Στο παραμεθόριο Πωγώνι. (23.07.2009) |
Ήταν περίεργο πόσο έντονη συναισθηματική φόρτιση, είχαν δημιουργήσει εκείνες οι νότες από το κλαρίνο του Τάκη Λούκα που συντροφιά με την κομπανία του υποδέχτηκαν τους προσκυνητές που κατέβαιναν από τη κορφή του Κουτσόκρανου, στην είσοδο του Δολού.
Σαββάτο 9 Μαΐου Ανήμερα του Χριστοφόρου του μάρτυρος. Ένα λαμπρό μεσημέρι, πραγματική ανοιξιάτικη γιορτή της φύσης με έναν εκθαμβωτικό ήλιο να σαρώνει το καταπράσινο ανάγλυφο της γης του Πωγωνίου. Κι’ όμως εκείνο το μοιρολόι που τόσο έντεχνα ανάβλυζε από το κλαρίνο του Τάκη με είχε κάνει κουρέλι. Με κόπο έσερνα τα βήματά μου και με περισσότερο κόπο συγκρατούσα τα δάκρυα. Ένα πρώτο συμπέρασμα; Η ενδοσκόπηση στους τόπους και στους ανθρώπους, όσο ενδιαφέρουσα είναι, μερικές φορές αποδεικνύεται, άλλο τόσο οδυνηρή. Αυτή η κλειστή σχέση με την ευρύτερη περιοχή του Πωγωνίου είχε ξεκινήσει από τις μέρες του Πάσχα. Και η πρώτη συγκίνηση ήρθε τότε με τα λίγα λόγια που είπε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στο στρατόπεδο «Λορέντσος Μαβίλης». Κυριακή 19 Απριλίου
Κυριακή 19 Απριλίου Ανήμερα Κυριακή του Πάσχα. Μεγαλωμένος στην Πωγωνιανή, ζυμωμένος για τα καλά στην πολιτική ο πρώην υπουργός και βουλευτής αφουγκράζεται με ευαισθησία τον παλμό της ιδιαίτερης πατρίδας και έχει κάτι να πει. Όρθιος λοιπόν ο πρόεδρος, ανάμεσα στους τοπικούς άρχοντες, τον μέραρχο της 8ης Μεραρχίας, (που 69 χρόνια νωρίτερα είχε σηκώσει το βάρος της ιταλικής εισβολής) τον υφυπουργό Εθ. Άμυνας και πλήθος παρευρισκομένων ξεδίπλωσε τις σκέψεις του, για τον τόπο, την κρίση, το αποτρόπαιο πρόσωπο του παγκόσμιου καπιταλισμού και την ανάγκη για καλές σχέσεις με τη γείτονα Αλβανία. Λόγια ανθρώπινα, λέξεις απλές, βαλμένες στη σωστή σειρά, νοήματα ειλικρινή, ανιδιοτελή. Με δυο λέξεις ενωτικός και συγκινητικός. Είπε ότι ένοιωθε, κάθισε και το ενδιαφέρον συγκεντρώθηκε στους μουσικούς και στις κοπέλες που χόρεψαν με τις τοπικές ενδυμασίες. Μόλις οι πρώτες νότες ταξίδεψαν στον αέρα έγινε αμέσως φανερό πόσο στενάχωρες ήταν. Όταν ο τραγουδιστής έβγαλε τους πρώτους φθόγγους το κλίμα βάρυνε ακόμα πιο πολύ. Κι όταν οι κοπέλες έκαναν τις πρώτες στροφές το σκηνικό έγινε ολότελα σπαραξικάρδιο. Ήταν ένα λυτρωτικό κομμάτι για την υποδουλωμένη Βόρεια Ήπειρο, αδιανόητα σπαραχτικό. Ήταν και ο ουρανός νεφοσκεπής, περισσότερο με μεγάλη Παρασκευή έμοιαζε παρά με Πάσχα.
Σε πλήρη αντίθεση με τα λόγια του Π.τ.Δ.μεν, μια πολιτική αντίφαση πρώτης γραμμής δηλαδή, αλλά τόσο κατανυκτικό, τόσο καταθλιπτικό και τελικά τόσο περίεργα ανατρεπτικό. Χωρίς άλλα κουράγια και χωρίς εορταστική διάθεση άφησα πίσω μου το στρατόπεδο, αλλά δεν κατάφερα να αφήσω μακριά τις στενάχωρες σκέψεις. Είναι τόσο θολές, μερικές φορές αυτές οι συνθήκες όπου οι έννοιες της πολιτικής μπερδεύονται με την αγάπη για τον τόπο και επιδέχονται τέτοια κακοποίηση, επιτρέπουν τέτοια εκμετάλλευση όπου ανατρέπεται κάθε ισορροπία. Υπερ κορεσμένη τόσο η Ελλάδα, όσο και η συγκεκριμένη γωνιά της, από ιστορικές εμπειρίες που μοιραία σε οδηγούν στο παρελθόν.
Παρασκευή 1η Μαίου Με το φως να σβήνει πίσω από τις αλβανικές βουνοκορφές η ολιγάριθμη παρέα στο καφενείο των Δρυμάδων αλλάζει κουβέντες για τον καιρό και τις απογευματινές βροχές. Όταν το σκοτάδι πέφτει η συζήτηση έχει περάσει στο παρελθόν. Ανάμεσα στα φασκόμηλα, τα τσίπουρα και την ηρεμία του τοπίου οι λέξεις περιστρέφονται στην σκληρότητα εκείνων των εποχών, των δύσκολων, των απάνθρωπων εμφυλιακών και μετεμφυλιακών χρόνων, όπως εκφράστηκε από τη βία, την έλλειψη πόρων επιβίωσης, την απονιά, την απειλή της μετανάστευσης, τους χωρισμούς οικογενειών. Για όλες εκείνες τις ζωές που βούτηξαν χωρίς προοπτικές, στη φτώχια και στο φόβο στιγματίζοντας αναπόφευκτα, τις ντόπιες, μικρές κοινωνίες. Στις μέρες μας όλες αυτές οι συνθήκες εκλείπουν. Όπως εκλείπουν και οι κάτοικοι. Σε ένα σύνολο από 32 χωριά της ευρύτερης περιοχής του Πωγωνίου, ελάχιστα είναι αυτά που έχουν διψήφιο αριθμό κατοίκων με το πρώτο ψηφίο να μην είναι άσσος. Μεγάλη ίσως και ατέρμονη η περισυλλογή με αυτό το θέμα. Το φαινόμενο της αστυφιλίας που έπληξε τον τόπο με συνέπειες καταστροφικές τόσο για τα αστικά κέντρα όσο και για τις επαρχίες όχι μόνο δεν χρεώθηκε στις γενιές των πολιτικών που είχαν τη νομή της εξουσίας αλλά σβήστηκε, χάθηκε κι’ αυτό μέσα σε άλλα παρόμοια. Αυτός ο πόνος, βγαίνει τόσο άμεσα, τόσο πηγαία και όχι σπάνια με θυμό από τους περισσότερους που τιμούν ακόμα με την παρουσία τους τον τόπο και το παρελθόν αρκετά εγκλωβισμένοι ανάμεσα στις αγάπες και τις ανάγκες τους. Εμπόδιά τους σε αυτή τη μοναχική πορεία, είναι, οι κατοικίες που καταρρέουν, οι στέγες που χάσκουν, οι δρόμοι που χορταριάζουν. Οι εικόνες της εγκατάλειψης. Τι μπορεί να ανατρέψει τούτη την κατάσταση; Δευτέρα 8η Ιουνίου Την επαύριον των ευροεκλογών, επιπροσθέτως και ανήμερα του Αγίου Πνεύματος, η ηρεμία δεν είχε σε τίποτα διαταραχτεί στην περιοχή του Πωγωνίου. Αν εξαιρεθούν κάποιες συζητήσεις που έλαβαν χώρα την παραμονή τ’ απόγευμα στα καφενεία, όπου σχεδόν όλοι συμφωνήσαν για το πόσο περιφρονημένοι αισθάνονται από τις πρακτικές της Πολιτείας, ουδέν άλλο συνέβη. Αυτή η αίσθηση αποτυπώθηκε άριστα στα αποτελέσματα. Στα 11 εκλογικά τμήματα του δήμου Άνω Πωγωνίου από τους 4.256 εγγεγραμμένους, προσήλθαν και ψήφισαν, σύμφωνα με αποτελέσματα του υπουργείου Εσωτερικών, 1.452. Έτσι αν εξαιρεθούν τα άκυρα και τα λευκά μόλις ένας στους 3 πολίτες μπήκε στον κόπο. Άλλο ένα παράδοξο επίσης, αποτελεί το μεγάλο πλήθος των εγγεγραμμένων σε σύγκριση με τους μόνιμους κατοίκους. Στο Δολό των 11 κατοίκων π.χ. είναι εγγεγραμμένα 109 άτομα. Αν πρέπει απαραίτητα να φθάσουμε σε ένα συμπέρασμα είναι ότι οι πολιτικοί με τις πολιτικές τους κατάφεραν να απαξιώσουν πλήρως την πολιτική στη συνείδηση του μέσου Έλληνα. Αυτή η απαξία εκφράζεται είτε με αδιαφορία (αποχή από τις εκλογές, απολιτική συμπεριφορά), είτε με οργή (Δεκέμβριος 2008), είτε με την έντονη δυτικοποιημένη, καταναλωτική αποβλάκωση (ας κοιτάξουμε γύρω μας). Το αποτέλεσμα όλων αυτών των δεδομένων είναι απομονωμένοι, φοβισμένοι, ανενημέρωτοι, εύκολα ελεγχόμενοι πολίτες που δεν θα καταφέρουν να αποκτήσουν μαζική συνείδηση, ανησυχία, οραματισμό, που δεν θα μπορέσουν να ελέγξουν αυτούς που ασκούν εξουσία. Με αυτές τις σκέψεις ολοκληρωνόταν, η τέταρτη σε λίγες εβδομάδες επίσκεψη στο Πωγώνι. Το καλό κομμάτι της επιστροφής, εξαντλήθηκε στα πρώτα 40 χιλιόμετρα. Στη διασταύρωση Καλπακίου. Τα υπόλοιπα 500 σχεδόν, έγιναν υπό υψηλές θερμοκρασίες, πυκνή κίνηση και οχληρές σκέψεις. Όπως τα περισσότερα ταξίδια επιστροφής… |