Republica Italiana (05.12.2010) PDF Print E-mail

«O δημιουργός έπλασε την Ιταλία με σχέδια του Michelangelo.»

Mark Twain

Όπου μια, ακόμα, επίσκεψη, στην πατρίδα του Da Vinci αλλά και των Borgia, στην μητέρα του Κολοσσαίου αλλά και της Αναγέννησης δίνει αφορμές για έκφραση.

Λαμπρή φθινοπωρινή μέρα, το ακριβώς αντίθετο από την προηγούμενη που έσταζε υγρασία μέσα από την ομίχλη των ορεινών περασμάτων του Futa Pass. Ο Άρνος ποταμός, ίσως μέσα στη θολούρα του να μην αντανακλούσε την λαμπρότητα της μέρας αλλά όλα τα αναγεννησιακά κτίρια, χόρταιναν ήλιο πριν την ετήσια βουτιά τους, στον Ευρωπαϊκό χειμώνα.

Πλημμυρισμένη στον τουρισμό η Φλωρεντία, ξέχειλη από τα καραβάνια των Ιαπώνων, Αμερικανών και λοιπών αλλότριων εξαργυρώνει, τη βαθιά της παράδοση.

Πόλη σκηνικό θεάτρου, με όλα τα στοιχεία της αναγεννησιακής υπερβολής και της υποκριτικής του καθολικισμού, πόλη θαύμα. Ο ένας δρόμος που περιβάλλει το τεράστιο οικοδομικό τετράφωνο του ξενοδοχείου four seasons ονομάζεται Giacomo Matteotti. Η Ιταλία των αντιθέσεων.

Πάνω και στο πτώμα του σοσιαλιστή πολιτικού στρώθηκε ο δρόμος της κυριαρχίας του Benito. Υπόχρεος και αλληλέγγυος ήταν ο Αδόλφος στον σύμμαχο που του απέδειξε ότι, ο ολοκληρωτισμός στην Ευρώπη, δεν ήταν καμιά ουτοπία στις αρχές του 20ού αιώνα. Αρκούσε η εκμετάλλευση της λαϊκής δυσφορίας και τα κατάλληλα εργαλεία δημαγωγίας. Δεν έστειλε τον σημαδεμένο αντισυνταγματάρχη Otto Skorzeny να ρισκάρει αναιτίως τον Απρίλη του ’43 στο Gran Sasso για να απελευθερώσει τον συλληφθέντα συνάδελφο.

 

Το ότι ο πρώην σοσιαλιστής δημοσιογράφος, πρώην κυβερνήτης, εξαίρετος, αν και περιορισμένου ρεπερτορίου, perfomer και παρ’ ολίγον εκφραστής της νέας ρωμαϊκής κυριαρχίας κρεμάστηκε ανάποδα στην Piazzale Loreto του Μιλάνο, δίπλα στην αγαπημένη του Claretta, δύο μόλις μέρες πριν το τέλος του γερμανού συμμάχου του, δεν αποτέλεσε δικαιοσύνη. Πολύ δε περισσότερο δεν αποτέλεσε συγνώμη σε όλα τα θύματα του πολιτικού του καιροσκοπισμού.

Στις μέρες μας που η πολεμική του χρήματος είναι πιο αποτελεσματική από την οικονομία του πολέμου ο Silvio κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή χωρίς τα εγκλήματα στην Αβησσυνία, χωρίς τα μελανά χιτώνια, δίχως τις ντροπές στην Ήπειρο.

Αρκούν τα τηλεοπτικά σκουπίδια, τα σινιέ σταυρωτά κοστούμια και τα λαμπερά χαμόγελα. Ο κόσμος αλλάζει, άλλαζε, όχι τόσο, όσο να θεωρούνται παρωχημένες οι απόψεις του George Gordon Byron:

«Δεν υπάρχει κανένας νόμος, καμιά κυβέρνηση στην Ιταλία και είναι καταπληκτικό πόσο καλά πάνε τα πράγματα χωρίς αυτά» είχε διατυπώσει ο γνωστός μας λόρδος Βύρων που άφησε τα εγκόσμια ενάμισι αιώνα από το τέλος της δεκαετία του ’60, όταν η Ιταλία, είκοσι χρόνια μετά το τέλος του Ελληνικού εμφύλιου, έγινε το επόμενο πολιτικό εργαστήρι της Ευρώπης.

Ο Antonio Negri έχει πει για εκείνη την περίοδο:

«όλοι ήξεραν ότι η πρώτη μεγάλη απόπειρα δολοφονίας στην πιάτσα Φοντάνα, στο Μιλάνο, το 1969 ήταν μια κρατική σφαγή (una strage di Stati).»

Η κλιμάκωση ήταν θέμα χρόνου. Ο περίφημος ιστορικός συμβιβασμός, οι ερυθρές ταξιαρχίες, η απαγωγή του J. L. Dozier, η εκτέλεση του Moro, αυτή η απίθανη σκηνή με το οργανωμένο έγκλημα, το σύνδρομο εξουσίας των στοών, την ισχύ της εκκλησίας και την δυναμική της ένοπλης βίας και ο περίπλοκος συνδυασμός τους, γέννησε το πολιτικό γίγνεσθαι της σύγχρονης Ιταλίας.

Της χώρας, του τόπου των αντιφάσεων. Ο Orson Welles είχε διατυπώσει την άποψη: «Επί 30 χρόνια στην Ιταλία κάτω από την εξουσία των Βοργίων, συναντήσαμε πολέμους, δολοπλοκίες, διαφθορά, αιματοχυσίες, αλλά και τον Da Vinci, τον Michelangelo, την ίδια την Αναγέννηση.»

Περισσότερο από πέντε αιώνες μετά από εκείνη την εποχή, οι αντιφάσεις υπάρχουν ακόμα. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο καθολικός κληρικός στη Πάδοβα είχε τη δύναμη να απαγορέψει την προβολή της Dolce vita του Fellini.

«θα θυμάμαι πάντα το πλήθος χιλιάδων ατόμων να βλέπει την ταινία μέσα σε βαθύ σκοτάδι, επειδή ο δήμαρχος, Χριστιανοδημοκράτης, οποίος συμφωνούσε με τον ιερέα, και μάλιστα παρακολουθούσε ο ίδιος την προβολή είχε κόψει εν μέρει το φως. Ο Fellini στη χώρα του νεορεαλισμού. Ήταν απίστευτο συμπληρώνει ο Negri.

Ακόμα πιο πρόσφατα, το δράμα της αντίφασης περιγράφεται άριστα μεν, σπαραξικάρδια δε τόσο στις σελίδες του «Gomorra» του Roberto Saviano, όσο και στα πλάνα του Paolo Sorrentino στο «il Divo». Όλα, όσα θέλουμε στην πρώτη προσέγγιση αυτής της μαγικής σκηνής να μάθουμε, βρίσκονται εκεί. Τακτοποιημένα και απλόχερα.

Λέξεις και εικόνες μάλλον μακρινές αν όχι άγνωστες για τις μυριάδες πελάτες της τουριστικής βιομηχανίας που επισκέπτονται ομαδόν την πατρίδα της Αναγέννησης, την πλωτή πολιτεία, την αιωνία πόλη, και κάθε αξιοποιήσιμο αξιοθέατο της…

 

δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό Car & Driver τ. 252 Δεκέμβριος 2010