Αλλόκοτη ευχή. Πως λιγότερο φως, χαμηλότερες θερμοκρασίες, μικρότερες μέρες μπορεί να είναι «καλό»; Εκτός αν η ευχή υπονοεί να τελειώνουμε κι αυτό το Φθινόπωρο, με τις λιγότερες δυνατές απώλειες.

Στον τόπο τούτο, στα νότια τμήματά του τουλάχιστον, το Φθινόπωρο έρχεται περί τα τέλη του Οκτώβρη. Άλλο θέμα αν μετά της Παναγίας, αλλάζουν τα χρώματα της θάλασσας, και υποχωρεί η κάψα του θέρους. Για άλλους δυο μήνες, ζούμε μια εποχή, με υψηλές θερμοκρασίες,  λίγες βροχές, πουνέντηδες που καθαρίζουν την ατμόσφαιρα και άλικες δύσεις. Είναι ένα μικρό καλοκαιράκι.

Ένα  ρέκβιεμ, με πέντε εικόνες και αντίστοιχα σχόλια, από τον Οκτώβριο που μας εγκαταλείπει, πριν περάσουμε στον βροχερό Νοέμβριο για να μας παραλάβει, ακολούθως, ο χειμών, έτι απειλητικότερος του Φθινοπώρου.

Το έχει πεί η Πίτσα Παπαδοπούλου, τριάντα χρόνια πριν, ερμηνεύοντας τους στίχους της Βάσως Αλαγιάννη  σε ένα εξαίσιο ερωτικό τραγούδι. Είναι το χασάπικο «που πάει η αγάπη όταν όταν φεύγει». Στην τελευταία αράδα της πρώτης παραγράφου λοιπόν, η στιχουργός, βάζει και άλλο ένα επίκαιρο θέμα γράφοντας:  «σαν να ’χει χάσει πια η λέξη την ουσία».

Αυτό σκέφτηκα, αντικρίζοντας τον Έλληνα πρωθυπουργό, να επισκέπτεται τον Λευκό Οίκο, να χαιρετά  τον Αμερικανό πρόεδρο, ενώπιον της ατσαλάκωτης φρουράς των κεκαρμένων εν χρω (jearhead στα αμερικάνικα - σύρριζα στην καθομιλουμένη νεοελληνική) πεζοναυτών και ακολούθως να συζητά επί δίωρο μαζί του. Αντιλαμβάνομαι, ασφαλώς, ότι πολιτική και διπλωματία είναι η Τέχνη του εφικτού. Καταλαβαίνω, επίσης, ότι πιο ξελογιάστρα συνθήκη από την εξουσία δεν υφίσταται.
Αλλά:

Λόγω επαγγέλματος, τα τελευταία 20κάτι χρόνια, έτυχε να ταξιδέψω αρκετές φορές στην Ισπανία. Στο Αλικάντε, στην Ανδαλουσία, αλλά και στη χώρα των Βάσκων, μα και στη Μαδρίτη, στη Μάλαγα , στην τουριστική Μαρμπέγια, και ασφαλώς στην Καταλωνία.

Δεν παρουσιάζομαι ως ειδικός Ισπανολόγος, αλλά πολλά χρόνια πριν την πρώτη επίσκεψή μου εκεί, είχα διαβάσει με τεράστια προσοχή και αντίστοιχο δέος την περιγραφή του Ισπανικού εμφύλιου από τον Ζωρζ Ρου (Georges Roux – La Guerre civile d’ Espagne ), σε εκδόσεις Βίπερ (μετάφραση Γιάννη Λάμψα), με μόλις 40 δραχμές για τις 400 σελίδες της δίτομης έκδοσης. Ήταν βέβαια, 1974.

Εξήντα χρόνια νωρίτερα, μεσούσης της σφοδρότητας αλλά και των απειλών του ψυχρού πολέμου, η Σοβιετική Ένωση εκτόξευσε τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο.  Στις 19:28:34 ώρα Greenwich της 4ης Οκτωβρίου 1957, στο κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, πυροδοτήθηκε ο πύραυλος φορέας R – 7, ο πρώτος με αποσπόμενα στάδια, πνευματικό έργο του σπουδαίου Ρώσου Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόφ.

Στην κορφή του φορέα, βρισκόταν ο Спутник-1 ή Σπούτνικ 1, και στα Ελληνικά «Συνοδός». Δεν ήταν παρά μια αλουμινένια σφαίρα διαμέτρου 58 εκατοστών, όχι βαρύτερη από 84 κιλά. Αποστολή της ήταν η καταγραφή στοιχείων του περιβάλλοντος πέρα από την ατμόσφαιρα. Το εσωτερικό της είχε γεμίσει από άζωτο.

Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για όσους υποστηρίζουν την αναγκαιότητα, την ομορφιά, ή την χρησιμότητα των επετείων. Εξ’ ίσου δυναμικά, μπορούν να υποστηριχτούν και οι διαμετρικά αντίθετες θέσεις.

Έπειτα είναι και το είδος των επετείων. Άλλη βαρύτητα μιας ημερομηνίας ορόσημο, που έχει να κάνει με μάζα ανθρώπων, άλλη σημασία κάποια προσωπική ή διαπροσωπική. Επίσης είναι και το ύφος του εορτασμού των επετείων. Άλλο στυλάκι το τζουμ ταρατατζούμ, κι’ άλλο επίπεδο κάποια διακριτική, βαθιά  ή σοφιστικέ προσέγγιση.

Τέλος, υπάρχει και το θέμα της γνησιότητας, της ειλικρινούς πίστης για την οποιαδήποτε επέτειο ή την αδράνεια του εορτασμού ως κάτι αδιάφορο ή επιβεβλημένο.

Ένας οδηγός αγώνων και ένας ποδοσφαιριστής, καταγεγραμμένοι, στη λαϊκή συνείδηση ως άτιτλοι μύθοι.
Ο λόγος για τον Τάσο «Ιαβέρη» Μαρκουίζο και τον Βασίλη «Νουρέγιεφ» Χατζηπαναγή. Γεννημένος στην Αθήνα το ’48 ο πρώτος, στην Τασκένδη το ’54 ο δεύτερος.

Διότι μπορεί ο μεν Τάσος, να κατέκτησε τον πρώτο του τίτλο το ’75, ήταν το πρωτάθλημα αναβάσεων όπου οδήγησε το Ελληνικό πρωτότυπο που επιμελείτο ο ιδιοφυής Χρήστος «Μπούμπης» Βαλασόπουλος, ο δε Βάσιας λίγους μήνες αργότερα τον πρώτο του και προτελευταίο, ένα κύπελο με τα χρώματα του Ηρακλή και αντίπαλο τον Ολυμπιακό στον τελικό, αλλά μπροστά σε αυτά που θα μπορούσαν να αποκομίσουν ή ακόμα χειρότερα, σε σύγκριση με όσα κέρδισαν οδηγοί και αθλητές, που δεν είχαν ούτε το ελάχιστο από το ταλέντο τους, ήταν τίποτα.

Σχολείο, τελευταία χρονιά, η πιο άσχημη και αγχωτική απ' όλες, με το βάρος της εισαγωγής σε κάποιο επόμενο ακαδημαϊκό σκαλοπάτι, το εξαντλητικό  ωράριο του φροντιστηρίου και ένα ανελέητο πρόγραμμα που σπάνια έκρυβε χαρές. Την ίδια στιγμή όμως, ανοιγόταν ένας υπέροχος, καινούργιος κόσμος. Η αγκύλωση των επτά χρόνων της  στρατιωτικής δικτατορίας έσπαγε, πολλαπλασιάζοντας τη χρησιμότητα της κάθε μονάδας χρόνου.

Ο κινηματογράφος, τα περιοδικά, το χαώδες σκηνικό της πολιτικής, της φιλοσοφίας, η μουσική, όλα όσα για έναν έφηβο, ήταν ερμητικά κλειδωμένα στα απαγορευμένα ερμάρια της junta, αναδύονταν μπροστά του με τρόπο εκρηκτικό, γοητευτικό. Ζούσες σε δυο επίπεδα. Στο δυστυχισμένο, το μίζερο  του σχολείου και στο συναρπαστικό, στο φρέσκο του νέου κόσμου. Το πρώτο σου ροκάνιζε τις συντριπτικά περισσότερες ώρες της ημέρας, το δεύτερο σου στόλιζε τις λιγοστές μα λαμπερότερες στιγμές της καθημερινότητας.

Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτού του ξυπνήματος ήταν ο κινηματογράφος. Την συμβολή της σε τούτο το τμήμα είχε και μια ταινία με αρκετά περίεργη αλλά και τολμηρή, για την εποχή θεματική, που ερχόταν από Ιταλίδα σκηνοθέτιδα, άγνωστη στο ανειδίκευτο τουλάχιστον Ελληνικό κοινό, ονόματι Liliana Cavani. Mε την Charlotte Rampling και τον Dirk Bogarde στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ήταν ένα ερωτικό φιλοσοφικό δράμα, όπως η Ιταλική κουλτούρα μπορεί να το πραγματώσει. Ήταν, ο θυρωρός της νύχτας ή στην γλώσσα της σκηνοθέτιδας «il portiere di notte»

Αντικειμενικά τώρα. Αν ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες που ο τόπος δεν ορίζει πια την τύχη του, πόσες και ποιες θα βρίσκαμε; Για να ορίσουμε το χρονικό πλαίσιο και να μην γυρίζουμε πίσω στον Καποδίστρια και τους Μαυρομιχάληδες, ας πούμε τα τελευταία 25 χρόνια.

Να βάζαμε π.χ., την απελευθέρωση της τραπεζικής πίστης, ντουέτο με τα παιχνίδια στο Χ.Α.Α.;
Να προσθέταμε το μαγείρεμα της σύγκλισης και το το όραμα του ενιαίου νομίσματος;
Και αφού το σιάξαμε το μενού να σερβίραμε ως επιδόρπιο την ανάθεση των 28ων θερινών Ολυμπιακών αγώνων;
Αθήνα 2004, για όσους το λησμόνησαν.

Αυτό το τελευταίο θέμα, κλήρωσε μέρα Παρασκευή πέντε Σεπτεμβρίου του ’97. Είκοσι χρόνια νωρίτερα. Την στιγμή ακριβώς, που ο πρώην φαλαγγίτης Αθάνατος Juan Antonio Samaranch, πρόεδρος των υπόλοιπων Αθανάτων της Δ.Ο.Ε, ξεστόμισε στο Palais de Beaulieu της Λωζάνης, με τα ισπανόφωνα αγγλικά του τη λέξη: Athens.

Ένας παππούς, που τελικά δεν ήταν παππούς. Που δολοφονήθηκε μεν, αλλά όχι από κομμουνιστές εγκληματίες, μα από το ερωτικό πάθος, αντιζήλου τινός και μια πολύ – πολύ ατυχής δήλωση της ευρωβουλευτού Εύας - Ευδοξίας, που σε πολιτικά σχήματα με ισχυρές αρχές θα ήταν αρκετή για να τελειώσει καριέρες, ή ως έλασσον την υποχρέωση ειλικρινούς συγνώμης.

Όχι τόσο διότι ήταν ένας επικίνδυνα λανθασμένος χειρισμός, μα επειδή μια επιπολαιότητα τέτοιου μεγέθους, δείχνει ότι ο λαϊκισμός, η αδυναμία ενός σοβαρού, κόσμιου πολιτικού λόγου και η πρακτική «λέμε ότι νάναι φτάνει να μην μας ξεχνά ο πιθανός ψηφοφόρος» υπερισχύουν των όποιων άλλων προσόντων ή χαρισμάτων ενδέχεται να έχει ο/η πολιτικός.

Προσωπικά, δεν με ενόχλησε τόσο πολύ το περιεχόμενο της δήλωσης της δεσποινίδος που κοσμεί με την παρουσία της τα έδρανα της Ευρωβουλής. Έχουμε ακούσει ή διαβάσει χειρότερα. Το ύφος με πείραξε. Αυτή η αναδυόμενη μαγκιά, ο ενικός, η δήθεν πεζοδρομιακή στάση, την οποία η εκλεγείσα με δεκάδες χιλιάδες ψήφων ευρωβουλευτής περνά ως μοντέλο συμπεριφοράς σε νεότερες κοπέλες.