Εγκλήματα πολέμου, Δ.Ρ.Α., «Αγαμέμνων» & άλλα τινά – (Πέμπτη 29 Ιουλίου 2021) Print

Το 1959 είναι μια από τις πολλές ασυνήθιστες και δύσκολες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Το τέλος του  Εμφύλιου είναι μόλις μια δεκαετία πίσω. Οι πληγές του είναι νωπές και χαίνουσες. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κερδίζει τη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση ως πολιτικός αρχηγός, μα την μεγάλη έκπληξη κάνει η Ε.Δ.Α., καθώς αγγίζοντας το 25% γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση, πρώτη φορά για σχηματισμό με ξεκάθαρα Αριστερή ιδεολογία.


Toν Φεβρουάριο υπογράφονται οι συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου δημιουργώντας, με αντικείμενο το Κυπριακό, άλλο ένα ρήγμα ανάμεσα σε συμπολίτευση και αντιπολίτευση, ενώ εξελίσσεται δικαστικά η υπόθεση Μέρτεν ταράσσοντας την πολιτική ζωή έτι περαιτέρω, σε μια εποχή όπου η κατεστραμμένη Ελλάδα έχει υπό διαπραγμάτευση αρκετά θέματα με την ισχυρή Δυτική Γερμανία. Είναι από τα οξύμωρα της ιστορίας πως μια χώρα που ανήκε στην παράταξη των  νικητών καταβάλλοντας βαρύτατο πολεμικό τίμημα, υποχρεώθηκε σε μια χώρα που προκάλεσε τη σύρραξη και συνθηκολόγησε άνευ όρων.

Ερμηνεύεται ως ανεξήγητο φαινόμενο ή ακούγεται πιο κυνικά σαν την μοίρα των μικρών, φτωχών κρατών που μοιραία αδυνατούν να αρθρώσουν ανεξάρτητες πολιτικές. Ένα σενάριο, το οποίο προφανώς ισχύει ακόμα, ενισχύοντας το περίφημο «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Η τόλμη ίσως να χάθηκε, ένθεν και ένθεν, μετά τον Δεκέμβρη του ’44, η αρετή ποιος ξέρει πότε. Αναζητείται έκτοτε.

Το βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα μπορεί να ισχυριστεί ότι η δικαιοσύνη ήταν απούσα μεταπολεμικά και από νικήτρια βρέθηκε να εκλιπαρεί προκειμένου να απορροφήσουν οι ηττημένοι τα λιγοστά εμπορεύματα της, το νεανικό εργατικό δυναμικό της και να παρακαλά για δάνεια. Τις ίδιες στιγμές έπρεπε να απεμπολήσει οποιαδήποτε ιδέα για πολεμικές αποζημιώσεις και την όποια θετική εξέλιξη περί του Κατοχικού δανείου.

Περιέργως ή μεγαθύμως η μεταπολεμική κοινωνία δεν δείχνει να έχει εκδικητικές τάσεις για τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν στις 1300 βαριές νύχτες της Κατοχής. Κι έτσι από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 που γίνονται οι πρώτες προσπάθειες οργάνωσης του τουρισμού, οι Γερμανοί επισκέπτες γίνονται δεκτοί. Συχνά ασμένως. Στο πλαίσιο αυτό, από τον πρώτο χρόνο της διοργάνωσης του Δ.Ρ.Α., το  '53, έρχονται αλλοδαποί αρκετοί εκ των οποίων Δυτικογερμανοί.

To 1959 στο Ζ΄ Δ.Ρ.Α. που συγκεντρώνει 87 συμμετοχές, οι 12 είναι από τη Γερμανία. Στον επίσημο κατάλογο των συμμετοχών η χώρα προέλευσης αναγράφεται ως Allemagne χωρίς να διευκρινίζεται ποια Γερμανία. Οι δέκα από αυτές τις 12 συμμετοχές, εκκινούν από την Τεργέστη καθώς ο αγώνας εκείνη τη χρονιά είχε δυο σημεία εκκίνησης, την  Αθήνα και την Τεργέστη. Από την οδό θεάτρου της  Ιταλικής πόλης και από την Δ. Αρεοπαγίτου τα πληρώματα συναντιόνταν στις Σέρρες από όπου άρχιζε η κοινή διαδρομή τους.

Το ένα από τα δυο πληρώματα που εκκινούσαν από την Αθήνα συγκροτούσαν ο Hans Günther Kolwes και η Ruth Lautmann. Το αυτοκίνητό τους ήταν Volvo PV 444. Όπως και την προηγούμενη χρονιά που συμμετείχαν, δεν κατάφεραν να αντικρίσουν την καρώ σημαία. Όλα αυτά συμβαίνουν τρεις περίπου μήνες μετά το πέρας της πολύκροτης δίκης του Max Merten και την απόφαση για την 25ετή φυλάκισή του.

Όταν ο αγώνας ολοκληρώνεται και τα αλλοδαπά πληρώματα άρχισαν να επιστρέφουν στις χώρες συνέβη το εξής περιστατικό.  Καθώς ο Kolwes ήταν έτοιμος να επιβιβασθεί στο Α/Π «Αγαμέμνων» ο τελωνειακός υπάλληλος Σπύρος Βασιλάκης ανακάλυψε ότι ήταν καταζητούμενος από τις ελληνικές αρχές για εγκλήματα πολέμου τελεσθέντα στη Κρήτη και απαγορεύει στον Γερμανό να αναχωρήσει. Ο Kolwes επικοινωνεί με την Γερμανική πρεσβεία και μετά από λίγο καταφθάνει ρητή εντολή από το ημεδαπό Υπουργείο Εξωτερικών να αφεθεί ελεύθερος.

Σε σχέση με την καταδίκη του Merten ο Δημοσθένης Κούκουνας στην ογκώδη και λεπτομερέστατη μελέτη του «Η υπόθεση Μαξ Μέρτεν και η σύγκρουση με τον Καραμανλή»  σημειώνει επ’ αυτού  στη σελίδα 398: «…ένας άλλος εγκληματίας πολέμου, ο ραλλίστας Γκύντερ Κόλβες είχε εντελώς αντίρροπη μεταχείριση. Τόσο αντίρροπη δε, που αναζητήθηκαν ευθύνες για όσους αρμόδιους είχαν επιχειρήσει να τον συλλάβουν! Θεωρήθηκε τότε ότι αυτού του είδους οι διώξεις εγκληματιών πολέμου επενεργούν αρνητικά στις ελληνογερμανικές σχέσεις και ιδιαίτερα στον τουρισμό λόγω της δημοσιότητας που έπαιρναν και του άμεσου κινδύνου που επικρεμόταν σε πρώην αξιωματικούς της Βέρμαχτ όταν ως τουρίστες πλέον επανέρχονταν στις ελληνικές αρχαιότητες και καλλονές. Σημειωτέον ότι ευθέως είχε απειλήσει τότε με διάβημά της η Γερμανική πρεσβεία Αθηνών την ελληνική κυβέρνηση ότι επίκειται η έκδοση ταξιδιωτικής οδηγίας».

Ως παραπομπή δε, στην ίδια σελίδα ο συγγραφέας αναφέρει: «Δεν ήταν ο μόνος καταζητούμενος από τις ελληνικές αρχές Γερμανός εγκληματίας πολέμου που είχε αυτή την τύχη. Υπήρξαν τουλάχιστον άλλοι πέντε καταζητούμενοι που είχαν συλληφθεί εκείνη την εποχή και αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς κανένα δημόσιο θόρυβο: Βίλλυ Καρλ Έμπερτ, Βιλλυ Κέλλερ, Γιούλιους Χόφμαν, Όττο Μπέρτραμ, Άλφρεντ Βάιζε. Αυτό αναφερόταν στην υπ’ αριθμ. 249/22-9-1958 ρηματική διακοίνωση της γερμανικής πρεσβείας Αθηνών προς το υπουργείο Εξωτερικών, ως επιχείρημα υπέρ της απελευθέρωσης του Μέρτεν».

Τελικά ο Kolwes θα αναχωρήσει. Έχει καταγραφεί ό,τι έγινε εν πλω άλλη μια απόπειρα να κρατηθεί για να λογοδοτήσει στην ελληνική δικαιοσύνη, από τον ειδικό ανακριτή του ελληνικού γραφείου εγκληματιών πολέμου Ιωάννη Γραφιανάκη, με στόχο να συλληφθεί στο λιμάνι προορισμού, τη Βενετία. Η προσπάθεια είχε την τύχη της πρώτης. Απέτυχε. Στον προβλήτα της Βενετίας, περίμενε ο Έλλην πρόξενος με ρητές εντολές να μην ενοχληθεί ο Kolwes και να επιτραπεί απρόσκοπτα η αποβίβασή του. Όπερ και εγένετο. Δεν μας ήρθε ποτέ πάλι στο Δ.Ρ.Α. συνέχισε όμως αγωνιζόμενος ανά την Ευρώπη, κυρίως με Volvo, μέχρι το 1973.

Σε ότι αφορά το Α/Π «Αγαμέμνων», δεν ήταν ούτε πέντε χρόνια που είχε ξεκινήσει τα ταξίδια του στους πόντους της Μεσογείου και μάλιστα επεισοδιακώς. Είχε κατασκευαστεί στο Λιβόρνο της Ιταλίας για λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου ως τμήμα των πολεμικών επανορθώσεων. Το  αδελφό «Αχιλλεύς» κατέφθασε στον τόπο μας την τελευταία μέρα του 1953 και το «Αγαμέμνων», τρεις εβδομάδες αργότερα.

Ήταν το ποστάλι που είχε χρησιμοποιηθεί τον Αύγουστο του ’54 για την περίφημη κρουαζιέρα των γαλαζοαίματων που οργάνωσε η Φρειδερίκη, χρηματοδότησε ο Ευγένιος Ευγενίδης με 10.000 στερλίνες και το ελληνικό Δημόσιο με 140.000 δολάρια Αμερικής, πέντε μόλις χρόνια μετά το πέρας του Εμφυλίου. Αναφέρονται όλα τούτα και στο βιβλίο της Ιστορικού Αλεξάνδρας Στεφανοπούλου «Φρειδερίκη Η αμφιλεγόμενη Βασίλισσα», που γενικώς διάκειται αρκετά φιλικά προς το πρόσωπο της πρώην βασίλισσας.

Με τέτοιο ντεμπούτο, το «Αγαμέμνων», δύσκολα θα είχε ευτυχή βίο. Από την κυρίαρχη τότε «ΕΛ.ΜΕ.Σ.» όπου είχε αρχικά καταχωρηθεί, πέρασε λόγω νομικών προβλημάτων  στη «Θηραϊκή Ατμοπλοΐα» αλλά το 1957 το Συμβούλιο Επικρατείας ακύρωσε τη μεταβίβαση, και το πλοίο παροπλίστηκε. Τον Μάρτιο του ’58  βρίσκεται στην εταιρεία «Ολυμπιακές Κρουαζιέρες» συμφερόντων Αριστοτέλη Ωνάση. Το ’63 περνά στις «Δωρικές Κρουαζιέρες» και τον Μάρτιο του 1968 ενώ βρισκόταν στο λιμάνι του Πειραιά για μετασκευή πήρε κλίση, μισοβυθίστηκε και παρέμεινε έτσι για 14 μήνες.

Ανελκύστηκε τον Μάιο του ’69, ρυμουλκήθηκε σε αγκυροβόλιο και το ’74 ακολούθησε τη ρότα πολλών πλοίων, εκείνη προς το διαλυτήριο. Έχει γραφτεί,  πως  η ανέλκυση του  έγινε από τον ναυπηγό  - μηχανολόγο Νικόλαο Ασφή με την μέθοδο διοχέτευσης μέσα στο πλοίο σφαιριδίων διογκουμένης πολυστερίνης με ταυτόχρονη άντληση των υδάτων και στεγανοποίηση των χώρων. Η διαδικασία λέγεται ότι  εφαρμόστηκε  για πρώτη φορά παγκοσμίως. (1)

Επιστρέφοντας στον Kolwes, περιέργως και αιφνιδίως, ανήμερα του Αη Νικόλα μεγάλη του η χάρη, του 2019, ένα αγγλόφωνο κυπριακό σάιτ και ένα ελληνικό ανεβάζουν το στόρυ της άφιξής του στην Ελλάδα, της συμμετοχής του στο Δ.Ρ.Α. και της περιπετειώδους αναχώρησής του.

 

Η προσπάθεια συνοδεύεται από διάφορες  αστοχίες. Το αγγλόφωνο κυπριακό αναφέρεται στον Hans Günther Kolwes ως Hans Guder Kolves και στον Max Merten ως  Max Merder, που μπορεί να κατηγορήθηκε για murder αλλά Merder δεν ήτο.

 

 

Το ρεπορτάζ συνεχίζει με άλλες ανακρίβειες όπως ότι συμμετείχε με μια Merc 190 D και πως τερμάτισε στην 11η θέση, όπως επίσης ότι ήταν συνοδηγός, πληροφορίες λανθασμένες όπως τεκμηριώνεται και από την επίσημη λίστα συμμετοχών.

 

 

Τα ίδια ακριβώς ανακριβή στοιχεία παραθέτει και το ελληνικό σάιτ, με τα Γερμανικά ονόματα γραμμένα με ελληνικά στοιχεία, περιγράφοντας τα γεγονότα με πανομοιότυπο τρόπο, χωρίς να γίνεται σαφές ποιο σάιτ αντέγραψε το άλλο. Οι αναρτήσεις συνοδεύονται από εικόνες του αγώνα, που ανήκουν όλες στη δεκαετία του ’60 και καμία στη χρονιά τέλεσης του Ζ΄ Δ.Ρ.Α.

 


 

Τα ακριβή στοιχεία μαρτυρούν ότι ο Hans Günther Kolwes συμμετείχε με Volvo PV 444 και το νο 65, με συνοδηγό την δεσποινίδα Ruth Lautmann, με την οποία τη διετία ’58 – ’59 έκαναν τουλάχιστον τέσσερις κοινές εμφανίσεις, με καλύτερη επίδοση την 21η θέση στο 28ο  (9ο μεταπολεμικό)  Rallye Automobile de Monte-Carlo. Στο Ζ΄ Δ.Ρ.Α, όπως προελέχθη δεν κατάφεραν να τερματίσουν.

 

 

Με Merc 180 D, και το νο. 39 συμμετείχαν οι Η. Frishckorn – F. Guenter τερματίζοντας στην 11η  θέση. Ίσως το μεσαίο όνομα (Günther) του Kolwes να δημιούργησε τη σύγχυση και να αναφέρθηκε ως συνοδηγός της νο 39 Merc αντί του Guenter, γεγονός που τεκμηριώνεται από τη επίσημη λίστα συμμετεχόντων και την αντίστοιχη των τερματισάντων.

Με το απογευματινό φως κόντρα ο Φ. Φλώρος, αποτυπώνει τον τερματισμό της πετρελαιοκίνητης 180 στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Μετά την ταλαιπωρία των 3.057 χιλιομέτρων, τα δυο έξτρα φωτιστικά στοιχεία είναι σπασμένα, ενώ αρκετά σπάνιο για αυτοκίνητο αγώνων είναι και το θέαμα της ανοικτής οροφής.

Την επόμενη μέρα o οδηγός θα συμμετάσχει και στον αγώνα ταχύτητας του Τατοίου από όπου η εικόνα την οποία στο περιοδικό «Βολάν» (αρ. φύλλου 55 - 56), θα συνοδεύσει η εξής λεζάντα: «Οι Γερμανοί  Frishckorn και Guenter μας κατέπληξαν με ένα πετρελαιοκίνητο Μερσεντές, 2οι στη Α/7».

Tον Νοέμβριο του ’59, πέντε μήνες μετά το πέρας του Ζ΄ Δ.Ρ.Α.,  και την απρόσκοπτη αναχώρηση του Kolwes, ο Max Merten αποφυλακιζόταν, μετά από ψήφιση νομοσχεδίου που έφερε η πλειοψειφούσα, τότε,  Ε.Ρ.Ε. στο κοινοβούλιο και την αναμενόμενη θυελλώδη σύγκρουση με την αντιπολίτευση. Απελάθηκε  στη Δ. Γερμανία από όπου ένα χρόνο αργότερα θα συντάρασσε εκ νέου την ελληνική πολιτική σκηνή με τις αποκαλύψεις του. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.

(1) https://mlp-blo-g-spot.blogspot.com/2013/09/Agamemnon.html

Η όλη υπόθεση τροφοδοτεί με άφθονο υλικό τον ευρηματικό Χρύσανθο Μποσταντζόγλου και δημιουργεί μερικά από τα αριστουργήματά του λειτουργώντας ως ιστορικός, λαογράφος, χρονογράφος.

Χαρίζοντας έτσι στο πανελλήνιο για άλλη μια φορά δείγματα της ασύγκριτης Τέχνης του.