a Paris (12.11.2010) |
«οι καλοί Aμερικανοί, όταν πεθαίνουν πάνε στο Παρίσι» Oscar Wilde
Όπου το φετινό σαλόνι αυτοκίνητου των Παρισίων ξαναδίνει την ευκαιρία επίσκεψης στην Ville lumière, καθώς και τη χαρά διατύπωσης μερικών σκέψεων. Η Γαλλική πρωτεύουσα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μια από τις σημαντικότερες γεννήτριες ιστορικών εξελίξεων των τελευταίων δύο αιώνων. Στο ξεκίνημα αυτής της πορείας ασφαλώς τοποθετείται η Γαλλική επανάσταση. Με κυρίαρχο σύνθημα «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», διαποτισμένη από τα κελεύσματα του διαφωτισμού, δρομολογημένη από την οικονομική κρίση και την παρακμή του φεουδαρχισμού ξέσπασε δίκαια και μοιραία. Από τη στιγμή που το κεφάλι του επικεφαλής της φρουράς των φυλακών στη Βαστίλη περιφερόταν στα χέρια των πολιτών που την άλωσαν, το ρολόι της ιστορίας δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω. Στο λουτρό αίματος που ακολούθησε, προστέθηκαν τα ονόματα του Μαρά, του Ροβεσπιέρου καθώς και οι βασιλικές κεφαλές, που καρατομήθηκαν στην αποκαλούμενη, σήμερα, πλατεία Ομονοίας, με διαφορά 10 περίπου μηνών το 1793.
Αν η βαρβαρότητα αποτελεί ένα αναπόφευκτο μέσον προόδου εξέλιξης είναι ένα ερώτημα για το οποίο η ιστορία δίνει πολλές απαντήσεις. Πάντως λίγο μετά από τη στιγμή που η βασιλική κεφαλή κύλησε στο καλάθι της γκιλοτίνας, κυκλοφόρησε η διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη. Ως πρώτο άρθρο ανέφερε πως: «Σκοπός της κοινωνίας είναι ή γενική ευημερία. Ή κυβέρνηση υπάρχει μόνο και μόνο για να δίνει στον άνθρωπο την εγγύηση πώς θ' απολαμβάνει τα φυσικά και αναφαίρετα δικαιώματα του». Και ως τελευταίο προέβλεπε πως: «Όταν ή κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του λαού, ή επανάσταση είναι για το λαό, και για κάθε μερίδα του, το πιο ιερό κι' αναγκαίο καθήκον».
Η περιπέτεια της κοινωνίας έμπαινε σε νέες βάσεις και σχεδόν 90 χρόνια αργότερα, εκεί στους δρόμους του Παρισιού θα συνέβαινε αυτό για το οποίο ο Friedrich Engels είπε: «Αυτή ήταν η δικτατορία του προλεταριάτου». Η Παρισινή κομμούνα κόμισε πρωτόγνωρες, επαναστατικές πρακτικές. Κρατικοποίησε την εκκλησιαστική περιουσία, ανέβαλε την υποχρέωση καταβολής χρεών, εξίσωσε τους μισθούς των υπαλλήλων επιβάλλοντας ανώτατο όριο, κατήργησε του τόκους, «πάγωσε» τα ενοίκια και απαγόρευσε στα ενεχυροδανειστήρια να πουλήσουν τα είδη τους, αφού οι εργάτες είχαν αναγκαστεί να βάλουν ενέχυρα τα εργαλεία τους. Μόνον η άλογη χρήση Βίας μπορούσε να γκρεμίσει εκείνο το ριζοσπαστικό νέο κόσμο. Συλλήψεις δεν γίνονταν. Μόνο εκτελέσεις. Χωρίς έλεος. Το Παρίσι των Κομμουνάρων έπεσε μετρώντας δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, οι νέες πρακτικές βυθίστηκαν σε άλλο ένα λουτρό αίματος και η πόλη παρέμεινε υπό στρατιωτικό νόμο για μια πενταετία.
Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα ξέσπασε ο Μάης. Ο 20ος αιώνας αφήνει ένα ισχυρό αποτύπωμα που συνοψίζεται σε συνθήματα: «Απαγορεύεται το απαγορεύεται.». «Δεν θα αξιώσουμε τίποτα, δεν θα ζητήσουμε τίποτα. Θα πάρουμε, θα καταλάβουμε» «Αγοράζουν την ευτυχία σου... Κλέψ' την». «Ούτε Θεός ούτε αφέντης!» Σε πείσμα των θεωρητικών η επαναστατική πρωτοπορία δεν γεννήθηκε στα εργοστάσια αλλά στα Πανεπιστήμια. Η Σορβόννη σέρνει το χορό, τα συνδικάτα στη Renault ακολουθούν και Το κόμμα κάνει λόγο για «τυχοδιώκτες και αναρχικούς». Τόσο λάθος. Η εξέγερση εξατμίστηκε και η κυρίαρχη τάξη οφείλει ένα τεράστιο Merci στον Στρατάρχη που, έστω και οριακά, έμεινε για μια ακόμα φορά όρθιος. Στον 21ο αιώνα, την εποχή της εικόνας, το καζάνι συνεχίζει να βράζει. Οι μειoνότητες από την Magrheb είναι ένα τμήμα των καταφρονεμένων της πόλης και το Φθινόπωρο του 2005 εξεγείρονται. Τα προάστια κατά κυριολεξία φλέγονται. Ο πρόεδρος Jacques Chirac διακηρύσσει: «Ίσες ευκαιρίες για όλους». Ο υπουργός εσωτερικών Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa, υιοθετεί στάση μηδενικής ανοχής. Τον Μάιο του 2007 εκλέγεται Πρόεδρος της Γαλλικής δημοκρατίας. Τον Μάρτιο του 2009 ξαναβάζει τη Γαλλία στο στρατιωτικό σκέλος του Ν.Α.Τ.Ο. Έπειτα από 43 χρόνια αποχής. Mon Dieu! H μορφή Του Στρατάρχη ξεπεράστηκε…
Η Γαλλική πρωτεύουσα, ίσως να μην είναι πια αυτό που είχε υπαινιχτεί ο πρίγκηψ Metternich λέγοντας: «Όταν το Παρίσι φταρνίζεται, η Ευρώπη κρυολογεί», παραμένει όμως η φοβερή σκηνή που είχε φανταστεί ο Paul Cezanne πιστεύοντας πως: «με ένα μήλο θα καταπλήξω το Παρίσι». Φθινοπωρινή δροσιά, περπατώντας στην Avenue des Champs-Élysées, με τις καστανιές να φυλλορροούν, όπως γίνεται κάθε χρόνο, όπως έγινε με τόσες ιδεολογίες εδώ σε αυτή την πόλη. Με νέες ιδέες να έρχονται να βλαστήσουν όπως θα γίνει λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη με τα νέα φύλλα από τι καστανιές. Παρίσι, υπό τα φθινοπωρινά νέφη και ένα συναίσθημα μιας πίκρας μετά την επίσκεψη στο Λούβρο. Ήταν η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της Σαμοθράκης που έφεραν τη θλίψη. Δεν θα έπρεπε να είναι εκεί. Δεν υπήρχε ούτε ο ελάχιστος σεβασμός προς τη χώρα που τα γέννησε, ώστε να συναντήσουμε ενημερωτικές πινακίδες σε κάποια άλλη γλώσσα εκτός από την Γαλλική. Μόνο οι πινακίδες της εξόδου. Λόγοι ασφαλείας ή ανασφάλειας; Παρίσι. Είναι ατελείωτος ο δρόμος του πολιτισμού.
δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό Car & Driver τ. 251 Νοέμβριος 2010 |