Στα τέλη του Αυγούστου του ’22, οτιδήποτε Ελληνικό στην Μικρά Ασία, Ιωνία για τους πρότερους αιώνες, ξεριζώνεται. Κι όπως σε κάθε ξερίζωμα το αίμα ρέει, η βία κυριαρχεί και η απόγνωση περισσεύει. Σχεδόν έναν αιώνα, παρά τρία χρόνια αργότερα, Αύγουστος και πάλι, οι γενιές που τα έζησαν, δεν υπάρχουν πια.  Οι πληγές επιμένουν μόνον στις μνήμες και στα χαμένα τοπωνύμια.

Το Ελληνικό στοιχείο που κατάφερε να απαγκιστρωθεί και από την ευρύτερη περιοχή της θάλασσας του Μαρμαρά κατέφθασε δοκιμαζόμενο στην μητροπολιτική πατρίδα. Οτιδήποτε έμεινε πίσω χάθηκε. Κάθε τι που δεν μπόρεσε να εγκαταλείψει τον τόπο, εξαλείφθηκε. Τμήμα από αυτούς του ξεριζωμένους, εγκαταστάθηκε ανάμεσα στο Θριάσιο πεδίο και την Μεγαρίδα, στα παράλια του Σαρωνικού κόλπου.

Ίδρυσαν την Νέα Πέραμο, σε ανάμνηση της Περάμου της πόλης της Κυζικινής χερσονήσου, η οποία επτά μόλις χρόνια νωρίτερα, τον Ιούλιο του ’15, είχε γνωρίσει τον όλεθρο καταστροφικής πυρκαγιάς, που άφησε ελάχιστα κτίρια αλώβητα. Υπήρχε η βεβαιότητα, ότι επρόκειτο περί εμπρησμού.

Δυο διαφορετικά είδη κινηματογράφου, με διαφορετικές προσεγγίσεις που φθάνουν στο ίδιο, περίπου, αποτέλεσμα. Βραζιλιάνος μουσικός, σκηνοθετεί έναν παγωμένο αγώνα επιβίωσης, ενώ  Αργεντίνος σκηνοθέτης μας θυμίζει μια αληθινή, αιματηρή ιστορία της πατρίδας του.

Ωστόσο, στο φινάλε ο θεατής, εισπράττει τη ίδια αίσθηση, του καλού, σύγχρονου κινηματογράφου.

Το δέκατο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης διοργανώθηκε στα τέλη του Σεπτεμβρίου του ’69. Η ταινία Πανικός, σε σκηνοθεσία του Σταύρου Τσιώλη κερδίζει το βραβείο μουσικής για την επένδυση του Κώστα Καπνίση.

Δυο μήνες αργότερα, στα τέλη Νοεμβρίου, προβάλλεται στους Ελληνικούς κινηματογράφους. Η αστυνομική πλοκή της, διανθίζεται από μια καταδίωξη όπου περιπολικά της αστυνομίας κυνηγούν μια B.M.W. δυο – δυο στην άδεια, νυκτερινή Αθήνα. Το ίδιο αυτοκίνητο και ο οδηγός του, θα πρωταγωνιστήσουν τέσσερις μήνες αργότερα στην ανάβαση Σουλίου Κορινθίας. Ιδού το στόρυ.

Δυο πρόσφατες, από το 2017, παραγωγές μας φέρνουν στο προσκήνιο δυο πολύ διαφορετικά είδη κινηματογράφου. Ο Paolo Taviani έρχεται με ένα δράμα να μας θυμίσει μια ζοφερή περίοδο της Ιταλικής ιστορίας, ενώ ο ηθοποιός Chris Overton κάθεται για πρώτη φορά πίσω από την κάμερα και δημιουργεί ένα κομψοτέχνημα μικρού μήκους.

Ο πρώτος, γεννημένος το 1931, με ένα σενάριο που είχε δουλέψει με τον αποθανόντα αδελφό του Paolo, ο δεύτερος, ένας καλλιτεχνικός επίγονος, καθώς γεννήθηκε το 1988, με ένα σενάριο της συζύγου του R. J. Shenton, έρχονται κοντά μας με διαφορετικά κεντρίσματα αλλά με το ίδιο σεβαστό αποτέλεσμα.

- «...κοίταξε πως τα φέρνει η ζωή», μουρμούρισε σε απογευματινή τηλεφωνική επικοινωνία ο Τάσος, γνωρίζοντας ότι με τις ιδιαίτερες πληροφορίες του είχε συνταχθεί, εδώ και μέρες, το παρακάτω κομμάτι. Κι ενώ περίμενε την ώρα του να εμφανιστεί, ήρθε ο θάνατος του Φαίδωνα Γεωργίτση, που μοιραία επιτάχυνε την ανάρτησή του.

Ένα από τα πιο καθαρά πρόσωπα, από τα πιο γοητευτικά, γαλάζια βλέμματα του ελληνικού κινηματογράφου της δεκαετίας του '60, έσβησε. Το αποτύπωμά του όμως θα παραμένει στο διηνεκές ως μια έγχρωμη, ζωντανή παρακαταθήκη εποχής.

Η κινηματογραφική παραγωγή «Γοργόνες και μάγκες», είναι ένα έγχρωμο μιούζικαλ σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη. Γυρίστηκε το 1968, όταν ακόμα ο Ελληνικός κινηματογράφος, δεν είχε υποχωρήσει από την εισβολή της τηλεόρασης, αλλά και άλλων αιτιών.

Ο τόπος, ζούσε ήδη ένα χρόνο κάτω από το καθεστώς της 21ης Απριλίου, ο κοινοβουλευτισμός ήταν παρελθόν, και η αποκαλούμενη ως «εθνική κυβέρνησις» είχε υποτάξει κάθε άλλη άποψη με κάθε διαθέσιμο μέσον. Στην υπόθεση της ταινίας θίγονται, έστω και επιφανειακά, αρκετά επίκαιρα θέματα, όπως η θέση του αναδυόμενου τουρισμού στην οικονομία, η εισαγωγή της ευρωπαϊκής κουλτούρας στη διασκέδαση, οι διαφορές επαρχίας  κέντρου, τα νεανικά όνειρα που συγκρούονται με τις πατρικές νουθεσίες.

Δυο ολότελα διαφορετικές προσωπικότητες αποχώρησαν από τα εγκόσμια μέσα στον φετινό Φεβρουάριο. Διαφορετική εθνικότητα, ηλικία, καταγωγή, επάγγελμα, φύλο, γένος, γλώσσα κι όμως τους συνέδεσε ένα κοινό στοιχείο μέσα στη ζωή τους αλλά και η διαφορά ωρών που εγκατέλειψαν τον μάταιο κόσμο μας.

Ήταν η Lee Bouvier και ο Bruno Granz. Η πρώτη γεννημένη στην Ν. Υόρκη τον Μάρτιο του ’33, ο δεύτερος στη Ζυρίχη επίσης  Μάρτιο του ’41. Το κοινό τους γνώρισμα ήταν ότι για κάποιους μήνες ασκούσαν την ίδια δραστηριότητα. Του ηθοποιού. H Lee γρήγορα απομακρύνθηκε από αυτή την ιδιότητα, ο Bruno αποδείχτηκε η πιο αναγνωρίσιμη μορφή Γερμανόφωνου ηθοποιού. Ωστόσο, στην υπόλοιπη ζωή τους υποδύθηκαν ολοκληρωτικά διαφορετικούς ρόλους.

Την επόμενο απόγευμα του φετινού Σουηδικού ράλυ, έτυχε να δω μια Σουηδική κινηματογραφική παραγωγή. Kέντρισε το ενδιαφέρον μου και ταυτόχρονα ανακάλεσε από την μνήμη περιστατικό για την μενταλιτέ αυτού του Σκανδιναβικού λαού. Έτσι πλέχτηκαν όλα μαζί, σε ένα διαφορετικό, βόρειο σύνολο.

Όπου η ταινία με τίτλο "A Man Called Ove", πραγματεύεται την συμπεριφορά ενός ηλικιωμένου Σουηδού που εν πρώτοις εμφανίζεται σφόδρα αντιπαθής.

Καθώς ξετυλίγεται όμως το παρελθόν του, που προβάλλεται μέσα στο παρόν, αφενός κατανοούμε τα αίτια της συμπεριφοράς του, αφετέρου έρχεται το ίδιο περιβάλλον, ο ίδιος περίγυρος που τον κάνει αντιπαθή, να τον μαλακώσει.

Ως σενάριο είναι κάπως αισιόδοξα αφελές, με την λογική ότι εμπειρίες μιας ολόκληρης ζωής δύσκολα αναιρούνται.

Ιδεολογίες που υπηρετήθηκαν πιστά για δεκαετίες δεν είναι εύκολο να ανατραπούν.

Ειδικά αν έχουν να κάνουν με έναν, έστω, καθαρό πατριωτισμό, που ενίοτε αγγίζει κάποιον ευγενή εθνικισμό, ή ακόμα μια συστολή απέναντι στην ομοφυλοφιλία που μπορεί, ακραία, να μεταφραστεί και ως ομοφοβία.

Να θυμηθούμε και μια παράλληλη σύλληψη, το Gran Torino του C. Eastwood μια αμερικανική βερσιόν, πάνω στο ίδιο περίπου πλαίσιο.

O Ove με την καθολική βοήθεια αλλά και την έντονη, συχνά παρεμβατική, παρουσία των ανθρώπων της γειτονιάς του, μεταβάλλεται.

O Κινηματογράφος ως ιστορικό εργαλείο, στην υπηρεσία της Τέχνης αλλά και της έρευνας. Δυο παραγωγές που μας προσφέρουν δυο διαφορετικές προσεγγίσεις, για δυο διαφορετικά θέματα από την ίδια χρονική περίοδο.

Ο κοινός χρόνος, συνδυάζεται πάνω στην ίδια βάση. Στο ναζιστικό καθεστώς που για μια δωδεκαετία στοίχισε τα πάνδεινα στον ανθρώπινο πολιτισμό.

Αυτή η ταινία του 50χρονου Adam McKay ο οποίος μας είχε αφήσει το στίγμα του, μεταξύ άλλων και με το the big short, έρχεται να προστεθεί στον μακρύ καταγγελτικό λόγο των Αμερικανών καλλιτεχνών.

Κι’ αν υποτεθεί ότι ο Orson Welles άνοιξε το χορό to '41 με τον πολίτη Kane, καθώς η παγκόσμια παρεμβατικότητα, για να τεθεί έτσι διακριτικά, των Η.Π.Α. μετά τον Β΄ Π.Π.  πολλαπλασιάστηκε, μετά δε το 9/11 εκτροχιάστηκε, υπήρξαν αρκετοί εκλεκτοί δημιουργοί που ασχολήθηκαν με την ανηθικότητα και την ωμότητα του θέματος.

^{-Dick Cheney -                                                                                                   - Christian Bale-}

Σημαντικός εκφραστής τούτης της τάσης ήταν ο Oliver Stone, o οποίος μετά την 15μηνη θητεία του στην πρώτη γραμμή του πυρός στο Βιετ Ναμ και με δυο παράσημα ανδρείας στο στήθος του, στάθμισε αλλιώς τις εμπειρίες του. Έτσι μετά το Platoon και το Born on the fourth of July, γυρίζει τα προεδρικά  J.F.K. (’91), Nixon (’95), W ('08), ενώ το ’12 μας παρουσιάζει την δεκάωρη άποψη του για την Αμερικάνικη Ιστορία, από τον Β΄ Π.Π. και εντεύθεν.