James Byron Dean - (Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2016) Print

O James Dean  εγκατέλειψε τον μάταιο κόσμο μας, νεότατος, στα 24 του, πριν καν γεννηθούν οι σημερινοί 60άρηδες. Παρά το γεγονός ότι στις μέρες μας, μόνον οι 80άρηδες τον έχουν ζήσει στην εποχή του, το στίγμα του ως ηθοποιός, ως προσωπικότητα είναι μεγάλο.

Με την πρώτη του Porsche. Την 356.

Με, ουσιαστικά, τρεις μοναχά ταινίες στο ενεργητικό του, εκ των οποίων οι δύο και μεγαλύτερες επιτυχίες κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του, ο γεννημένος στην Ιντιάνα, αλλά με Καλιφορνέζικη κουλτούρα James Dean, άφησε ένα αξιοσημείωτο αποτύπωμα, που αντέχει στο χρόνο.

Οι λόγοι που συνέβη αυτό, έχουν να κάνουν ασφαλώς με τα δείγματα του ταλέντου που έδειξε, το είδος των ρόλων που ερμήνευσε, με το αδόκητο του θανάτου του, ασφαλώς με την εικόνα που είχε δημιουργήσει ως προσωπικότητα και με την καθαρότητα που είχε, καθώς ήταν πολύ νέος για να χρεωθεί με οτιδήποτε.

Αν δεν είχε συμβεί ότι συνέβη εκείνο το απόγευμα της 30ης Σεπτεμβρίου του '55, ο Dean σήμερα θα ήταν 85 ετών και ίσως να μην ήταν τέτοιο είδωλο. Ίσως, πάλι, η ιστορία της έβδομης Τέχνης, τουλάχιστον σε ότι αφορά το πολύ δυτικό της κομμάτι, να ήταν λίγο διαφορετική. Ακολουθεί η συνοπτική παράθεση των γεγονότων και των πρωταγωνιστών.

Σε αυτό το τόσο θελκτικό, μα και άλλο τόσο αυθαίρετο παραμύθι του «εάν», αν ο Dean συνέχιζε φυσιολογικά, ίσως,  στο αγωνιστικό κομμάτι, να βρισκόταν στην θέση του Paul Newman αφού η εμπλοκή του είχε ξεκινήσει στα 23 του, πριν καν  γίνει είδωλο. Αντίθετα, η αγωνιστική καριέρα του κατά μία πενταετία μεγαλύτερου Paul, ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 60 στα 40τόσα του.

Οι δυό τους μάλιστα, είχαν βρεθεί σε δοκιμαστικό για την ταινία «Ανατολικά της Εδέμ».Ο Dean πήρε τον ρόλο του Caleb, αλλά για τον ρόλο Aaron, οι παραγωγοί επέλεξαν τον Richard Davalos, αντί του Newman. Εκεί τελειώνουν τα κοινά σημεία τους. Στον Dean απέμεναν μερικοί μήνες ζωής. Ο Newman θα εγκατέλειπε τα εγκόσμια, 53 χρόνια αργότερα, στα 83 του.

Ο Rolf Wütherich εργάζεται στο χώρο του κινητήρα της 550. Ο Dean με ένα τσιγάρο, μόνιμα, στα χείλη  δίπλα του.

Από το 1954 ο Dean άρχισε να ενδιαφέρεται για τους αγώνες αυτοκινήτων. Μόλις ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα της ταινίας «Ανατολικά της Εδέμ» βρέθηκε με διάφορα οχήματα ψάχνοντας για δράση και διακρίσεις. Πρώτα με Triumph Tiger, αργότερα με Porsche 356. Πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα του «Επαναστάτης δίχως αιτία» στην πρώτη του επαγγελματική συμμετοχή σε αγώνες στο Palm Springs, το τελευταίο Σαβατοκύριακο του Μαρτίου του '55 ήρθε πρώτος στην κατηγορία των νεοεμφανισθέντων. Ένα μήνα αργότερα στο Bakersfield, κέρδισε την κλάση του και ήρθε τρίτος στην γενική κατάταξη. Έκανε μάλιστα σχέδια για συμμετοχή στα 500 μίλια της Ινδιανάπολις, αλλά το πολύ φορτωμένο πρόγραμμά του δεν το επέτρεψε. Την τελευταία Κυριακή του Μαίου του '55, συμμετείχε σε αγώνα στην Santa Barbara αλλά αναγκάστηκε σε εγκατάλειψη από τρύπιο πιστόνι.

Κάπως έτσι είχαν τα πράγματα όταν η Warner του απαγόρευσε κάθε αγωνιστική δραστηριότητα μέχρι να ολοκληρωθούν τα γυρίσματα της ταινίας «Γίγας». Όπερ και εγένετο. Η ταινία βρισκόταν στο στάδιο του post-production, όταν ο Dean αποφάσισε να ξανατρέξει.

Το «μικρό μπάσταρδο» και ο Dean στο γκαράζ. Οι μέρες τους ήταν μετρημένες.

 

Ήταν ήδη κάτοχος μια Spyder 550. Είχε έρθει στα χέρια του στις 21 Σεπτεμβρίου, την είχε βαφτίσει «μικρό μπάσταρδο», γράφοντας μάλιστα με μαύρα γράμματα «little bastard» στην ασημένια ουρά της. Το αξίας 7.000 δολαρίων γερμανικό αγωνιστικό, όταν η μέση τιμή για ένα αμερικάνικο αυτοκίνητο εκείνη την εποχή ήταν λιγότερο από 2.000 $, φρόντιζε ο μηχανικός, πιλότος ανεμοπλάνων αλεξιπτωτιστής και φίλος του, Rolf Wütherich.

Ο James Dean χαιρετά,  υψώνοντας τον αντίχειρα εκείνη την μοιραία Παρασκευή. Πίσω τους η Ford που επέβαιναν οι Hackman και Roth. Διακρίνονται και οι δυο τροχοί του τρέυλερ στο οποίο δεν ανέβηκε η 550.

Είχαν πάρει την απόφαση να συμμετάσχουν το Σαβατοκύριακο 1 – 2 Οκτωβρίου σε αγώνα στο Salinas.  Ξεκίνησαν έτσι την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου. Την ομάδα αποτελούσαν ο επικεφαλής των  κασκαντέρ Bill Hackman, o φωτογράφος Sanford Roth, ο Wütherich και ο ηθοποιός. Η αρχική σκέψη ήταν να φορτώσουν την 550 σε τρέυλερ, αλλά ο μηχανικός πρότεινε στον Dean να οδηγήσει το αυτοκίνητο ώστε να το συνηθίσει, να το μάθει.

Οδηγός και μηχανικός βρέθηκαν στην 550 και οι άλλοι ακολούθησαν με μια Ford  Country Squire station wagon. Στις 15.30 και τα δύο αυτοκίνητα πήραν κλήση για υπερβολική ταχύτητα (65 μίλια ο Dean και 75 αντί για 55 ο  Hackman που ακολουθούσε. Αποφάσισαν έτσι να κάνουν μια παράκαμψη προκειμένου να αποφύγουν δρόμους με ελέγχους στα όρια ταχύτητας. Συνάντησαν τους Lance Reventlow, Bruce Kessler, οι οποίοι επίσης κατευθυνόντουσαν στο Salinas για να συμμετάσχουν με μια Mercedes-Benz 300 SL Coupe και συμφώνησαν να γευματίσουν αργότερα μαζί.

Ο James Dean στα πηδάλια και ο Rolf Wütherich δίπλα του. Φωτογραφημένοι την ίδια μοιραία μέρα. Πίσω τους, διακρίνεται πάλι η Ford με τους Hackman και Roth

Στις 17.15 ο 23χρονος φοιτητής Donald Turnupseed οδηγώντας μια μαυρόασπρη Ford Ford Custom του '50, ερχόμενος από το αντίθετο ρεύμα έστριψε αριστερά, σε διασταύρωση προκειμένου να κατευθυνθεί προς την Route 41. Ο Dean den μπόρεσε να κάνει οτιδήποτε. Δεν είχε ούτε χρόνο ούτε χώρο. Ενστικτωδώς έστριψε δεξιά, η 550 πολύ πιο ελαφριά, χτύπησε με ορμή πάνω στη Ford τουμπάρισε και προσγειώθηκε διαγώνια απέναντι από τη διασταύρωση πάνω στους τροχούς της. Το αριστερό πόδι του Dean είχε εγκλωβιστεί ανάμεσα στο πετάλ του συμπλέκτη και του φρένου. Ο παλμός του ήταν ήδη πολύ ασθενής, όπως κατέθεσε νοσοκόμα που βρέθηκε στο σημείο. Όταν μετά από μια ώρα έφθαναν στο νοσοκομείο του Paso Robles, οι γιατροί διεπίστωσαν το μοιραίο.

Υπήρχε, μάλιστα, η κατάθεση του αυτόπτη μάρτυρα του συμβάντος, 15ετούς τότε Don Dooley, που ισχυρίζεται ότι οδηγός δεν ήταν ο Dean, αλλά ο Wütherich.Σε ένα άρθρο της Telegraph που υπέγραψε η Olga Craig πριν 12 μήνες,  ο Dooley επέμεινε στους αρχικούς ισχυρισμούς του. Πάντως με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας των υπολογιστών, η ψηφιακή αναπαράσταση έδειξε ότι οδηγός ήταν ο Dean, το κορμί του οποίου απορρόφησε τεράστιο μέγεθος της ενέργειας της σύγκρουσης, μετατοπίστηκε προς τη θέση του συνοδηγού. Μια εικόνα της σφοδρότητας της σύγκρουσης μας δίνουν και οι καταθέσεις των αστυνομικών, στις οποίες αναφέρουν ότι η 550 ήταν σε τέτοια κατάσταση σαν να είχε ανατιναχτεί.

Ένας νέος άνθρωπος που θα μπορούσε να κάνει μια μυθική ζωή και μια αντίστοιχη καριέρα είχε σβήσει. Όταν συνέβη το μοιραίο μόνον η ταινία «ανατολικά της Εδέμ» είχε κυκλοφορήσει, μόλις επτά μήνες νωρίτερα. Ο Dean δεν θα αντιλαμβανόταν ποτέ την πελώρια επιτυχία του «Rebel Without a Cause», που κυκλοφόρησε ένα μήνα μετά το θάνατό του, ούτε εκείνη του «Giant», που η Warner σοφά ποιούσα σε οικονομικό επίπεδο, την κυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του '56.Τα τριάντα πέντε εκατομμύρια δολάρια που έφερε στα ταμεία της ήταν μυθώδες ποσό για την εποχή, ειδικά αν συγκριθεί με τα «μόλις» επτά που κόμισαν οι άλλες δυο ταινίες του συνολικά.

 

H κλασσική εικόνα του Roth, στον σταθμό καυσίμων. Η 550 μπροστά, η Ford με το τρέυλερ πίσω και ο J. Dean καπνίζων.

Ο συνοδηγός σε εκείνο το δυστύχημα, Rolf Wütherich, μετά από αλλεπάλληλες επεμβάσεις κρατήθηκε στη ζωή, αλλά δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το ψυχολογικό πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το θάνατο του Dean. Περιέπεσε σε κατάθλιψη και είχε αυτοκτονικές τάσεις.  Παρ' όλα αυτά, συμμετείχε σε αρκετά ράλυ ως συνοδηγός, με καλύτερο αποτέλεσμα την δεύτερη θέση στο Monte Carlo του '65 μέσα σε μια 904  GTS και οδηγό τον πρωταθλητή Ευρώπης  Eugen Böhringer.

Έμεινε στο Zuffenhausen μέχρι το '68 συμπληρώνοντας 18 χρόνια συνεργασίας. Έγινε αλκοολικός. Τον Ιούλιο του '81, πιωμένος, έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου, βγήκε από το δρόμο και έπεσε πάνω σε μια κατοικία. Εξέπνευσε λίγα λεπτά αργότερα. Ήταν 53 ετών.

J. Dean & R.Wütherich, την ίδια μέρα φωτογραφημένοι από τον Sanford H. Roth.


Ο φωτογράφος Sanford H. Roth έκανε σπουδαία καριέρα, συνεργάστηκε με πολλά και σημαντικά έντυπα, όπως: Time, Life, Fortune, Paris Match, Elle, Vogue, Οggi, People. Ανάμεσα στις προσωπικότητες  που αποθανάτισε, ήταν οι Albert Einstein, Alfred Hitchcock,  Judy Garland, Joan Crawford, Pablo Picasso, Henri Matisse, Audrey Hepburn, Aldous Huxley, Elizabeth Taylor, Rock Hudson, Grace Kelly, Romy Schneider, Anna Magnani, Jack Lemmon, Deborah Kerr, Igor Stravinsky, Δημήτρης Μητρόπουλος, Sophia Loren, Jean Renoir, Alain Delon, John Wayne,  Jean Cocteau, Peter Ustinov, Groucho Marx, Tennessee Williams, Ava Gardner, Cary Grant.

Πέθανε από καρδιακή προσβολή το '62, στα 56 του κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της Κλεοπάτρας στην Ρώμη. Με τον Dean γνωρίστηκε στα γυρίσματα του «Γίγα»  και αμέσως έγιναν φίλοι. Ο Dean αντιμετώπιζε τον κατά 25ετία μεγαλύτερό του Roth  και τη σύζυγό του Beulah, σαν θετούς γονείς. Η Beulah, πριν τον θάνατό της τον '98 δήλωσε πως, αντίθετα σε ότι φημολογείται, ο Roth, δεν είχε φωτογραφίσει τον Dean ετοιμοθάνατο μέσα στην 550. Εικόνες που έψαχναν πολλοί με ζήλο.

Ο κασκαντέρ Bill Hickman έκανε σκηνές σε παραγωγές  θρύλους όπως οι ταινίες: Bullitt, Patton, The French Connection. Εγκατέλειψε τα εγκόσμια το '86 στα 65 του από καρκίνο.