Αντιμετωπίζοντας ήδη κάποιες ενοχές που είχα αφήσει στη μέση το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας», άρχισα τo  «Συνομιλίες με τον καθηγητή Υ» αποφασισμένος να το ολοκληρώσω. Όπερ και εγένετο. Πλην όμως έγινε με τον ίδιο τρόπο που άφησα, προς το παρόν, ανολοκλήρωτο το «Ταξίδι»

Τι εννοώ; Ότι παρά τον ευρύτερο θαυμασμό (μου) για τον πολυκύμαντο βίο του συγγραφέα, παρά τη απορημένη λύπη (μου) τόσο για τις πολιτικές - κοινωνικές του ιδέες όσο και για τον φανατισμό που διέπονται αυτές, μα και παρά την παγκόσμια ευρύτερη αποδοχή του, για το συγγραφικό του τάλαντο, δυσκολέυτηκα να παραμείνω γοητευμένος από το έργο του.

Επιπόλαια, ίσως, έκρινα ότι υπήρχαν μερικές πολύ λαμπερές ιδέες, αντιλήψεις, που επιπροσθέτως εκφράστηκαν με αντίστοιχα έξοχο, διαφορετικό τρόπο, αλλά το υπόλοιπο πλαίσιο θα μπορούσε να ήταν σαφώς πιο περιορισμένο. Κάπως έτσι άρχισα να διακατέχομαι από ενοχές, υπό το πρίσμα του ερωτήματος: μα ποιός είμαι εγώ που θα αμφισβητήσω τον Celine;

Από την άλλη, η λογοτεχνία είναι μια μαγειρική με υλικά τις λέξεις. Μπορεί να σου σερβίρουν ένα θεόσταλτο γκουρμέ πιάτο, αλλά εσύ ποθείς τα κεφτεδάκια της Μάνας σου. Όπως επίσης είναι δυνατόν να σου προσφέρουν έναν καταπληκτικό ιχθύ πλακί αλλά να μην σου αρέσουν τα ψάρια.

Έπειτα είναι και το θέμα της εποχής. Μια πρωτοποριακή γραφή για την εποχή, είναι πιθανόν, όσο βρίσκει μέσα στην πορεία του χρόνου μιμητές και αντιγραφείς, όσο δηλαδή αρχίζει να γίνεται συνηθισμένη και τρόπον τινά κατεστημένη, δυσκολεύεται ο αναγνώστης να αντιληφθεί το «πρωτότυπο» από το «αντίτυπο».

Είναι περισσότερο από τρεις δεκαετίες που διάβασα τη, θεωρούμενη ως, πιο σημαντική δουλειά του Δημήτρη Χατζή.

Αν μου άρεσε; Ασφαλώς! Ποιος μπορεί να απαντήσει αρνητικά;
Αν το ένοιωσα; Ναι. Δηλαδή, έτσι νόμιζα.

Μέχρι που το ξαναδιάβασα πριν λίγες μέρες. Και τότε συνειδητοποίησα πως, όπως υπάρχουν βιβλία που όταν τα διαβάσεις σε νεαρή ηλικία μπορούν να σου αλλάξουν τη ζωή, έτσι υπάρχουν άλλα βιβλία, που για να τα νιώσεις πρέπει να φτάσεις σε κάποια, άλλη ώριμη ηλικία.

Το θέμα δεν είναι αποκλειστικά ηλικιακό, είναι ταυτόχρονα εμπειρικό. Το τι είδους εμπειρίες συλλέγεις δηλαδή, με ποιο τρόπο και πως επηρεάζουν τη ζωή σου.

Τέλος είναι και ο τρόπος που αφομοιώνεις, ή αντιστέκεσαι σε όποιες αλλαγές συμβαίνουν δίπλα σου, αλλαγές που εκ των πραγμάτων, δεν μπορείς να τις ορίζεις.

Ήρθε λοιπόν η δεύτερη ανάγνωση και μαζί της, ήρθε ένα είδος πιο έντονης συνειδητοποίησης για μια σειρά από θέματα που υπάρχουν, που τα βλέπεις, τα νιώθεις, μα συχνά δεν θέλεις, είναι οδυνηρό, να ασχοληθείς μαζί τους.

Είναι αυτή, η περίφημη εικόνα ενός κόσμου που φθίνει, που δύει, απότοκο των αλλαγών σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

Ταυτόχρονα είναι και η ανατολή ενός άλλου κόσμου που έρχεται, που δεν εκτιμάς, που δεν εννοείς, που δεν επιθυμείς.

Ο Δ.Χ. αποδεικνύεται μέγας μάστορας, στην περιγραφή αυτής της φθοράς, αυτής της αδυναμίας προσαρμογής, αυτής της ήττας, της παράδοσης.

Όπως το καταγράφει στο  σπαραξικάρδιο «Ο Σιούλας ο Ταμπάκος»:

Χαμένοι στις Άλπεις, ανάμεσα σε Γερμανία και Αυστρία, μεσοβδόμαδα (Mittwoch κυριολεκτικά εις την Γερμανικήν), η μικρή παρέα των τριών Ελλήνων και της μιας Ελληνίδας, περιμένει την εξέλιξη του προγράμματος του επαγγελματικού ταξιδιού.

Από τη διπλανή αποστολή μεσήλικας Πορτογάλος έρχεται κοντά μας και με λόγια παραφορτωμένα με συναίσθημα μας λέει: «Θα ήθελα να σας ευχηθώ καλή τύχη. Καλή τύχη αλλά με αξιοπρέπεια. Διότι εμείς έχουμε το πρώτο, χάσαμε όμως το δεύτερο.»

Περίεργη στιγμή. Πρωινό σε Γερμανόφωνο έδαφος κι' ένας Πορτογάλος απευθύνεται στην Αγγλική σε Έλληνες. Μια άλλου είδους παγκοσμιοποίηση. Σηκώθηκα τον ευχαρίστησα, τον χαιρέτησα δια χειραψίας.

Χαμένοι, ξανά, σε σκέψεις πολυποίκιλες, πήραμε, λίγες ώρες αργότερα, το αεροπλάνο του γυρισμού.

Προκειμένου να μην περάσουν άγονα αυτές οι δυο ώρες, διάβαζα την «Παγκόσμια ιστορία της ατιμίας» του Αργεντίνου Jorge Luis Borges. Γραμμένο πριν 80 χρόνια, με πρώτη ανάγνωση πριν από 30 και κάτι χρόνια, ήρθε τυχαία διαλεγμένο για να με συντροφεύσει σε αυτό ταξίδι . Μα λες και ήρθε συστημένο.

Λέξεις και προτάσεις από τις ιστορίες του, τυλιγμένες στη γοητευτική αχλή της Λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, έρχονταν να καθίσουν με μια θαυμαστή ακρίβεια σε πολλά σημεία απορίας.

Όχι, δεν έδωσαν λύσεις. Προσέφεραν όμως, μια περίεργη ηρεμία και μια γαληνεμένη, έστω και μικρής πιθανόν διάρκειας, αποφασιστικότητα.

Αντιγράφω, τρία εδάφια, κι' ο καθένας τα αξιολογεί και τα καρφώνει μέχρι εκεί που αντέχει:

Γέννημα της Σπερχειάδας ('31 Μακρακώμη), θρέμμα της Καισαριανής, ο Μ.Χ. εγκατέλειψε τα εγκόσμια νεότατος, στα 41 του, μεσούσης της στρατιωτικής δικτατορίας.

Ο τυφεκιοφόρος του εχθρού, ήρθε στο διάβα μου και αναγνώσθηκε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του '88, με αντίτυπο της ενδέκατης έκδοσης, από τον Μάρτιο του '86. Αποτελεί την πρώτη συλλογή διηγημάτων του, σε μια περιορισμένη εργογραφία, καθώς τόσο οι πιεστικές συνθήκες της ζωής του, όσο και ο καρκίνος του έκλεψαν ένα πιο παραγωγικό και μεγαλύτερο βιός.
Επανέρχομαι, με μια δεύτερη ανάγνωση, καθότι αξίζει κάθε κόπο.

Ο Μ.Χ. κουβαλά όλο το άχθος της γενιάς του, όλες τις πληγές της ιδεολογίας του. Ανήκει σε αυτούς που κατέβαλαν βαρύ τίμημα όχι για αυτά που έπραξαν, αλλά για αυτά που ονειρεύτηκαν. Πολιτικοποιήθηκε, εντάχθηκε στην Ε.Δ.Α.

Στα 19 του, ως σπουδαστής της Σχολής Σαμαρειτών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού  βρέθηκε εθελοντής στη Γυάρο, για να περιθάλψει τους κρατουμένους. Από τα 23 του έως τα 27 του έζησε φυλακισμένος διακόπτοντας τις σπουδές του στο Πάντειο. Στα χρόνια του εγκλεισμού, έμαθε ξένες γλώσσες, θα διαβάσει, θα γράψει. Ακολούθησε η θητεία, προφανώς όχι ότι καλύτερο αν συνυπολογισθεί η πολιτική του θέση.

Μετά την απόλυση του από τις τάξεις του Ε.Σ. εργάστηκε σε βιοτεχνία πλαστικών. Του έμεναν σχεδόν 12 χρόνια ζωής. Θα παντρευτεί, θα έρθει σε ρήξη με την παράταξη.
Η ουσιαστικά εύφορη λογοτεχνικά χρονική περίοδός του θα διαρκέσει από το '65 έως τον θάνατό του.

Αυτή, η πρώτη συλλογική συλλογή χωρίζεται σε πέντε ενότητες: Του Στρατού, Της Φυλακής, Της Ζωής, Τ' Ανάποδα, Τρία Διηγήματα.
Kαταθέτει βιώματα,

Από τύχη βρέθηκε πάνω στην τραπεζαρία. Απότοκο των ευρύτερων ανησυχιών του Βενιαμίν, σαν άλλη, μια, απόδειξη της μεγάλης αγνωσίας μας.
Μια έκδοση από τον Απρίλη του ’44, ένδειξη ότι μετά από τρία χρόνια αδυσώπητης Γερμανικής κατοχής, δε είχε χαθεί η επιθυμία για λογοτεχνικές ανησυχίες.

Στο σημείωμα του εκδότη γίνεται λόγος για: «μια εργασία από τις σημαντικότερες και τις πιο γόνιμες που έγιναν την τελευταία εικοσαετία για την καλλιέργεια του πεζού μας λόγου.»
Όπως επίσης ότι: «η εργασία του Θράσου Καστανάκη πάνω στο ελληνικό διήγημα, αληθινά το πλούτισε και το ανανέωσε με σελίδες έξοχες.»

Την περίοδο της Κατοχής ο Θ.Κ. βρίσκεται στην Ελλάδα. Ήρθε από το Παρίσι μόλις οκτώ ημέρες πριν την Ιταλική εισβολή. Το σπίτι του, στα «ορεινά» πάνω από το Χασάνι (αεροδρόμιο Ελληνικού) βομβαρδίστηκε, καταστράφηκε και αναγκάστηκε να μετακομίσει σε υπόγειο της λεωφ. Αλεξάνδρας. Παρέα του εκείνη την περίοδο ήταν ο Βενέζης, ο Καραγάτσης, ο Καβαδίας.

Έτσι από τα Ταταύλα της Πόλης που γεννήθηκε, στη Σορβόνη και το πρώτο «άριστα» που δόθηκε σε σπουδαστή στο τμήμα των ζωντανών ανατολικών γλωσσών, βρέθηκε στην κατοχική Αθήνα, με τη δεύτερη σύζυγό του, που καθώς είχε ομολογήσει ο εκ των κοντινών του ανθρώπων, καθηγητής Εμ. Κριαράς, το διαζύγιο από την πρώτη του σύζυγο, ήχησε δυσάρεστα στους κύκλους τους.

Η «Επιλογή» περιλαμβάνει δέκα διηγήματα, γραμμένα όλα στο διάστημα του μεσοπολέμου. Ο συγγραφέας, μοιραία, ξεφεύγει από την στατική ηθογραφία και ανεβαίνει την κλίμακα του κοσμοπολιτισμού, κάτι που γίνεται άμεσα φανερό και από τους τίτλους του.

«Ο Σάψαλος», που αφιερώνει στον λογοτέχνη Δημ. Φωτιάδη, τον οποίον επικαλείται και ο Γ. Σκαρίμπας, στην  περί του ’21 πραγματεία του, ανοίγει το χορό. Είναι ένα αριστουργηματικό κείμενο που,

Robert Daley: The cruel sport. Επανέκδοση του 2005. Κυκλοφόρησε το '63, έκανε δεύτερη έκδοση το '91 και τρίτη πριν δέκα χρόνια.
Ο συγγραφέας ξεκινά την αφήγησή του, με έναν πρόλογο διαμορφωμένο ειδικά για αυτήν την τελευταία έκδοση. Το 2005 είναι ήδη 75 ετών. Η πρώτη παράγραφος έχει ως εξής:
«Το πρώτο G.P. που είδα ήταν στον Μονακό τον Μάιο του '58. Από τους 16 οδηγούς που ξεκίνησαν, οι οκτώ έχασαν τη ζωή τους την ώρα που οδηγούσαν. Οι τέσσερις από αυτούς πριν κλείσει η χρονιά.  Άλλοι δυο θα έχουν ατυχήματα, από τα οποία θα επιβιώσουν αλλά δεν θα μπορέσουν να αγωνισθούν ξανά.»

Έτσι είχαν τα πράγματα. Ο λογαριασμός του συγγραφέα ήταν σωστός. Βέβαια, όπως πολλά πράγματα που συμβαίνουν στην άλλη ακτή του Ατλαντικού, έτσι και όλη η ζωή του Daley είναι κάπως ασύμβατη με την Ευρωπαϊκή και πολύ περισσότερο με την Ελληνική πραγματικότητα.

Ο R.D. αποφοίτησε από το Fordham University, υπηρέτησε την πολεμική αεροπορία στον πόλεμο της Κορέας και ακολούθως εργάστηκε ως διευθυντής επικοινωνίας στους New York Giants και στην National Football League. Μετά βρέθηκε εξωτερικός συνεργάτης των New York Times, με έδρα το Παρίσι και την Νίκαια.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70 βρίσκεται στο αστυνομικό τμήμα της Νέας Υόρκης, όπου υπηρέτησε ως βοηθός επιθεωρητή(!), σε μια άκρως ταραχώδη περίοδο, αναφορικά με την εγκληματικότητα της πόλης.

Στη συνέχεια αφοσιώθηκε στο συγγραφικό του έργο. Εξέδωσε 30 τίτλους, 16 από τους οποίους ήταν νουβέλες. Δύο από αυτές έγιναν κινηματογραφικές παραγωγές από δυο πολύ σημαντικούς δημιουργούς, τον Michael Cimino ο οποίος το '85 γύρισε το Year of the Dragon και τον Sidney Lumet που το '97 γύρισε το  Night Falls on Manhattan.

Τέλος καλοκαιριού του ’99 το είχα διαβάσει για πρώτη φορά. Εικοσιένα χρόνια νωρίτερα είχα παρακολουθήσει στενά την υπόθεση καθώς ήταν τμήμα της δουλειάς μου, τότε, στην «Καθημερινή».

Στην πρώτη ανάγνωση το βιβλίο της Braghetti που συνέγραψε με την βοήθεια της δημοσιογράφου Paola Tavella, με είχε εντυπωσιάσει. Σχεδόν 16 αργότερα, από τότε, πάνω στην 37^η επέτειο της απαγωγής, ομηρίας και εκτέλεσης του Χριστιανοδημοκράτη ηγέτη, μια δεύτερη ανάγνωση μου προσέφερε ακόμα περισσότερα.

Οι Brigatte Rosse γεννήθηκαν το θέρος του ’70 με ξεκάθαρες θέσεις. Ένοπλο κίνημα ενάντια στο Ν.Α.Τ.Ο., στον ιμπεριαλισμό, στον καπιταλισμό και αργότερα, ενάντια στον Compromesso storico, στον διαβόητο Ιστορικό συμβιβασμό που πρότειναν Χριστιανοδημοκρατία και το Κομμουνιστικό κόμμα, ως μια λύση για τα προβλήματα που ταλάνιζαν την Ιταλία.

Στις 16 Μαρτίου του ’78 η Ρωμαϊκή φάλαγγα των B.R. προχωρά στην πιο εντυπωσιακή της ενέργεια. Αφήνοντας στη via Fani πέντε πτώματα των σωματοφυλάκων  του Χριστιανοδημοκράτη ηγέτη, διέτρητα από δεκάδες βολίδες, τον απαγάγουν. Ήταν μια από τις προγραμματισμένες ενέργειες της «Εαρινής επίθεσης» ενάντια στην «καρδιά του κράτους». Ανάμεσα στα επιτελικά σχέδια ήταν η απαγωγή του Leopoldo Pirelli και η απελευθέρωση φυλακισμένων συντρόφων τους από φυλακή της Σικελίας.

Την ίδια μέρα επρόκειτο να ψηφισθεί στη Βουλή η πρώτη κυβέρνηση συνεργασίας Χριστιανοδημοκριτών και Κομμουνιστών. Δεν ψηφίστηκε ποτέ. Την ίδια μέρα ξεκίνησαν οι 55 μέρες ομηρίας για τον Aldo Moro. στο νούμερο 8 Via Camillo Montalcini. Ήταν το διαμέρισμα της Anna Laura Braghetti «καθαρού» μέλους των B.R. Μαζί της θα περνούσαν εκείνες τις 55 μέρες ο Germano Maccari, ο Prospero Gallinari (περισσότερα εδώ: Για τον Prospero Gallinari και την εποχή τoυ) και ο θεωρούμενος εκείνη την εποχή επικεφαλής της οργάνωσης Mario Moretti. Oi ιδρυτές Renato Curcio, Alberto Franceschini ήταν φυλακισμένοι ενώ η Margherita Cagol νεκρή από το θέρος του '75 μετά από ανταλλαγή πυρών με αστυνομικούς.

Η αφήγηση της Braghetti, ξεκινά από εκείνη την μέρα, την μέρα του χάους για την Ιταλική πρωτεύουσα. Το πιο σημαντικό πολιτικό πρόσωπο της χώρας είχε απαχθεί. Πέντε αστυνομικοί κείτονταν νεκροί στη via Fani και ένα ολόκληρο κράτος, έψαχνε τους απαγωγείς

Ο ιστορικός συγγραφέας που σέβεται το αντικείμενό του, έχει να αντιμετωπίσει επίπονο και δύσκολο έργο. Η έρευνα είναι το καλύτερο, το πιο πολύτιμο εργαλείο του. Στον πρόλογό του ο Χαραλαμπίδης «δαπανά» σχεδόν μια σελίδα, όπου αναφέρει τις πηγές του, τα ερείσματα των ερευνών του, των συντελεστών που τον βοήθησαν ώστε να συντάξει τις επόμενες 330 πυκνογραμμένες σελίδες του.

Αυτό και μόνο αναδεικνύει το βαθμό σοβαρότητας, με τον οποίο ο συγγραφέας αντιμετώπισε την ύλη του. Άλλη μια ένδειξη είναι, ότι ελάχιστες σελίδες υπάρχουν χωρίς σημειώσεις οι οποίες ενισχύουν τις τοποθετήσεις του. Η κλασσική αυτή μέθοδος, κάνει το κείμενο πλήρες και συμπαγές.
Ο Χαραλαμπίδης αποφεύγει εύκολα την παγίδα της στρατευμένης άποψης. Κι επειδή έχει εργαστεί πολύ πάνω στο αντικείμενο, ξεδιπλώνει με άνεση τα στοιχεία του. Δεν αποπειράται να οδηγήσει τον αναγνώστη. Κινείται επιστημονικά και παραθέτει γεγονότα, τα οποία συχνά δεν επιδέχονται και τόσο διαφορετικές ερμηνείες.

Η εμμονή π.χ. του Γεωργίου να επιστρέψει στην Ελλάδα είναι τόσο έντονη, τόσο πασιφανής που ποια διαφορετική ερμηνεία θα μπορούσε να δεχτεί;
Το αυτό και για την επιμονή του Churchill να επανέλθει ο Γεώργιος στην Ελλάδα. Όταν υπάρχει η κατάθεση του Harold MacMillan, προέδρου της Συμμαχικής Επιτροπής στην Ιταλία και συνοδού του Βρετανού πρωθυπουργού στην ματωμένη Αθήνα τον Δεκέμβριο του '44 (όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του) πως: «ο αληθινός κακός του έργου είναι ο Βασιλιάς των Ελλήνων» (σ.242), ο συγγράψας δεν έχει να προσθέσει κάτι, επί τούτου.

Υπάρχει  βεβαίως και οικονομικό περιθώριο, πέρα από το πολιτικό. Σε άρθρο του στην Philadelphia Record o δημοσιογράφος Drew Pearson ⁽¹⁾, αφού χαρακτήρισε τις εντολές του Churchill προς τον στρατηγό Ronald Scobie ως βάναυσες και κτηνώδεις (σ.170), ακολούθως υποστηρίζει ότι «η προσωπική εμπλοκή του Βρετανού πρωθυπουργού δεν είχε να κάνει μόνον με την προστασία των στρατιωτικών και πολιτικών συμφερόντων της Βρετανίας στην Ελλάδα, αλλά και με αυτά των μεγάλων Bρετανικών ιδιωτικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνταν για δεκαετίες πριν από το πόλεμο στην Ελλάδα και με τις οποίες ο Τσώρτσιλ είχε οικονομικές συναλλαγές». (σ.171).

Εισήλθε σπίτι ως δανεική, αλλά με διθυραμβικές κριτικές: «Να το διαβάσεις οπωσδήποτε» είπε η μήτηρ, αφήνοντας την ευγενικά πάνω στο τραπέζι, με εκείνον τον τρόπο που ξέρεις ότι δεν μπορείς να αποφύγεις την προσταγή της.  Δεν ξέρω αν μετά από 57+ χρόνια παράλληλης συμβίωσης έμαθε να περνά με το σωστό τρόπο την επιθυμία της, αλλά το θέλημα της πραγματοποιήθηκε.  

Αυτό που επίσης δεν ξέρω, είναι, αν ωφελεί, τον αναγνώστη, να κατέχει πληροφορίες για τον συγγραφέα, ειδικά αν  είναι σύγχρονος του και εν ζωή. Κατά πόσο δηλαδή, η όποια ενημερότητα για το χαρακτήρα του δημιουργού, επηρεάζει την κρίση για την δημιουργία του.

Το πράγμα μπλέκει ακόμα περισσότερο όταν δεν είσαι σε θέση να ελέγξεις την ακρίβεια των πληροφοριών, ώστε να φτάσεις στα σωστά συμπεράσματα.

Έκανα την κίνηση πάντως, να συγκεντρώσω κάποια στοιχεία για τον Χωμενίδη, που ούτως ή άλλως βρίθουν στο χαώδη ιστό. Σε βιογραφικό του, έχουν καταχωρηθεί η  πορεία του (από την Γ' Δημοτικού), στο Κολλέγιο Αθηνών και το παρανόμι «λευκό αραπάκι» λόγω των βοστρύχων της κεφαλής του, τα περί σπουδών στη Νομική, η γνώση ξένων γλωσσών όπως Αγγλικά και Ρωσικά. Ίσως πιο χαρακτηριστικές να είναι οι βαριές, οικογενειακές κληρονομιές που κουβαλά,  τα ταξίδια του, η ευρύτερη του παιδεία και πως να μην αναφερθεί το πλήγμα που δέχτηκε, να χάσει ένα παιδί, έστω τριών μηνών.

Αλλά  και τα κουράγια του να μπλέξει, αμισθί, στη ΝΕΡΙΤ, όπως και για το χρόνο και το θάρρος του να αναμειγνύεται σε δημόσιες αντιπαραβολές από τους αγανακτισμένους ως τη συγκίνηση του πρωθυπουργού (για αυτό το τελευταίο, περισσότερα εδώ).

Τέλος, έκπληξη αποτελεί η συμμετοχή του σε καυγά, απότοκο μάλιστα διαφωνίας σε κουβέντα, σε ταβέρνα στην Κέρκυρα το Πάσχα του '14!. Από το οποίον καυγά απεχώρησε και τραυματίας!

Όλα τα παραπάνω είναι από μόνα τους, ένα μυθιστόρημα. Πάμε στην «Νίκη» του τώρα, το τελευταίο, μέχρι στιγμής, δημιούργημά του.

Αποτελεί την μυθιστορηματική αφήγηση τη ζωής της μητέρας του Νίκης, θυγατέρας του Βασίλη  Νεφελούδη ιστορικού, σημαντικού στελέχους της αριστεράς. Είναι μια αποτύπωση γεγονότων που ξεκινά από το μεσοπόλεμο και φθάνει στο τέλος της δεκαετίας του '50. Ένα χρονικό διάστημα πολύ κρίσιμο, απολύτως τραυματικό για τον τόπο και τους κατοίκους του.

Το πρώτο ερώτημα παγίδα, στο οποίο υπέπεσε και η ταπεινότητά μου με τά μούτρα μάλιστα, είναι, στο κατά πόσο, η αφήγηση συνδέεται με την πραγματικότητα. Η πρώτη απάντηση είναι: Πολύ. Η δεύτερη σκέψη πρέπει να είναι: Δεν πρέπει να μας νοιάζει. Το συνειδητοποίησα και το ξεπέρασα, διαβάζοντας  το επίσης ενδιαφέρον κείμενο του Θ.Θ. Νιάρχου στα «Νέα», (22 -23 Νοεμβρίου 2014) που στέκεται με τρόπο ήσυχο και σωστό στο θέμα αυτό, ψηλαφώντας τις πιθανές, μικρές και αδιάφορες, τελικά, ιστορικές ανακρίβειες στην αφήγηση.