Για τον Δεκέμβρη του '44 - Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2014 (επανάρτηση) |
Εβδομήντα χρόνια μετά από το Δεκέμβριο του ’44, σημαίνουν σχεδόν τρεις γενιές, χρονικό διάστημα σχετικά ικανό για να σβήσουν τα πάθη, ειδικά με ότι μεσολάβησε στην Ελληνική κοινωνία. Ταυτόχρονα όμως και κάπως μικρό για ακριβείς, ψύχραιμες αποτιμήσεις, αν αναλογιστεί κανείς πως μέχρι το θέρος του ’74, το παρελθόν, όταν δεν αποτελούσε αντικείμενο παραποίησης και εκμετάλλευσης, ήταν απαγορευμένο. Σε σχέση όμως με ότι διαπιστώνουμε από το Φθινόπωρο του '09 και μετά, μάς βάζει σε σκέψεις κατά πόσο το φάντασμα του Εμφυλίου έχει αποχωρήσει ολοκληρωτικά από πολιτικό σκηνικό. Οι εκπρόσωποι των γενεών που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα ολοένα και λιγοστεύουν, αφού ακόμα και τα 18χρονα παιδιά που πήραν μέρος στις μάχες έχουν ξεπεράσει προ ετών τα 80 τους χρόνια. Στους νεότερους που βρίσκονται στη ζωή, και δεν είχαν την ατυχία να βιώσουν τα γεγονότα, πλην όμως έχουν την ανησυχία να κοιτούν στο παρελθόν, τους δίδεται πλέον η ευκαιρία να το κάνουν ψύχραιμα. Η εμφύλια σύρραξη προφανώς δεν άρχισε εκείνη την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου και ασφαλώς τα πρώτα της θύματα δεν ήταν οι 23 άοπλοι διαδηλωτές. Οι ρίζες του Eμφυλίου μπορούν να αναζητηθούν από τότε που υπήρξαν Έλληνες συνεργάτες του κατακτητή και Έλληνες αντιστασιακοί. Μπορούν επίσης να αναζητηθούν στα σκοτεινά χρόνια της κατοχής που κάποιοι πλούτιζαν και άλλοι έχαναν τα πάντα. Αλλά γιατί να μην αναζητηθούν τότε που κουκουλοφόροι Έλληνες καταδότες, έδειχναν στον κατακτητή τα επόμενα θύματα των εκτελεστικών αποσπασμάτων; Τα όχι και τόσο ρητορικά ερωτήματα μπορούν να πάνε ακόμα πιο πίσω, χρονικά, όπως π.χ. στα έργα και στις ημέρες της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, στις εξορίες, τους αποκλεισμούς και στην βαθιά πολιτική μα και κοινωνική αντίθεση που υπήρχε. Εξ’ άλλου ο προηγούμενος εθνικός διχασμός, δεν απείχε παρά 21 μόλις χρόνια από την επιβολή της Μεταξικής δικτατορίας. Συνεπώς ο Δεκέμβριος δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία. Ήταν ένα αναμενόμενο γεγονός, ειδικά μετά τα αδιέξοδα που σημειώθηκαν στην πρώτη μετακατοχική κυβέρνηση. Το άγνωστο ήταν το πότε, το που και το πώς θα ξεσπάσει η κρίση. Δυστυχώς για τον τόπο, τα πάθη δεν εκτονώθηκαν με τη λήξη των εχθροπραξιών, ούτε με τη συμφωνία της Βάρκιζας το Φεβρουάριο του ’45. Η αγριότητα του Δεκεμβρίου δεν ήταν παρά το πρελούδιο της γενικότερης, βαρβαρότητας που έπληξε τη χώρα από τον Μάρτιο του ’46 ως τον Σεπτέμβριο του ’49, μα και της ελεγχόμενης συγκεκαλλυμένης πολιτικής αυθαιρεσίας που ακολούθησε (ακολουθεί;) . Στις εμφύλιες συμπλοκές δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί», δεν υπάρχουν καν νικητές και ηττημένοι. Υπάρχουν χαμένοι όπως και αχαλίνωτο μίσος, αγεφύρωτο χάσμα και για το τέλος δεν περισσεύει ούτε συνθήκη ειρήνης, ούτε έστω μια άνευ όρων παράδοση. Στο τέλος περιμένει μόνον η ολοκληρωτική φυσική εξόντωση του αντίπαλου. Τέτοιο τέλος στην περίπτωση του Ελληνικού εμφυλίου, δεν ήρθε ούτε με την πτώση του Κάμενικ, τον μακρινό Αύγουστο του '49. Δεν ήρθε ούτε στο Μακρονήσι (τον σύγχρονο Παρθενώνα όπως τόσο άτυχα, άστοχα και ανιστόρητα το αποκάλεσε ο πολιτικός που έχασε την πρωθυπουργία από το καθεστώς της 21ης Απριλίου), ούτε στα έκτακτα στρατοδικεία, μήτε στα εκτελεστικά αποσπάσματα και στα εξευτελιστικά πιστοποιητικά κοινωνικά φρονημάτων, αλλά με την πλήρη υποταγή, ή ακόμα χειρότερα την εξόντωση κάθε διαφωνούντα. Οι μαυρόασπρες εικόνες είναι του Ουκρανού Dimitri Kessel, - πολιτογραφημένου Αμερικανού από το 1922- που βρέθηκε στην Ελλάδα το 1944. Πενήντα χρόνια αργότερα, οι εκδόσεις "Αμμος" κυκλοφόρησαν το λεύκωμα "Dimitri Kessel Ελλάδα του '44". Ένα χρόνο μετά, ο σημαντικός καλλιτέχνης πέθανε. Η έγχρωμη, απεικονίζει το γνωστό κτίριο στη λεωφόρο Αμαλίας που ακόμα φέρει τα ίχνη από τις βολίδες, της μάχης της Αθήνας. Έτσι μοιραία, εκείνος ο μακρινός Δεκέμβριος παραμένει ιστορικά πιο σημαντικός από τις εξελίξεις που ακολούθησαν, κυρίως διότι ήταν η θρυαλλίδα που τις δρομολόγησε. Πιο σημαντικός από τη Βάρκιζα, το Λιτόχωρο, το πέρας του Εμφυλίου, τις εκλογές βίας και νοθείας, τον Ανένδοτο, την Αποστασία, το πραξικόπημα της 21ης, την μεταπολίτευση, την Κυπριακή τραγωδία, την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, την «Αλλαγή», τους «εκσυγχρονιστές», (και πως να τα λησμονήσουμε;) από τα τελευταία μορφώματα της πολιτικής εξουσίας. Η αδυναμία της (τότε) κυρίαρχης τάξης όχι μόνο να ανακουφίσει τα βαθιά τραύματα που έφερε το ισχυρό λαϊκό μέτωπο, αλλά ούτε καν να τα κατανοήσει, σε συνδυασμό με την χαρακτηριστική ακαμψία του κόμματος που (τότε) διαχειρίστηκε (αν όχι καπέλωσε) τη τύχη των καθημαγμένων φτωχών στρωμάτων, οδήγησαν τον τόπο (με τις ευλογίες και τη βοήθεια των συμμάχων) σε τόσα αδιέξοδα, σε τόσο αίιμα, σε τόση απελπισία. Όλα αυτά έχουν τις ρίζες τους στο Δεκέμβριο του ’44, που σφράγισε ανεξίτηλα και τραγικά την μεταπολεμική Ελληνική ιστορία. Mε την ευκαιρία της συμπλήρωσης εβδομήντα χρόνια από το αιματηρό άνοιγμα της αυλαίας του Εμφυλίου, η ιστοσελίδα της Guardian έχει μια εκτενή αναφορά με τίτλο: Αθήνα 1944: Το βρώμικο μυστικό της Βρετανίας. (όλο το θέμα εδώ: http://www.theguardian.com/world/2014/nov/30/athens-1944-britains-dirty-secret) Οι συντάκτες του άρθρου Ed Vulliamy και Helena Smith συνομιλούν με τον ποιητή πεζογράφο Τίτο Πατρίκιο, με τον ΕλληνοΚαναδό καθηγητή Andre Γερολυμάτο και με τον ευρωβουλευτή Μανώλη Γλέζο. «Αυτή ήταν η μέρα, κάποια εβδομήντα χρόνια πριν, που ο Βρετανικός στρατός άνοιξε πυρ δίνοντας τυατόχρονα όπλα σε Έλληνες συνεργάτες των ναζί ώστε να ανοίξουν και αυτοί πυρ, σε Έλληνες πολίτες που διαδήλωναν την υποστήριξη τους προς τους αντάρτες. Με τους οποίους αντάρτες, οι Βρετανοί ήταν σύμμαχοι για τρία χρόνια.» Έτσι ξεκινά το κείμενο, το οποίο στη συνέχεια, προχωρά σε αναλυτική παρουσίαση των γεγονότων με ψυχραιμία και θάρρος, για την παρέμβαση των Βρετανικών συμφερόντων και το μοιραίο σπρώξιμο στον Εμφύλιο. Προς επίρρωση της παρουσίας αλλά και του ρόλου του ξένου παράγοντα, αντιγράφω μια πρόταση από την «Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας» του Νικ. Σβορώνου (ιγ' έκδοση σ.13) «...από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους οι εξωελληνικές δυνάμεις παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη ρύθμιση της μοίρας του Ελληνισμού... σε σημείο που η επίσημη πολιτική της Ελλάδας να δίνει συχνά την εντύπωση ότι ανελίσσεται εν απουσία των Ελλήνων... η παρουσία του ελληνικού λαού εκδηλώνεται με συνεχή κινήματα διαμαρτυρίας, που κορυφώνονται με την εθνική και αντιφασιστική αντίσταση του 1940 - 1945»
|