Κατά πως μας τα λένε οι γραφές, συμπληρώθηκαν σήμερα δυο αιώνες από τότε που η ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν έκανε πρεμιέρα στο Theater am Kärntnertor, της Βιέννης. Ως γνωστόν, ήταν η τελευταία Συμφωνία του μουσουργού, η πρώτη με χορωδιακά τμήματα καθώς στο τελευταίο μέρος της ακούγονται στίχοι από το ποίημα «Ωδή στη χαρά του Σίλερ» και ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα, πιο σημαντικά μουσικά θέματα που έχει δημιουργήσει ο παγκόσμιος πολιτισμός. Γνωστά επίσης και τα όσα συνέβησαν στην πρεμιέρα όπου ο συνθέτης, ζώντας το δράμα του, χωρίς ίχνος ακοής πια, προσπαθούσε να διευθύνει την ορχήστρα. Στην πλάτη του το κοινό, την αποθέωση του οποίου αφού ολοκληρώθηκε η παράσταση την είδε  μεν, χωρίς να την ακούσει δε. Το πλήθος των καπέλων που πετούσαν, τα μαντήλια που πάλλονταν με νεύρο, τα χέρια που υψώθηκαν πιθανόν να μετρίασε τον πόνο της σιωπής του.  Αυτά διακόσια χρόνια νωρίτερα στη Βιέννη.

Πριν 52 χρόνια, το 1972, πάλι οι γραφές μας λένε ότι, η Ωδή στη Χαρά (Οde an die Freude) έγινε ο ύμνος του Συμβουλίου της Ευρώπης, και το 1985 αναγνωρίστηκε από τους ηγέτες της Ε.Ε. ως ο ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την παγκόσμια γλώσσα της μουσικής, να εκφράζει τα ευρωπαϊκά ιδανικά της ελευθερίας, της ειρήνης και της αλληλεγγύης. Δεν συμβολίζει μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την Ευρώπη γενικότερα. Ο ύμνος της Ε.Ε. προορίζεται για να εξάρει τις κοινές αξίες των κρατών μελών και ανακρούεται κατά τις επίσημες τελετές στις οποίες συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δε στίχοι του «Ωδή στη Χαρά», εκφράζουν την ιδεαλιστική άποψη του Σίλερ για συναδέλφωση όλων των λαών, την οποία συμμεριζόταν ο Μπετόβεν.

Το αγνοούσα, βεβαίως, και ήρθε στη γνώση μου από την χθεσινή ακρόαση της εκπομπής «Σήμερα» του Πάρι Μέξη στο Τρίτο. Άνετος στο μικρόφωνο, εύστροφος και πειραχτήρι όσο χρειάζεται, ο ραδιοφωνικός παραγωγός αναφέρθηκε σε ένα ιδιαίτερο γεγονός.

Το 1972 στη σκάλα του Μιλάνου ο Maurizio Pollini πιανίστας κορυφαίου επιπέδου και μαέστρος, πριν ξεκινήσει την συναυλία του, έβγαλε ένα σημείωμα και ξεκίνησε να διαβάζει μια δήλωση διαμαρτυρίας για τους βομβαρδισμούς των Αμερικανών στο Βόρειο Βιετνάμ.

Παραμένοντας πιστός, θεωρώντας την κάτι ως ομφάλιο λώρο με τον παρελθόν, σπανίως χάνω την ραδιοφωνική εκπομπή «4 με 5» του πρώτου προγράμματος της ελληνικής ραδιοφωνίας. Εκεί, ο αειθαλής Γιάννης Πετρίδης ξεναγεί τους ακροατές του τόσο στην σύγχρονη αλλοδαπή μουσική σκηνή, όσο και σε αφιερωματικές εκπομπές για το παρελθόν.  Δεν απαιτείται ιδιαίτερη γνώση για να γίνει αντιληπτό πως, ο παραγωγός παρά το γεγονός ότι γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο κοπιάζει καθημερινώς για τις εκπομπές του και δεν προσπαθεί να κρύψει τις απόψεις του για την παρακμιακή τροχιά της μουσικής σκηνής που κοινωνεί.

Έτσι προχθές, λίγο μετά τις 4 το απόγευμα της Παρασκευής, κάτω από ελαφρά νέφωση, ζεστό και υγρό εξοχικό απόγευμα Νοέμβρη, με άπνοια, ξεπήδησε από το τρανζιστοράκι το now and then και ταίριαξε άμεσα στην περιρρέουσα φθινοπωρινή ατμόσφαιρα, προσθέτοντας σοβαρές δόσεις νοσταλγικής χαρμολύπης.

Εκεί στα μέσα της δεκαετίας του ’70, μετά το όπως - όπως τέλος της μεγίστης ταλαιπωρίας  των γυμνασιακών σπουδών, προετοιμαζόμενος δια την εξίσου μεγίστης ταλαιπωρίας του «ακαδημαϊκού»,  οι δύσμοιροι γονείς μου στην προσπάθειά τους να με προετοιμάσουν καλύτερα για τη περιπέτεια της ζωής, μου έφεραν δασκάλα Αγγλικής, για ιδιαίτερα μαθήματα.

Κάπως έτσι τα πρωινά έκανα ότι δούλευα στο μαγαζί, τα μεσημέρια λέγαμε τις αγγλικούρες μας με την δεσποινίς Jane, το απόγευμα έκανα ότι μελετούσα και το βράδυ έσερνα τα βήματά μου στα περί τα Εξάρχεια φροντιστήρια κάνοντας ότι πρόσεχα.

Βίωνα μια συνταγή σίγουρης αποτυχίας, μάλλον το καταλάβαινα αλλά στα 18 πρέπει να είσαι ή πολύ καλός ή πολύ χαζός για να ξέρεις τι θέλεις. Σίγουρα δεν ήμουν πολύ καλός. Κάμαμε λοιπόν μάθημα με την δεσποινίς Jane, αλλά κοίταγα το ρολόι του τοίχου, το δρόμο, φευγαλέα ίσως το μπούστο της, το διάδρομο και αφηρημένος πετούσα ποιος ξέρει που. Ήταν φανερό ότι ήμουν απών. Το ψυλλιάστηκε η δεσποινίς Jane και την επόμενη φορά άφησε τα βοκαμπούλαρι, τα γκράμαρ  και τα παρόμοια και κατέφθασε αρματωμένη.

Παρένθεση, εδώ, για κάτι που δεν ένιωσε ποτέ η Frau τάδε, ούτε το όνομα της δεν θυμάμαι, που μου δίδασκε Γερμανικά και το είχε χάσει το ματσάκι από τα αποδυτήρια. Αλλά ήταν αδύνατο να ταιριάξουμε. Εκείνη ήξερε όλα τα κομμάτια του Τζίμη Μακούλη και η ταπεινότητά μου κυμαινόταν ανάμεσα σε Ten Years After και Crosby Stills Nash & Young. Τι είδους συνεννόηση να βρίσκαμε; Στο πυρ το εξώτερο τα Deutsch für Ausländer, τα starke verben και ο Τζίμης Μακούλης.

Ήρθε λοιπόν η δεσποινίς Jane και κάνει έτσι και βγάζει από το ταγάρι της το Rolling Stone. Έκτοτε παίζαμε το μονόπρακτο το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Ίσως να μην έμαθα καλά Αγγλικά, αλλά τουλάχιστον περνούσα καλά εκείνες τις ώρες. Κι εκείνη καλύτερα, θαρρώ.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά, καθώς άκουγα την επικείμενη έκδοση του Rolling Stone Greece. Τo είπε και ο Πετρίδης στις 4 με 5 μοιραία ψήθηκα, που λένε και οι νεολαίοι. Χωρίς κομπασμό και δίχως υπερβολή έχω φυλάξει και αρχειοθετήσει εκατοντάδες περιοδικών. Tον 20ό αιώνα κατέθεσα μικρές περιουσίες στον περιοδικό Τύπο, συνήθεια από την οποία προοδευτικά απομακρύνθηκα, στον 21ο. Ήρθε και το διαδίκτυο και τα περιοδικά γονάτισαν. Το καταθέτω με πίκρα διότι άθελά μου συνέβαλα σε αυτό. Σε κάποιο βαθμό όμως ευθύνονται και τα περιοδικά. Ελάχιστα κινούνται αυτόνομα στα περίπτερα και ίσως ακόμα λιγότερα κρατούν κάποιο επίπεδο.

Από τότε που ο κινηματογράφος ήταν βωβός, υπήρχαν στις αίθουσες προβολής, ορχήστρες που συνόδευαν με νότες τις εικόνες. Από τη στιγμή που η τεχνολογία έδωσε ήχο στο πανί, η μουσική έγινε πρωταγωνιστής και στην 7η Τέχνη. Κι έτσι μαζί με τις εμπνεύσεις των σκηνοθετών, των ηθοποιών, όλων των συντελεστών, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις όπου η μουσική κυριολεκτικά απογείωσε συγκεκριμένες σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Ταίριαξε τόσο πολύ, σαν ο καλύτερος ράφτης να έφτιαξε ένα ρούχο ακριβώς και μόνο για σένα ώστε να το φορέσεις με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο για τον πιο κατάλληλο σκοπό. Ακολουθεί ένα πολύ μικρό δείγμα, μια δεκάδα από τραγούδια που σε αντίστοιχες ταινίες, έστω και για λεπτά έδωσαν μια τεράστια δυναμική στις σκηνές που ακούστηκαν. Η σειρά που παρατίθενται ακολουθεί την χρονική εμφάνιση των τραγουδιών.

Τώρα που αναχωρεί ο Ιούνιος, ας θυμηθούμε δυο καλλιτέχνες που εγκατέλειψαν τα εγκόσμια αυτόν τον πρώτο καλοκαιρινό μήνα. Στα καθ’ ημάς ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Έλληνας μεν,  με παγκόσμια ακτινοβολία δε, μα και προσωπικότητα πολύ ευρύτερη από την τόσο σημαντική καλλιτεχνική του υπόσταση.

Στις 15 Ιουνίου του ’94, ενάμιση χρόνο πριν κλείσει τα 70 του χρόνια ο Χατζιδάκις αναχώρησε για κόσμους άγνωστους, αλλά το κληροδότημά του πλούσιο και ξεχωριστό παρέμεινε εδώ,  αναγνωρισμένο σαν μικρές, όμορφες, λαμπρές  νησίδες, σε ωκεανούς κόσμων γνωστών και συχνά άσχημων.

Στα μέσα του ’85, πάνω στην πόλωση ανάμεσα στο Πα.Σ.ΟΚ. του Ανδρέα και της Ν.Δ. του πατέρα του σημερινού πρωθυπουργεύοντος, κάνει μια κουβέντα με τον Νίκο Σερβετά όπου καταθέτει με τον συνήθη αφοπλιστικό του λόγο:

«Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο ΚΚΕ Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της Ο.Ν.Ν.Ε.Δ., διότι ψηφίζω Νέα Δημοκρατία. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου.»

Ένα χρόνο και μια μέρα πριν το θάνατο του Μάνου, περνά στην αιωνιότητα ένας άλλος σπουδαίος μουσικός στα 47 του χρόνια. Ύστερα από δεκατρείς εβδομάδες σε μονάδα εντατικής θεραπείας, λόγω επιπλοκών μετά από την μεταμόσχευση ήπατος που είχε υποβληθεί,  ο Rory Gallagher  πλέει προς την κατεύθυνση εκεί που τραγούδησε:

Ο θάνατος του Θάνου Μικρούτσικου έκλεισε ένα καρέ απωλειών, κάτι σαν την αυλαία μιας εποχής.

Την αρχή έκανε η Μαρία Δημητριάδη στα 58 της, τον Γενάρη του ’09. Ακολούθησε τον Απρίλιο του ’12 ο Δημήτρης Μητροπάνος στα 64. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ήταν η σειρά του 63χρονου Βαγγέλη Λιάρου, πιο γνωστός ως Άλκης Αλκαίος. Επτά Δεκέμβρηδες αργότερα ο Μικρούτσικος που έφτασε τα 72, έβαζε την τελευταία ακίδα του καρέ.

Το 1997 η μπάντα του Kenny Wayne Shepherd, κυκλοφορεί το δεύτερο της άλμπουμ. Mε τίτλο  Trouble Is... είχε την ίδια τύχη με το πρώτο. Πλατινένιο. Ψυχή του συγκροτήματος ήταν ο K. W. Shepherd, είκοσι χρονών τότε. Το είδος της μουσικής που έπαιζαν ήταν το blues rock.

Το πιο διακεκριμένο κομμάτι από τα 13 που περιλάμβανε η συλλογή ήταν το Blue on Black ένα αργόσυρτο, μελαγχολικό, ηλεκτρικό, ρυθμικό κομμάτι με ερμηνευτή τον Noah Hunt. Έγινε τεράστια επιτυχία και θεωρήθηκε από πολλούς φορείς, ως το καλύτερο ροκ κομμάτι του ’98.

Ο Νίκος Σκαλκώτας ήρθε στον κόσμο τον Μάρτιο του 1904, στην Χαλκίδα αντικρύζοντας το γαλάζιο του Ευβοϊκού. Ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο στη Φιλαρμονική της Χαλκίδας. Στα έξι του χρόνια, το 1910, η οικογένειά του, μετακομίζει στην πρωτεύουσα ώστε να προσφέρει στον παιδί την ευκαιρία να καλλιεργήσει το σπουδαίο μουσικό ταλέντο που είχε, στο Ωδείο.

^{Νίκος Σκαλκώτας Μάρτιος 1904 Χαλκίδα - Σεπτέμβρης 1949 Αθήνα  -  Μάρκος Βαμβακάρης Μάιος 1905 Σύρα - Φλεβάρης 1972 Αθήνα}

Ο Μάρκος Βαμβακάρης γεννήθηκε τον Μάιο του 1905, από καθολική οικογένεια στην Άνω Σύρα, βλέποντας το γαλάζιο του Αιγαίου. Ο πατέρας του έπαιζε τσαμπούνα στα πανηγύρια. Η φτώχια τον απομάκρυνε από τα σχολεία και τον έσπρωξε στην βιοπάλη. Λούστρος, εφημεριδοπώλης, παιδί σε μανάβικο, ήταν οι πρώτες του δραστηριότητες.