Μόνο στην Ελλάδα. (15.11.2011) PDF Print E-mail

Αφηγητής της, αρκετά γνωστής, ιστορίας που ακολουθεί, ήταν ο Ερχαρτ Κέσνερ (Erhart Kästner), συγγραφέας και βιβλιοθηκονόμος. Απέφυγε την κόλαση του ανατολικού μετώπου και βρέθηκε στην Ελλάδα ως ένα απλό στέλεχος της Αεροπορίας.

Erhart Kästner

Η συγγραφική του δεινότητα υπήρξε η αιτία να του επιτραπεί να ταξιδέψει στην υπό κατοχή χώρα και ακολούθως να του ανατεθεί η συγγραφή βιβλίου για τις συνθήκες διαβιώσεως των στρατιωτών της Wermacht στην Ελλάδα, που προφανώς θα είχε έντονο το στοιχείο της προπαγάνδας. Η έλξη του τόπου, τον ξαναγύρισε στην Ελλάδα μεταπολεμικώς. Ας σκύψουμε σε ένα μικρό κομμάτι της αφήγησης.

"Το 1952 πήγα για πρώτη φορά μετά το πόλεμο, στην Αθήνα. Η Γερμανική πρεσβεία, όταν άκουσε πως είχα πρόθεση να πάω στη Κρήτη, μου συνέστησε, επειδή ήταν πολύ νωρίς ακόμα και οι πληγές από τη γερμανική κατοχή ανεπούλωτες, να λέω πως είμαι Ελβετός. Αλλά εγώ τους ήξερα τους Κρήτες. Από την πρώτη στιγμή είπα πως ήμουν Γερμανός και όχι μόνο δεν κακόπαθα, αλλά ξανάζησα παντού όπου πέρασα τη θρυλική κρητική φιλοξενία.

Ένα σούρουπο, καθώς ο ήλιος βασίλευε, πλησίασα το γερμανικό νεκροταφείο, έρημο με μόνο σύντροφο τις τελευταίες ηλιαχτίδες. Έκανα όμως λάθος….
Υπήρχε εκεί και μια ζωντανή ψυχή, ήταν μια μαυροφορεμένη γυναίκα. Με μεγάλη μου έκπληξη την είδα ν' ανάβει κεριά στους τάφους των Γερμανών νεκρών του πολέμου και να πηγαίνει μεθοδικά από μνήμα σε μνήμα. Την πλησίασα και τη ρώτησα"

- “Είστε από εδώ”;

- “Μάλιστα”.

- “Και τότε γιατί το κάνετε αυτό; Οι άνθρωποι αυτοί σκότωσαν τους Κρητικούς”.

- “Παιδί μου, από τη προφορά σου φαίνεσαι ξένος και δεν θα γνωρίζεις τι συνέβη εδώ στα 41 με 44. Ο άντρας μου σκοτώθηκε στη μάχη της Κρήτης κι έμεινα με το μονάκριβο γιο μου. Μου τον πήραν οι Γερμανοί όμηρο στα 1943 και πέθανε σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, στο Σαξενχάουζεν. Δεν ξέρω πού είναι θαμμένο το παιδί μου. Ξέρω όμως πως όλα τούτα ήταν τα παιδιά μιας κάποιας μάνας, σαν κι εμένα. Και ανάβω στη μνήμη τους, επειδή οι μάνες τους δεν μπορούν να 'ρθουν εδώ κάτω. Σίγουρα μια άλλη μάνα θα ανάβει το καντήλι στη μνήμη του γιού μου”.

"Η απάντηση αυτή, μόνο στην Ελλάδα θα μπορούσε να δοθεί", σχολίασε ο Κέστνερ που περιηγήθηκε στα νησιά, στην ηπειρωτική χώρα, “χάθηκε” στο Άγιο Όρος, έψαξε τη λύτρωσή του στην μεταπολεμική Ελλάδα και πέθανε, στα 70 του, στις 3 Φεβρουαρίου του '74 στο Staufen im Breisgau, στο νοτιοδυτικότερο άκρο της πατρίδας του.

Μνημείο Διστόμου

Βεβαίως υπάρχει και μια δεύτερη ανάγνωση για το θέμα και την παρουσία του συγγραφέα που τη φέρνει στο προσκήνιο ο Σπύρος Μοσκόβου, διευθυντής του ελληνικού προγράμματος της Deutsche Welle που αναρωτιέται:
“...Τι ήταν τελικά ο Κέστνερ και κυρίως τι είναι ακόμη για μας σήμερα; "Ενας πολιτικός και λογοτεχνικός οπορτουνιστής και συνοδοιπόρος" όπως τον παρουσιάζει ο άτεγκτος κριτής του Στρομάιερ; Και όπως τον έχουν εξάλλου παρουσιάσει και άλλοι σημαντικοί μελετητές, όπως ο καθηγητής Χάγκεν Φλάισερ και ο λόγιος δημοσιογράφος Εμπερχαρτ Ρόντχολτς; 'Η ένας εξαιρετικά ευαίσθητος συγγραφέας, εξωμότης της εποχής του, λάτρης της Ελλάδας, αξιανάγνωστος και σήμερα; Ήταν και είναι και τα δύο...”

Στις μέρες μας, η πρόσφατη αντιπαλότητα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Γερμανία διανθισμένη με προκλητικά εξώφυλλα περιοδικών, προσβλητικά σχόλια, έμμεσες απειλές και ειρωνική διάθεση, παραμένει χάδι μπροστά στο αποτύπωμα της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, αλλά ξαναφέρνει στο προσκήνιο αυτές τις ταραχώδεις σχέσεις.

Γιατί μπορεί οι κυβερνήσεις μας να φέρουν ακέραια την ευθύνη για λανθασμένες επιλογές, για παραποίηση οικονομικών στοιχείων, αλλά υπάρχουν και οι τοποθετήσεις των Χ. Σμιτ, Χ. Κολ, Γκ. Σρέντερ, που κατηγόρισαν ευθέως την διάδοχό τους ότι απομακρύνεται από το στόχο μιας αληθινής ευρωπαϊκής ενοποίησης. Οι πρώην καγκελάριοι διατύπωσαν την άποψη, ότι η πολιτική του Βερολίνου οδηγεί την Ευρώπη στο τέλος και όχι στην ολοκλήρωση. Προχωρώντας περισσότερο ο Σρέντερ εξήγησε ότι η γερμανική οικονομία ωφελήθηκε υπέρμετρα από το ευρώ, πνίγοντας τις οικονομίες του Νότου. Κάλεσε δε, τη Γερμανική κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει τη διαδικασία εξισορρόπησης, κατηγορώντας την Α.Μέρκελ ότι στοχοποίησε την Ελλάδα και παρέσυρε τη γερμανική κοινή γνώμη στην απαξίωσης της χώρας.

Οι τοποθετήσεις τους, δεν έρχονται σαν τη λυτρωτική απόπειρα του Κέστνερ. Ξεκάθαρα πολιτικές δεν γεννούν τη συναισθηματική φόρτιση του συγγραφέα σε μια καθημαγμένη χώρα, αλλά επισημαίνουν την Γερμανική τακτική που, σε συνδυασμό με άλλα, μπορεί να φέρει νέο δράμα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στον Ευρωπαϊκό Νότο.

Ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί η ελάχιστη γνώση, αλλά και θέληση ώστε εξήντα χρόνια μετά την πρώτη μεταπολεμική επίσκεψη του Κέστνερ, να μην συγγραφεί παρομοίου είδους κείμενο σε ένα σύγχρονο σκηνικό θλίψης.

Μουσείο Διστόμου

 


αναρτήθηκε και στο ethnos.gr