Με υπότιτλο «η απίστευτη ιστορία της Σβετλάνα Αλελούγιεβα», η Καναδέζα καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Τορόντο, R.S., μας μεταφέρει τη ζωή της θυγατέρας του και «Πατερούλη» αποκαλούμενου.
Από τις πρώτες σελίδες γίνεται σαφές ότι η συγγραφέας έχει κοπιάσει. Έχει ερευνήσει, έχει μιλήσει με πολλούς. Στο σύνολό της η δουλειά είναι επιστημονικού επιπέδου. Καλογραμμένο και καλομεταφρασμένο (Πέτρος Γεωργίου), φέρνει στο προσκήνιο τον ιδιωτικό βίο της Σ.Α. αλλά ταυτόχρονα φωτίζει γεγονότα μιας ολόκληρης εποχής.
Η ιστορία ξεκινά από το απόγευμα της 6ης Μαρτίου του 1967, όταν η Σβετλάνα έκανε την αδιανόητη κίνηση να περάσει το κατώφλι της Αμερικάνικης πρεσβείας στο Νέο Δελχί, αυτομολώντας στη Δύση. Ήταν 41 χρονών, άφηνε πίσω μια ολόκληρη ζωή, μαζί με τα δυο παιδιά της.
Δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε Σοβιετικός πολίτης ή έστω κάποιος σημαντικός όπως ο σκακιστής Viktor Korchnoi ή ο χορευτής Mikhail Baryshnikov. Ήταν η κόρη του Στάλιν.
Η ζωή της είχε ξεκινήσει με δράμα. Η μητέρα της Ναντέζντα είχε αυτοκτονήσει στα 31 της μετά από δημόσια αντιπαράθεση με τον πατέρα για τα αποτελέσματα της κολεκτιβοποίησης. Το καθεστώς είχε κατασκευάσει την πληροφορία ότι πέθανε από επιπλοκές εγχείρησης σκωληκοειδίτιδας. Η Σβετλάνα ήταν τότε οκτώ ετών θα μάθαινε πολλά χρόνια αργότερα την αλήθεια.
Ο ετεροθαλής αδελφός της, από τον πρώτο γάμο του Στάλιν, αιχμαλωτίστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου και πέθανε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του σε Γερμανικό στρατόπεδο, ακολουθώντας την μοίρα μυριάδων συμπατριωτών του.
Όταν μάλιστα, οι Σοβιετικοί εγκλώβισαν τη 6η Στρατιά της Βέρμαχτ στο Στάλιγκραντ, αιχμαλωτίζοντας και τον στρατάρχη von Paulus, πρότειναν στον Σοβιετικό ηγέτη την ανταλλαγή του Paulus με το γιό του. Ο Στάλιν απάντησε: «Δεν θα ανταλλάξω έναν στρατάρχη με έναν υπολοχαγό». Αυτά ήταν τα πρώτης της χρόνια καθώς στα 17 συνάπτει τον πρώτο γάμο, στα 19 γεννά το πρώτο της παιδί, και στα 21 παίρνει το πρώτο διαζύγιο.
|
Read more...
|
Στα μάτια ενός σημερινού νέου, η ζωή του Μ.Ρ. θα μοιάζει σαν ένα απέραντο λιβάδι ουτοπίας. Ως ένας λυρικός, πολιτικός δονκιχωτισμός. Όλα τούτα εκ του αποτελέσματος βέβαια. Το οποίο εν προκειμένω, δεν ήταν το ποθητό για τον Μ.Ρ. και τους συνοδοιπόρους του.
Όχι ότι όλη η ζωή του προχώρησε σε μονοπάτια αποτυχιών, αλλά ο τελικός στόχος δεν επετεύχθη. Όλα όσα του πιστώθηκαν όμως, δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία, ότι αποτελούν σπάνιες, μοναδικές σχεδόν, εμπειρίες.
Από την Αλεξάνδρεια που γεννήθηκε, στην Αθήνα του μεσοπολέμου όπου το καθεστώς της 4ης Αυγούστου θα τον στρέψει αριστερά και από εκεί στο Παρίσι, η έκρηξη του Πολέμου, οι κακουχίες, η απελευθέρωση και η ξέφρενη πορεία σε κάθε τόπο, όπου θα μπορούσε να πυροδοτήσει την επανάσταση.
Σε μια περίοδο που πολλά από όσα σήμερα είναι αδύνατα, τότε φαίνονταν πιθανά. Σε μια συγκυρία όπου οι αδυναμίες και οι θωπείες του τρόμου, στον υπαρκτό χαλούσαν ήδη την εικόνα της ιδεολογίας.
Βαθιά αντισταλινικός, όχι μόνον ως ιδεολογική θέση αλλά και από αντίστοιχες εμπειρίες, μας δίνει τον τόνο, το βάθος της αντιπαράθεσης εκείνης της εποχής στο ελληνικό πλαίσιο:
«Ο Αδραμιτίδης επέζησε και αγωνίστηκε σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, για να εκτελεστεί άνανδρα και ποταπά ως τροτσικιστής από τους σταλινικούς της ΟΠΛΑ στα Δεκεμβριανά». (σ.38).
«…ήξερα επίσης ότι οι τροτσικστές στην Ελλάδα αλλά και οι αρχειομαρξιστές και άλλοι αρτιστεροί αντιπολιτευόμενοι είχαν περάσει δια πυρός και σιδήρου, ιδίως κατά τα Δεκεμβριανά, από τα φανατισμνένα όργανα της ελληνικής Γκεπεού, όπως είχε καταντήσει πρακτικά η ΟΠΛΑ». (σ.119)
|
Read more...
|
Σε μια γραπτή και μια προφορική πρόσκληση από δυο κυρίες δεν μπορείς να αρνηθείς, έτσι να και η ταπεινότητά μου ανάμεσα στους εκατοντάδες παρόντες που γέμισαν το αμφιθέατρο του Πολεμικού μουσείου της Αθήνας.
Το αντικείμενο ήταν η παρουσίαση του βιβλίου του Τριαντάφυλλου Παπαζώη με τίτλο: «Ο Μέγας Αλέξανδρος με την οικογένειά του είναι θαμμένοι στους βασιλικούς τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας» και η είδηση είναι, πως υπήρξε μια όχι ιδιαίτερα ήρεμη διαδικασία με αρκετές εντάσεις και αντίστοιχες διαφωνίες. Τόσο σε καθαρά επιστημονικό επίπεδο, όσο και σε εθνικό, ενίοτε ολισθαίνοντας και προς το λαϊκό.
Ως γίνεται αντιληπτό, είναι ένα πελώριο θέμα, που αφενός επιχειρεί να ανατρέψει τα ως τώρα ιστορικά δεδομένα, αφετέρου έρχεται σε μια χρονική στιγμή όπου το Μακεδονικό έχει πάλι αποκτήσει την οξύτητά του.
|
Read more...
|
Κάποια πράματα, από αυτά που συμβαίνουν, είναι δυσνόητα. Άλλα πάνε ακόμα πιο κει. Είναι ακατανόητα. Στα δεύτερα, θα τοποθετήσω το τελευταίο, μέχρι στιγμής, βιβλίο της πρυτάνεως των Πανεπιστημίων της Σορβόννης. Της μοναδικής γυναίκας που έφθασε έως εκεί στα τόσες εκατοντάδες χρόνια της λειτουργίας του.
Σε μια μικρή επίδειξη επιπολαιότητας, αναφέρω κατ’ αρχάς ότι δεν το έχω διαβάσει και σε μια τολμηρή πρόβλεψη καταθέτω ότι δεν προτίθεμαι, κυρίως διότι διάβασα αποσπάσματα, όπως επίσης και κριτικές. Και δεν είμαι άνθρωπος που παραδίδεται στις ορέξεις των κριτικών.
Άνθρωποι όμως, που, αφενός έχουν πληρέστερη καλλιέργεια από τη δική μου, αφετέρου τους έχω εμπιστοσύνη, επιπλέον το διάβασαν και τέλος έχουν άριστη σχέση με την συγγραφέα, εκφράστηκαν δυσμενώς για το περιεχόμενό του.
Δεν θα ήθελα να παραθέσω το σύνολο των αποσπασμάτων του βιβλίου το οποίο, για να το θέσω διακριτικά, δεν ανταποκρίνονται στο επίπεδο μιας ακαδημαϊκού.
Ερωτήματα ήθελα να θέσω: Πώς γίνεται;
|
Read more...
|
Υπήρχε στο ράφι από τα Χριστούγεννα του ‘79. Δώρο ήταν. Μπορεί να ισχύει η άποψη ότι, τότε δωρίζονταν περισσότερα βιβλία.
Κάποια στατιστική πιθανόν να το βεβαιώσει. Ή να το αρνηθεί. Έκτοτε γνώρισε τέσσερις μετακομίσεις, χωρίς να έχει αναγνωσθεί στο σύνολό του.
Κάποια στιγμή, φέτος, έγινε κι αυτό. Είναι τεράστιος ο πλούτος και η ποιότητα της πληροφορίας που περιέχει. Προσφέρει όλες τις δυνατότητες να κατανοήσεις τις εποχές και τους πρωταγωνιστές της, Τις νοοτροπίες και τις συμπεριφορές.
Η Πηνελόπη Δέλτα υπήρξε μια γυναίκα κυριολεκτικά εκτός εποχής, αφού οι δραστηριότητές της, η ίδια η ζωή της, ακόμα και το τέλος της, ως φυσική παρουσία, ήταν αντισυμβατικές.
Στις 400τόσες σελίδες τούτου του πονήματος, ξεδιπλώνονται στον αναγνώστη με χάρη, με αμεσότητα, με ακρίβεια, τα γεγονότα, τα δράματα, οι λεπτομέρειες και τα πρόσωπα που άφησαν ένα σοβαρό αντίκτυπο σε τούτο τον τόπο.
Ο πρωταγωνιστής όμως, όπως μαρτυρά ο τίτλος, είναι ένας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Κρητικός πολιτικός που από τις Μουρνιές Χανίων έφτασε να ορίζει την τύχη του τόπου με απίθανες επιτυχίες τόσο σε διπλωματικό επίπεδο μα και με την διορατικότητα του να εμπλακεί σε πολεμικές αναμετρήσεις.
Μαζί με έναν εξαίρετο πρόλογο του Π.Α. Ζάννα, εγγονού της Π.Δ., οποίος είχε και την επιμέλεια της έκδοσης και ένα χρησιμότατο χρονολόγιο, αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο στην απόπειρα ανίχνευσης του παρελθόντος. Ταυτόχρονα είναι μια γοητευτική, συχνά συγκινητική αφήγηση, μα και μια ηθογραφία της εποχής.
Αποκαλυπτικό π.χ. περί της ηθών, αυτό που αναγράφεται στην όγδοη σελίδα.
|
Read more...
|
Ευτυχώς για τους αναγνώστες, ο Θ.Κ. δεν κατάφερε να κρατήσει την απόφασή του να εγκαταλείψει το γράφειν, πριν εγκαταλείψει αυτό, εκείνον.
Επανέρχεται με βιωματικά στοιχεία, ντυμένα, ως συνήθως, με λόγια όμορφα. Που ακόμα κι αν διαφωνείς, αρέσκεσαι να τα διαβάζεις. να τα μελετάς.
Προφανώς δεν αποτελεί ίδια περίπτωση με τον Ζωρζ Σιμενόν, ο οποίος μετά από 400 περίπου βιβλία, επιχείρησε να ακολουθήσει την ρουτίνα του, μα επειδή δεν του βγήκε λέξη είπε στον γραμματέα του: «Αυτό ήταν» και δεν ξανάγραψε ούτε λέξη.
Αντίθετα, ο Θ. Καλλιφατίδης που όσο «δικός μας» είναι, άλλο τόσο και «δικός τους» είναι, επανέρχεται και με το βάρος της ηλικίας του, αλλά και την ευαισθησία που τον διακατέχει μας περνά τα μηνύματά του, Όπως π.χ. εκεί που μας περιγράφει τις αλλαγές της Σουηδίας που από χώρα κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης, μπλέκει στα πλοκάμια της αγοράς. «...οι δάσκαλοι και οι γιατροί γίνονταν επιχειρηματίες, οι μαθητές και οι ασθενείς πελάτες. Γερνούσα σε έναν κόσμο που μου φαινόταν ολοένα και πιο ξένος». (σ.32)
Μεταφέρει το κλίμα που επικρατούσε το 2015, όταν: «ακόμα και στενοί μου φίλοι πέταγαν κουβέντες για την «αχρειότητα» της χώρας μου. Αν δεν υπήρχαν οι Έλληνες η Ευρώπη δεν θα είχε πρόβλημα». (σ.45).
Κάποια στιγμή έρχεται στον Αθήνα, περπατά, ακούει, βλέπει και: «Ποτέ δεν είχα δεί την πόλη μου έτσι. Η φτώχια ήταν παλιά συντρόφισσα, αλλά αυτή η εξαθλίωση όχι.» (σ.50)
Πιο κάτω (σ.131), θυμάται την φτώχεια των προσφύγων από την Μικρασία οι οποίοι ήταν πάμφτωχοι μεν «...αλλά δεν ήταν άθλιοι, η φτώχεια δεν ήταν αποκρουστική. Τώρα είχε γίνει, τόσο στα Πευκάκια τη γειτονιά μου στην Αθήνα, όσο και στην πλατεία της γειτονιάς μου στην Στοκχόλμη. Γινόταν ένας πόλεμος κατά των ανθρώπων και δεν το είχα καταλάβει».
|
Read more...
|
Ο Juan Sebastian Marroquin Santos, γεννήθηκε ως Juan Pablo Escobar και ήταν παιδί του Juan Escobar, που έφερε ανάμεσα σε άλλα τα προσωνύμια: El Padrino - ο Νονός, El Patrón – το Αφεντικό, El Señor - ο Κύριος, El Mágico – ο Μάγος, El Zar de la Cocaína – ο τσάρος της κοκαΐνης. Μοιραίο και αναμενόμενο να μην έχει μια φυσιολογική ζωή. Το φυσιολογικό με την έννοια της κανονικότητας που μεγαλώνουν τα παιδιά μέχρι τα 17 τους χρόνια.
Διότι ο J.S.Marroquin, τόσο ήταν, δεκαεπτά ετών, όταν ο πατέρας του στο τελικό στάδιο της ζωής του, ασφυκτικά στριμωγμένος από ανταγωνιστές και κρατικές διωκτικές αρχές, έπεφτε νεκρός από τα πυρά των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας.
Στο σύντομο χρονικό διάστημα της ενήλικης ύπαρξης του στον μάταιο κόσμο μας, ούτε ένα τέταρτο του αιώνα, ο Pablo είχε διαπράξει τόσα και τέτοια που σε άλλες περιπτώσεις θα απαιτούνταν οι δραστηριότητες εκατοντάδων ανθρώπων και το χρονικό διάστημα ενός αιώνα.
Ο Pablo έχτισε μια αυτοκρατορία στηριγμένη στην απροκάλυπτη βία, στο εύκολο και ατιμώρητο έγκλημα και σε αφάνταστα ποσά εκατομμυρίων δολαρίων που διακινούνταν με άνεση. Όχι και ο ιδανικός τρόπος να στήσεις σπιτικό και να μεγαλώσεις τα παιδιά σου.
Αυτό είναι το περιεχόμενο του βιβλίου, που μας δίνει μερικές χρήσιμες εικόνες από αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, όπου το χρήμα, το πολύ χρήμα απλώνεται και διαβρώνει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.
|
Read more...
|
Με περίμενε με ένα ελκυστικό εξώφυλλο, πάνω στο ράφι που αφήνονται δεκάδες βιβλία, στη δουλειά, προκειμένου να τα διαβάσουν και άλλοι πέραν των πρωτογενών, αν είναι σωστός ο όρος, αναγνωστών.
Θυμόμουν, από παιδάκι, το επιβλητικό του κήτος, δεμένο στο προγυμναστήριο του Πόρου. Αργότερα συνδέθηκε, μέσα στη συνείδησή μου με ένα θριαμβευτικό παρελθόν. Το ξαναθυμήθηκα το θέρος του ΄15, που επισκέφτηκα το Μούδρο, στη Λήμνο. Η ιστορία, του είχε φερθεί με έναν ιδιαίτερο σεβασμό. Κι η τύχη το βοήθησε ώστε να μην πληγεί ποτέ θανάσιμα από εχθρικά πυρά, μα ούτε να τελειώσει τον μεταλλικό του βίο σε κάποιο άσημο διαλυτήριο πλοίων.
Το θωρηκτό Αβέρωφ.
Να λοιπόν, που ο Βρετανός, γεννημένος το ’48, δημοσιογράφος J.C. Carr, ασχολήθηκε μαζί του, έγραψε το ιστορικό του και μας το παρέθεσε τον Οκτώβριο του ’15.
Πέρα από το όμορφο εξώφυλλο, μας προσφέρει μερικές συγκινητικές περιγραφές των ημερών δράσης και δόξας του θωρηκτού τότε που μετέτρεψε το Αιγαίο σε Ελληνική θάλασσα, ελευθερώνοντας νησιά και επικρατώντας σε κάθε πολεμική εμπλοκή.
Η αφήγηση ξεκινά από πολύ νωρίτερα, τις οικογενειακές ρίζες του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, την καταγωγή του, το ρόλο των προγόνων του στην επανάσταση του ’21. Μας θυμίζει την συμβολή του Βασίλη Ζαχαρίου ή Ζαχάρωφ ή Ζεντζεντ, στην σχεδόν μυθιστορηματική προμήθεια πυρομαχικών για το «Αβέρωφ».
|
Read more...
|
«Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, αυτό ακριβώς επιτυγχάνουν τα τετράδια. Δεν βρίσκει κανείς πολλά έργα με παρόμοιες λεπτές κοινωνικές αναλύσεις και ευαισθησία», καταγράφει στο πρόλογο της έκδοσης του 2014, ο Mark Mazower.
O Γιώργος Θεοτοκάς εγκατέλειψε τα εγκόσμια το '66, στα 61 του χρόνια όταν ο Mazower, ήταν επτάμιση χρονών. Οι μελέτες και η ειδικότητα του Βρετανού πανεπιστημιακού στα θέματα της Βαλκανικής, τους έφεραν κοντά, τουλάχιστον σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
Ο Γ.Θ. όταν αρχίζει την συγγραφή των ημερολογίων, τον Γενάρη του '39, είναι 34 χρονών ήδη αναγνωρισμένος συγγραφέας, κυρίως με τη «Αργώ», αποδεκτός και καλοδεχούμενος στον μικρό κύκλο της γενιάς του '30. Είναι άνθρωπος καλλιεργημένος, γλωσσομαθής, με κουλτούρα που διέπεται από ευρωπαϊκούς ανέμους και όπως το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων θα βρεθεί στη δύνη γεγονότων που ήταν αδύνατον να προβλεφθούν, αλλά και αδύνατον να αποφευχθούν.
Τα όσα τότε σημείωσε, ίσως σε κάποιους ακούγονται κοινότυπα, συνήθη, αλλά θα πρέπει να κριθούν στο πλαίσιο της εποχής τους. Και στην ηθική της. Όχι σε ότι μάθαμε, καταλάβαμε, βιώσαμε αργότερα.
Η παρέα του, ο κύκλος του, αποτελείται από τους Τερζάκη, Σικελιανό, Κατσίμπαλη, Καζαντζάκη, Σεφέρη, Παλαμά, Τσάτσο, Καστανάκη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, Μυριβήλη, Βενέζη, Χατζηκυριάκο, Πρεβελάκη. Είναι, όπως είπαμε, η περίφημη γενιά του '30. Όρος κι αυτός δικός του.
Ανήκε σε μια ορφανή πολιτική τάξη. Έπρεπε να κινηθεί ανάμεσα από τις δυνάμεις που τότε διαμορφώνονταν. Ήταν μια βασανιστική θέση καθώς δεν βολευόταν με τις προοπτικές της όποιας αστικής δημοκρατίας, ασφαλώς βρισκόταν μακρυά από οποιαδήποτε Μεταξική επιρροή, αλλά παρέμενε και σφόδρα κατακριτικός απέναντι στο τότε διαμορφούμενο σταλινικό κομμάτι της αριστεράς, που οι εξελίξεις έδειχναν ότι θα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η πολιτική του κουλτούρα, και η βαθιά του καλλιέργεια είχε καθαρά ευρωπαϊκές ρίζες, καθώς σπούδασε, ανδρώθηκε πνευματικά και καλλιτεχνικά στο Παρίσι του μεσοπολέμου. Στα «τετράδια» λοιπόν, ξεκινά με σημειώσεις πριν την Ιταλική εισβολή, πριν καν την κήρυξη του πολέμου και πραγματεύεται με διάφορα θέματα. Όπως:
|
Read more...
|
|
|