Σε φετινή έκδοση του «Ερμή», η Λένα Σαββίδη και η Θεώνη Ζέρβου, μέσα σε 421 πυκνογραμμένες σελίδες μας προσέφεραν βιογραφικά τεκμήρια για τη ζωή του Δημήτρη Λαμπράκη στα χρόνια πριν την ίδρυση του Ελεύθερου Βήματος. Σε εκείνον τον μακρινό Φεβρουάριο του '22, στα 36 του χρόνια. Βιβλίο δύσκολο στην ανάγνωση, ένεκα του αρχειακού του περιεχομένου αλλά θησαυρός για τους ερευνητές. Πολύτιμο εργαλείο στο να αναδειχθούν, με λεπτομέρειες οι συνθήκες της εποχής. Μας παρέχει επίσης την εικόνα μιας, τρόπον τινά, σποράς για την δημιουργία του συγκροτήματος.
Η ιστορία του συγκροτήματος, που αργότερα έγινε οργανισμός, είναι ένα κομμάτι της ιστορίας του Τόπου. Παράλληλο. Ξεκίνησε μέσα σε εποχές φανατικού, αιματηρού διχασμού, μεγάλωσε, γνώρισε τη βία των καιρών. Αλώθηκε στην Κατοχή, αλλά με την απελευθέρωση άνοιξε και πάλι τα δικά του φτερά. Ο θάνατος του ιδρυτή, οκτώ μόλις χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου και η ανάληψη μεγάλων ευθυνών από τον νεότατο διάδοχο, όχι μόνον δεν κλόνισαν το οικοδόμημα, αλλά τουναντίον το οδήγησαν ακόμα πιο ψηλά.
Γιγαντώθηκε, σε επίπεδο του να φημολογείται ότι παρασκηνιακά κινούσε τα νήματα της εξουσίας του Τόπου. Γιγαντώθηκε και οικονομικά, όταν ο Τόπος άλλαζε πρόσωπο και περιουσίες άλλαζαν χέρια, τότε που οι μάζες σπρώχτηκαν στην ανακάλυψη του Χ.Α.Α.
Δεν έτυχε να εργαστώ στο συγκρότημα. Αρχές του '81 είχαμε πλησιάσει, αλλά δεν προέκυψε. Ως εκ τούτου προσωπική άποψη δεν έχω. Δεν μπορώ να γνωρίζω, πόσο καλή ή κακή επιχείρηση ήταν και για ποιούς. Δεν μπορώ να έχω άποψη για το ποιες δυνάμεις, ποιές εποχές, έκαναν κουμάντο και πως. Οι εικόνες και οι απόψεις μου, σταματούν εκεί που φτάνουν και των περισσότερων που δείχνουν ένα λογικό ενδιαφέρον.
Αυτό που δεν χωρά αμφισβήτηση είναι πως, από το κατώφλι της Χρ. Λαδά, πέρασαν κατά καιρούς μερικά ξεχωριστά ονόματα που άφησαν μια αντίστοιχη υπογραφή και διάσπαρτα στοιχεία νεοελληνικού πολιτισμού. Αναφέρομαι σε ότι καταλάβαινα από τις αρχές της δεκαετίας του '70 και μετά. Τα νωρίτερα, καθότι δεν τα έζησα, άρχισα σιγά – σιγά αργότερα, να τα βάζω σε κάποιες θέσεις, μπας και συγκροτούσα ένα σύνολο πληροφοριών και μια τελική, αξιοπρεπώς ακριβή αξιολόγηση.
Μέρες που είναι, κρατώ από την οικογένεια τις ανθρώπινες διαστάσεις. Τις περιπέτειες του Μήτσου από την Κρήτη στην Φλώρινα, όπου έφτασε το 1906 για να συνεισφέρει στον Μακεδονικό αγώνα, την «χάριν» από τον Σουλτάνο, μετά από διόμισι χρόνια φυλάκισης. Τον εγκλεισμό όμως, γνώρισε και ο Χρήστος στο πλαίσιο των περιποιήσεων της επταετίας, τότε, σε μια άλλη Ελλάδα που ανακάλυπτε με την πορτοκαλί Σελήνη, το ασημένιο σκαραβαίο Karman, για να γράψει τις εντυπώσεις του στην λευκή Adler, «με δύο δάκτυλα», όπως σημειώνει ο Σ. Ευσταθιάδης.
Οι Λαμπράκηδες, είναι πιά απόντες. Τελευταία αποχώρησε από το μάταιο κόσμο μας, στα 104 της, η σύζυγος του Δημήτρη, Ελζα, το Πάσχα του '12. Η ευρύτερη οικογένεια, είναι, εδώ και χρόνια εκτός σκηνής του οργανισμού και η πικρή απογοήτευση του πιθανού τέλους, που φαίνεται να έρχεται μια επταετία, ακριβώς, μετά την εξόδιο ακολουθία του Χρήστου, ασφαλώς θα χρεωθεί αλλού, αν, πάντα αν, συμβεί. Η άποψη, πως: «Αν ήταν παρόντες δεν θα υπήρχε τέλος», δεν είναι απαραίτητα ακριβής όπως, όλα εκείνα που κρύβονται ή φανερώνονται πίσω από ένα Αν.
Είναι πολλά εκείνα που ρυθμίζουν τα μελλούμενα. Όπως οι επιλογές που έγιναν νωρίτερα, ή ο χρόνος, που όλα τα αλλάζει και συχνά πυκνά μας κάνει να πιστεύουμε ότι οι διάδοχοι κρίνονται υποδεέστεροι των προκατόχων. Όπως η ίδια η κοινωνία, που αφήνει παντού σημάδια για το πόσο εύκολα ξεφτίζει. Αρκετές φορές και άνευ ανταλλαγμάτων.
Για το τέλος, εκφράζω την βεβαιότητα, πως, αν η τύχη με είχε αφήσει στη Χρ. Λαδά, άλλα θα έγραφα, άλλα θα θυμόμουν. Όπως έχει συμβεί με άλλα και άλλα έντυπα και άλλους εκδότες
|