράγματα στην Ε.Ε., ήταν ο εύκολος, προς παραδειγματισμό, στόχος.

Η ένοπλη δράση για την ανατροπή κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων στην μεταπολεμική Ευρώπη, γιγαντώθηκε τη δεκαετία του ’70 και προφανώς δεν ήταν τυχαίο ότι συνέβη σε χώρες που σημαδεύτηκαν από το φασισμό. Στη Δ. Γερμανία η R.A.F., στην Ιταλία οι B.R. στην Ελλάδα η 17 Ν. Να μην λησμονηθεί και η αυτονομιστική Ε.Τ.Α. στην Ισπανία.

Διάφορα ενημερωτικά μέσα θυμήθηκαν μέσα στον Μάιο δυο επετείους . Και οι δύο είχαν την σφραγίδα της βίας με νεκρούς. Η πιο σοβαρή και πρώτη χρονικά, στην γειτονική Ιταλία, όπου μετά από 55 μέρες ομηρίας και το αδιέξοδο που προέκυψαν από τις διαπραγματεύσεις, οι Ε.Τ. εκτελούν το Χριστιανοδημοκράτη ηγέτη Άλντο Μόρο, που είχαν απαγάγει από τις 16 Μαρτίου του ’78 σε ενέδρα, φονεύοντας πέντε σωματοφύλακές του. Επτά χρόνια και δέκα μέρες αργότερα μετά από ανταλλαγή πυροβολισμών στου Γκύζη, πέφτουν νεκροί τρεις αστυνομικοί και ο Χρήστος Τσουτσουβής της ομάδας «Αντικρατική πάλη».