_{Συνεχίζουμε  την περιήγηση στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία. Για το το παρελθόν των εργοστασίων και την θέση τους στην Ελληνική αγορά και κοινωνία}

Όταν μια αυτοκινητοβιομηχανία έχει απλώσει τη ζωή της σε τρεις διαφορετικούς αιώνες, όπως η FIAT, δεν μπορεί παρά να είναι σημαντική. Το στόρυ ξεκίνησε την τελευταία χρονιά του 19ου αιώνα όταν ο Giovvani Agnelli μαζί με άλλους επενδυτές ίδρυσε την Fabbrica Italiana Automobili Torino.
Δεν χρειάστηκαν παρά μόνον 11 χρόνια, ώστε η FIAT να γίνει η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στην Ιταλία, θέση που διατηρεί αμετακίνητα από τότε. Την ίδια χρονιά το 1910 ίδρυσε εργοστάσιο παραγωγής στις Η.Π.Α.

Σε αυτή την τεράστια, χρονικά, πορεία, πολλά συνέβησαν, όπως η κατάληψη του εργοστασίου από τους εργάτες το '21, η παραίτηση εξ αυτού του G. Agnelli, ο συμβιβασμός των δυο πλευρών, η ανέγερση το '23 του Lingotto, του μεγαλύτερου τότε εργοστασίου στην Ευρώπη και του πρώτου με γραμμές συναρμολόγησης. Στα μέσα της δεκαετίας του '20, η FIAT κατείχε το 87% της Ιταλικής αγοράς, αλλά ταυτόχρονα παρήγαγε στρατιωτικά οχήματα και αεροσκάφη για την πολεμική αεροπορία.

Το '45, με το πέρας του πολέμου η Εθνική Επιτροπή για την Απελευθέρωση της Ιταλίας αφαίρεσε από την οικογένεια Agnelli τους ηγετικούς ρόλους στην Fiat, με την κατηγορία των στενών δεσμών της με την κυβέρνηση του Μουσολίνι.

Εκείνη η χρονιά ήταν ιδιαίτερη όχι μόνον διότι ο Μπενίτο κατέληξε, αφού τουφεκίστηκε, ανάποδα κρεμασμένος στην πλατεία Loreto του Μιλάνου, δίπλα στην αγαπημένη ερωμένη του Claretta Petacci, αλλά και διότι το Δεκέμβριο κατέληξε, στα 79 του, ο ιδρυτής της εταιρείας Giovvani Agnelli.

Θα περάσουν 18 χρόνια μέχρι να αναλάβει ένας άλλος της οικογένειας. Ο συνονόματος εγγονός, γνωστότερος ως Gianni και ως L' avvocato (o δικηγόρος), λόγω σπουδών, άλλο θέμα αν δεν άσκησε ποτέ την νομική επιστήμη. Ξεχωριστή προσωπικότητα δίχως άλλο, πολέμησε στο ανατολικό μέτωπο, ενώ αργότερα στη Β. Αφρική πυροβολήθηκε από Γερμανό αξιωματικό για τα μάτια μιας καλλονής. Δυσκολεύτηκε να απομακρυνθεί από τον όρο του play – boy, ακόμα και μετά το γάμο του με την ευγενή Dona Marella Caracciolo. Έτσι ανάμεσα στις κυρίες που γνώρισε κάπως καλύτερα ήταν η Sylvia του La Dolce Vita, του μάγου F.Fellini, τo διαβόητο sex symbol των μέσων του 20ου αιώνα, η Anita Ekberg (Ekberg The Iceberg).

^{L' Avvocato, Gianni Agnelli.                                                                                                                        Προσωπικότητα.}

Αν είχε μείνει όμως μόνον εκεί, μάλλον δεν θα τον συζητούσαμε σήμερα. Όταν ανέλαβε την ηγεσία της Fiat, το 1966, σηματοδότησε μια νέα βιομηχανική νοοτροπία φτιάχνοντας εργοστάσια σε διάφορα μέρη της γης, συμπεριλαμβανομένης της Σοβιετικής Ένωσης, της Νότιας Αμερικής, ξεκινώντας ταυτόχρονα διεθνείς συμμαχίες και κοινοπραξίες.
Ως επικεφαλής της Fiat, είχε τον έλεγχο του 4,4% του ΑΕΠ της Ιταλίας, το 3,1% του βιομηχανικού εργατικού δυναμικού της, και το 16,5% των βιομηχανικών επενδύσεων στον τομέα της έρευνας. Ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος στη σύγχρονη ιστορία της Ιταλίας.

Επέζησε των σκληρών δεκαετιών του '70 και του '80, όπου οι πολιτικές αναμετρήσεις είχαν όπλα και αίμα, χρίστηκε ισόβιος Γερουσιαστής, απόλαυσε παγκόσμια αναγνώριση αλλά δεν απέφυγε τα τραύματα. Ο ανιψιός του, Giovanni Alberto Agnelli, το παιδί του νεότερου αδελφού του Umberto, ο οποίος προοριζόταν για διάδοχός του χάθηκε από μια σπάνια μορφή καρκίνου το '97 στα 33 του χρόνια.

^{Ρεκλάμα του 1958, στον Ελληνικό ειδικό Τύπο (Βολάν)}

Τρία μόλις χρόνια αργότερα, είδε τον μοναδικό του γυιό, Edoardo, να αυτοκτονεί πέφτοντας από γέφυρα του Τορίνο. Από το περιστατικό εκείνο του απέμεναν μόλις 26 μήνες ζωής. Αποχώρησε από τα εγκόσμια τον Ιανουάριο του 2003 στα 81 του από καρκίνο του προστάτη. Το περιοδικό Esquire τον είχε τοποθετήσει μέσα στους πέντε πιο καλοντυμένους άνδρες του πλανήτη.

Η FIAT μπορεί να έχασε τον ηγέτη της αλλά δεν έχασε το δρόμο της. Η στροφή προς την Chrysler, τα νομικά προβλήματα που προέκυψαν, η ηγεσία του Marchionne, η απομάκρυνση του Montizemelo είναι τα τελευταία, μέχρι στιγμής, κεφάλαια στην μακρά πορεία της.
Ας αναλογιστούμε την ισχύ της, συνειδητοποιώντας ότι είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική επιχείρηση της Ιταλίας, ότι έχει σημαντικές δραστηριότητες σε 61 χώρες, με 1.063 συνολικά επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 223.000 άτομα. Για να αντιληφθούμε καλύτερα τα μεγέθη της, η αυτοκινητοβιομηχανία προσφέρει «μόνον» το 45% των συνολικών εσόδων της εταιρείας.


Στα καθ' ημάς
Η παράδοση της FIAT στον τόπο μας είναι εξίσου, τηρουμένων των αναλογιών, ισχυρή. Η εταιρεία είναι η μόνη, ίσως, που είχε αντιπροσώπευση σε όλο τη διάρκεια του μεσοπολέμου και εξακολούθησε μεταπολεμικά έως τις μέρες μας.

^{Η Fiat στην Ελλάδα του  1966 και το  1976}

Από την έκδοση των Ευφροσύνη Ρούπα & Ευάγγελου Χεκίμογλου με τίτλο: «Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Εμπόριο και παραγωγή στη μέγγενη του κράτους (1894 – 1986», συλλέγουμε τις εξής πληροφορίες:
Το 1916 αντιπρόσωπος ήταν η εταιρεία Κατάνη & Σια με έδρα τη στοά Ορφανίδου, το '19 στην ίδια διεύθυνση ο Τζούλιο Μασσόν, οποίος το 1925 βρίσκεται στο νο 25 της Πανεπιστημίου. Το 1927 η Φίατ Ελληνική Α.Ε. στην Παπαρηγοπούλου 9, που το '31 την συναντάμε στην Πατησιών 127 και την πενταετία '35 – '39 στο νο 3 της οδού Βουλής.
Η ίδια έκδοση μας προσφέρει χρήσιμα στοιχεία για την μεταπολεμική, Ελληνική, τροχιά της FIAT.

Ο πρωταγωνιστής αυτής της περιόδου ήταν ο Ανδρέας Ν. Λάσκαρις (1923 – 2005), ο οποίος ξεκίνησε τον επαγγελματικό του βίο από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, τη συνέχισε στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, ως τραπεζικό στέλεχος, της Τράπεζας Αθηνών.
Το 1955 αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου με τη διαμεσολάβηση του συγγενή του Παύλου Ζερβουδάκη, ο οποίος ήταν αντιπρόσωπος της FIAT στην Αίγυπτο και διατηρούσε προσωπική σχέση με την οικογένεια Agnelli, αναλαμβάνει την αντιπροσώπευση του Ιταλικού εργοστασίου, την οποία θα κρατήσει για  τρεις δεκαετίες.

Το πλήθος των εταιρειών που ιδρύθηκαν, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι εμπορικές δραστηριότητες, είχαν το κοινό χαρακτηριστικό της κατάληξης -Ελλάς, τόσο γιατί υπογράμμιζε το Ελληνικό στοιχείο, όσο και διότι ήταν σχεδόν ομόηχες με το επίθετο του ιδρυτή της. Θεωρείται μάλιστα ότι ήταν από τις πρώτες, εταιρείες που τα αυτοκίνητα τους διατέθηκαν στην ημεδαπή αγορά μέσα από οργανωμένο δίκτυο πωλήσεων.

^{Πίνακας (αριστερά) τιμών από τον ειδικό τύπο. Ιανουάριος του '80. Ο Ιούλιος του '79 έχει περάσει αλλά τα σημάδια του παραμένουν. Ήταν τότε που σημερινός Επίτιμος της Ν.Δ., υπουργός Συντονισμού τότε, διπλασίασε τους δασμούς, εν μια νυκτί, απογείωσε τις τιμές και πάγωσε την αγορά.  Έχει ενδιαφέρον η σύγκριση των τιμών αλλά και η ειδική έκδοση του 126 με την ελληνική πινελιά by Tseklenis.}

^{Μια δεκαετία αργότερα (δεξιά) με την απόσυρση ante portas οι προσφορές έχουν αρχίσει}

Ανέλαβε επίσης, μέσα στην πορεία του χρόνου και την αντιπροσώπευση, άλλων  εργοστασίων του gruppo όπως των Autobianchi & Lancia.
Η πρώτη, χρονικά, εταιρεία ήταν η ΕΤΑΛΛΑΣ που ιδρύθηκε το '54 την οποία διακρίνουμε σε ρεκλάμες στον ειδικό τύπο το '57. Τότε, ιδρύεται η ΤΡΑΚΤΕΛΛΑΣ με κεφάλαιο 3.000.000 Δρχ. σημαντικό ποσό για την εποχή με μετόχους τον Α.Μ. Λάσκαρι, την εταιρεία Textile Industries (έδρα Παναμάς) και τον Γ.Π. Βογιατζή. Όπως τεκμαίρεται και μέσα από τις διαφημίσεις στις σελίδες των αυτοκινητικών περιοδικών θα αντιπροσωπεύσει τα FIAT μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '80.

Στο χρονικό αυτό διάστημα ιδρύθηκαν διάφορες δορυφορικές εταιρείες ώστε να εξυπηρετηθεί η διάθεση στην ελληνική επαρχία όπως η ΔΥΤΕΛΛΑΣ για την δυτική Ελλάδα, η ΝΟΡΘΕΛΛΑΣ για τη βόρεια η ΛΑΡΣΕΛΛΑΣ για την Λάρισσα.

^{2003                                                                                                                   2012}

Στα μέσα της δεκαετίας του '80, το '84 η αποκλειστική αντιπροσώπευση στην Ελλάδα περνά στην Ν.Γ. Παπαϊωάνου Α.Ε. Ήταν η τελευταία Ελληνική εταιρεία που είχε το ρόλο του εισαγωγέα αντιπροσώπου της Fiat  στην Ελλάδα. Το 1989 το εργοστάσιο ίδρυσε τη θυγατρική Fiat Auto Hellas. Τα πράγματα άλλαζαν, η πρώτη απόσυρση ήταν ante portas, το τοπίο της εμπορίας, της διάθεσης θα έπαιρνε μια ολότελα διαφορετική εικόνα. Το πόσο βόλεψε, ταίριαξε με το ελληνικό μέτρο όλη αυτή η αλλαγή είναι μαι ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Αυτά όμως, που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης είναι το γεγονός ότι το Τορινέζικο εργοστάσιο ξεκίνησε τη λειτουργία τον 19ο αιώνα και η παρουσία του στον τόπο μας ξεπερνά τον ένα αιώνα.

FIAT & Ελληνικοί αγώνες.

Περιέργως η αγωνιστική εμπλοκή της FIAT στους Ελληνικούς αγώνες ήταν μηδαμινή.
Οξύμωρο μάλιστα το γεγονός, ότι τον πρώτο μεταπολεμικό αγώνα που διοργανώθηκε στην Ελλάδα, το «Ελληνικόν Ράλυ 1951» ή «Ράλυ Shell» που έλαβε χώρα στις 30 Νοεμβρίου του 1951, τον κέρδισε Fiat με πλήρωμα τους Τ. Περατικό - Ν. Φιλίνη - Κ. Βούλτσο.   Αν μάλιστα εξαιρεθεί η πρώτη περίοδος της δεκαετίας του '50 όπου λίγοι τα  προτίμησαν, όπως οι  Δαρδούφας – Παούρης που κέρδισαν την κλάση τους στο πρώτο ράλυ «Ακρόπολις» ('52) με  Fiat 1400, ή οι Μουρτζόπουλος – Αντωνόπουλος που επίσης αναδείχτηκαν νικητές της κλάσης τους  στο δεύτερο ράλυ Ακρόπολις, οι συμμετέχοντες με Fiat ήταν πολύ λίγοι.

Εν συντομία να αναφερθούν οι Αλ. Μπαντούνας, Π. Μηλιδώνης, Κ. Μπέμπης, Αν. Κουλεντιανός, Κ. Αποστολίδης για τις σποραδικές τους εμφανίσεις με  Fiat στα μέσα της δεκαετίας του '50.

Σε πρωταγωνιστικό επίπεδο, εδώ στην Ελλάδα θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ΄70 όταν ο H. Lidberg έφερνε το 125 S πέμπτο, μπροστά από την Α110 του J.P.Nicolas στο ΙΗ' Δ.Ρ.Α. Την επομένη χρονιά το ομορφόπαιδο από την Ιταλία, ο R. Ceccato θα τερμάτιζε 4ος με το 124 sport, ενώ το '72 ο Lindberg στο 20ο θα σκοράριζε την πρώτη νίκη της Fiat στο Δ.Ρ.Α. με 124 Spider.

H δεύτερη και τελευταία νίκη ήρθε στο αργυρό Ιωβηλαίο, το '78 όταν ο Γερμανός Rohrl, καθάρισε τον αγώνα μέσα στο ομιχλώδες Βέρμιο αφήνοντας τον team mate του Φιλανδό Μ. Allen, σχεδόν 1,5 λεπτό πίσω.
Ήταν η χρυσή εποχή με τα πανέμορφα 131 που όσο «τετράγωνα», όσο «κούρσες» και αν φαίνονταν, με καλό κουμανταδόρο μπορούσαν να κερδίσουν σε κάθε επιφάνεια Stratos & Escort. Διότι προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι από το '76 έως το ΄81 πέτυχαν 20 νίκες με οκτώ διαφορετικούς οδηγούς σε επίπεδο WRC.