Η αδυναμία το ανθρώπου να κατανοήσει τη φύση, ο φόβος για αυτό που του συμβαίνει, χωρίς τη δική του συμμετοχή, τον ανάγκασαν να αναζητήσει την ανακούφισή του, από τα πρώτα του βήματα της παρουσίας του στον πλανήτη, στο θρησκευτικό καταφύγιο.

Είτε στην ανατολή, είτε στη δύση, σε κάθε κοιτίδα πολιτισμού οι θρησκείες είχαν τεράστιο ρόλο στη ροή του πολιτισμού. Με τρόπο κυνικό αλλά ακριβή το περιέγραψε και ο Κορσικανός πολέμαρχος, ενίοτε αποκαλούμενος και Μέγας, Ναπολέων:

«Η κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την οικονομική ανισότητα, και η οικονομική ανισότητα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη θρησκεία.»

Βρισκόμαστε ήδη στον 19^ο αιώνα και η Ναπολεόντεια ρήση αποκαλύπτει το ρόλο της θρησκείας και ως εργαλείο εξουσίας.

Δεν ήταν ο πρώτος που συνέλαβε το σύστημα. Προηγήθηκε ο Σενέκας 19 αιώνες νωρίτερα: «Η θρησκεία θεωρείται από το λαό αληθινή, από τους σοφούς ψεύτικη και από τους ηγεμόνες χρήσιμη»

Κάτι περισσότερο από μισό αιώνα μετά το θάνατο του Βοναπάρτη γεννήθηκε ο Μαχάτμα Γκάντι που βίωσε στο πετσί του, την απανθρωπιά της βρετανικής αποικιοκρατίας και επί του θέματος είπε:

«Αυτοί που λένε πως η θρησκεία δεν έχει σχέση με την πολιτική, δεν ξέρουν τι είναι η θρησκεία.»

Δυο χρόνια μετά τη γέννηση του Γκάντι, στην Ευρώπη ξεσπούσε η Παρισινή Κομμούνα και όταν έπεφταν οι τελευταίοι Κομμουνάροι μέσα σε ένα όργιο αίματος ο Κάρλ Μάρξ είχε ήδη διατυπώσει πως: «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού».

Όλα αυτά που οι διανοητές συνελάμβαναν ως κοινωνικά ή πνευματικά σχήματα, ο άνθρωπος που ηγήθηκε της αποστολής του πρώτου περίπλου της γης ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος το έθεσε πολύ πρακτικά και αυστηρά:

«Η Εκκλησία λέει ότι η γη είναι επίπεδη, αλλά εγώ ξέρω ότι είναι στρογγυλή, επειδή έχω δει τη σκιά της στο φεγγάρι και έχω περισσότερη εμπιστοσύνη σε μια σκιά παρά στην Εκκλησία.»

Περισσότερο αμείλικτος εμφανίζεται ο Επίκουρος και από τον περίφημο «Κήπο» του μας λέει:

«Έχει ο Θεός τη βούληση να εμποδίσει το Κακό αλλά δεν μπορεί; Άρα δεν είναι Παντοδύναμος. Μπορεί αλλά δεν θέλει; Τότε δεν είναι Πανάγαθος. Έχει τόσο τη βούληση, όσο και τη δύναμη να το εμποδίσει; Τότε από πού προέρχεται το Κακό; Δεν έχει ούτε τη βούληση ούτε τη δύναμη; Τότε γιατί τον λέμε "Θεό";»

Στον ίδιο γεωγραφικό τόπο, 23 αιώνες αργότερα και με το Χριστιανισμό συνοδοιπόρο πια των εξελίξεων ο Νίκος Καζαντζάκης διερωτάται:

«Καλή 'ναι η δικαιοσύνη, μα για τους αγγέλους - ο άνθρωπος ο κακομοίρης δεν αντέχει, θέλει έλεος... Μπας και βρίσκεται στον πάτο της Κόλασης, Κύριε, η πόρτα της Παράδεισος;»