Αμερικάνικος νότος. Dallas Texas. Μέσα δεκαετίας του '80. Άλλο σύμπαν. Ένα τμήμα, μεγάλο καθώς φαίνεται, της εργατικής τάξης ζεί διαφορετικά, σχεδόν εξωθεσμικά. Απαίδευτοι, ασταθείς, ακροβατούν σε μια ζωή που εύκολα χαρακτηρίζεται περιθωριακή. Καπνίζουν ασταμάτητα, καταναλώνουν πολύ αλκοόλ, εισπνέουν κοκαίνη, αντιμετωπίζουν το σεξ ως άθλημα και συγκεντρώνουν τα περισσότερα χαρακτηριστικά των αρσενικών του Νότου.

Μέχρι που έρχεται η στιγμή της αλήθειας. Ο ήρωάς μας μαθαίνει ότι του απομένουν μόλις 30 μέρες ζωής έχοντας προσβληθεί και ασθενήσει από τον ιό ΗΙV.

Μετά το πρώτο σοκ, η μεταμόρφωση αρχίζει. Ο κύκλος του τον απορρίπτει με τρόπο άθλιο, ενώ ταυτόχρονα αναγκάζεται να βουτήξει στον κόσμο που συχαινόταν, αποστρεφόταν ή απλά αγνοούσε. Αρχίζει να συναναστρέφεται με ομοφυλόφιλους, ανακαλύπτει τις βιβλιοθήκες, την μελέτη, την έρευνα, ξεφεύγει από τις δεισιδαιμονίες και τις προκαταλήψεις και κάνοντας τολμηρά και αναπάντεχα εμπνευσμένα βήματα κερδίζει χρόνο. Πολύ χρόνο. Οι επιστημονικές εκτιμήσεις για το μέλλον του ανατρέπονται.

Ανεβαίνει συνέχεια επίπεδα αρχίζει να κατανοεί τόσο το ιατρικό όσο και το πολιτικό σύστημα, αρχίζει να το ξεγελά, να το ξεπερνά, αλλά και το ίδιο σύστημα αρχίζει να τον καταδιώκει.

Δείχνει μια ιδιαίτερη ψυχική αντοχή και μια αδάμαστη επιθυμία όχι μόνον για να επιζήσει, αλλά να δημιουργήσει, να κερδίσει να επικρατήσει, να βοηθήσει. Στήνει μια επιχείρηση εκμεταλλευόμενος τα νομικά κενά, βάλλεται πανταχόθεν αλλά αντέχει.

Στην σπουδαία αυτή πορεία, διδάσκεται, κάνει σημαντικά βήματα αυτογνωσίας και εξερευνά θέματα που δεν ήξερε καν ότι υπάρχουν. Με δυο λέξεις: μεταμορφώνεται, ολοκληρώνεται.

Η κινηματογραφική απόδοση πραγματικών γεγονότων, κρύβει κινδύνους. Η δραματουργία που επιδιώκει, αν όχι επιβάλει, η κινηματογραφική βιομηχανία, ο χορός των εκατομμυρίων που στοιχίζουν οι παραγωγές και το προσδόκιμο των κερδών επιτάσσουν τις νόρμες τους. Ως εκ τούτου, φοβάμαι την αλλοίωση των πραγματικών συμβάντων στο βωμό του box office. Αυτό σαν πρώτη τοποθέτηση.

Ο λόγος για το American hustle (Οδηγός διαπλοκής στις ελληνικές αίθουσες), που στοίχισε περίπου 45 εκ. δολάρια και έχει ξεπεράσει τα 155 σε εισπράξεις. Πρόκειται για την καταγραφή, μιας αμερικάνικης ιστορίας από το τέλος της δεκαετίας του '70, για άλλη μια ηθογραφία του τόπου και των ανθρώπων.

Εστιάζει στη ροπή, στην μανιώδη επιδίωξη κάποιων για γρήγορο πλουτισμό βασισμένο σε κομπίνες. Απότοκο των συνθηκών ζωής και ανάπτυξης στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, που μπορεί να έχει ισχυρές και πολλές δικαιολογίες, όπως οι μεγάλες ανισότητες, η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας, η απουσία ή και η υπερβολική παρουσία νόμων και ασφαλώς η κυριαρχία της νοοτροπίας του: «όλα ή τίποτα». Ένα είδος αρρώστιας είναι αυτό. Το έχουμε συναντήσει και σε ομοειδείς (σχεδόν) παραγωγές, όπως το Casino, το Blow, ή το American Gangster.

Δεν είναι μόνον η διαφθορά, ή καλύτερα η αδυναμία να ορισθεί το ηθικό, δεν είναι η απληστία, είναι η ζωή που δομείται πάνω σε μια πλατφόρμα ψέματος. Κανείς δεν ξέρει αν αυτό που ακούει, ζει, είναι αληθινό ή κομμάτι ενός άλλου «κόλπου». Οι πρωταγωνιστές δεν είναι σε θέση να ελέγξουν ούτε τη γνησιότητα των δικών τους συναισθημάτων. Ούτε καν τη γνησιότητα των ερωτικών τους ορμών. Κινούνται σε έναν ολότελα ασαφή χώρο, με πλήρη απουσία ερεισμάτων.

Η κινηματογραφική μελλοντολογία υπήρξε πάντα ένα αγαπημένο κομμάτι των δημιουργών. Είναι και ένας τόπος όπου πολλά επιτρέπονται και γίνεται αποδεκτή κάθε πρακτική. Στις σοβαρές παραγωγές, συνήθως καλύπτεται από το πέπλο της απαισιοδοξίας αλλά ακόμα πιο συχνά υπάρχουν παράθυρα αισιοδοξίας τα οποία καλούμεθα να διευρύνουμε κυρίως, για να περιορίσουμε σήμερα, το κακό, το άσχημο, το απάνθρωπο του μέλλοντος. Αυτό είναι και το κυρίαρχο μήνυμα των περισσότερων κινηματογραφιστών. Ας είμαστε σήμερα περισσότερο, δίκαιοι, έντιμοι, άνθρωποι διότι όλα θα δοκιμαστούν σε υπερθετικό βαθμό, αύριο.

Στο κλίμα αυτό κινείται και το Elysium που πραγματεύεται τη ζωή στη Γη το έτος 2.154, δηλαδή «μόλις» 140 χρόνια μπροστά. Ο σκηνοθέτης δεν μας είναι άγνωστος. Τέσσερα χρόνια νωρίτερα μας είχε απασχολήσει με το District 9. Είναι ο Νοτιοαφρικανός Neill Blomkamp, ο οποίος έχει γράψει και το σενάριο. Δεν είναι τυχαίος ο συνδυασμός της καταγωγής του και η κινηματογραφική του θεματολογία. Οι κοινωνικές παραστάσεις του και η θεματική του είναι συγγενείς. Λογικό.

Έτσι, τέσσερα χρόνια μετά το District 9 επανέρχεται, με ένα, ίσως, κοντινό θέμα και με μια παρεμφερή καταγραφή.

Η υδρόγειος έχει καταντήσει ένα πελώριο δοχείο απορριμάτων. Ότι ζει και κινείται πάνω της είναι σκουπίδι. Χωρίς μέλλον, καταδικασμένο στην μόλυνση, στις ασθένειες, στο περιθώριο. Οι συνθήκες είναι εφιαλτικές. Η εργασία έχει μεταβληθεί σε μισθωτή σκλαβιά, η εξουσία στηρίζεται στην τυφλή υπακοή που εφαρμόζουν τυπολατρικά και βίαια μηχανικές κατασκευές, περιθώρια για αντίδραση δεν υπάρχουν. Κόλαση. Προχριστιανικά θα το λέγαμε Τάρταρα, όπως τουλάχιστον θα το περιέγραφε η πάμπλουτη Ελληνική μυθολογία. Και στον αντίποδα (πάντα προχριστιανικά) τι βρίσκεται; Τα Ηλύσια Πεδία. Εlysium λοιπόν, που σαν μια φωτεινή, καθαρή, παραδείσια ρόδα περιστρέφεται στον ουρανό της Γης. Εκεί ζουν οι ολίγιστοι τυχεροί. Χωρίς ασθένειες, χωρίς βία και πολέμους, βουτηγμένοι στον πλούτο, στη χλιδή, στο ευ ζην.

Η παραβολή είναι σαφής. Ό διαχωρισμός του κόσμου σε γκέτο λίγων πλουσίων και αναρίθμητων φτωχών. Είναι μια ιστορική αλήθεια αλλά και μια προειδοποίηση ότι όσο πιο μεγάλη είναι η διαφορά, τόσο πιο επικίνδυνη καθίσταται.

Κατάφερα, επιτέλους, να δω το Rush. Την ταινία του Ron Howard, του σημαντικού κοκκινοτρίχη κινηματογραφιστή από την Οκλαχόμα που έχει σκηνοθετήσει πολύ ενδιαφέρουσες παραγωγές όπως τα: Cocoon, Apollo 13, Ransom, A beautiful mind, Frost/Nixon κ.α.

Είναι, ως γνωστόν, μια καταγραφή της αγωνιστικής αντιπαλότητας του Βρετανού James Hunt και του Αυστριακού Niki Lauda. Ο σκηνοθέτης αρέσκεται σε αφηγήσεις αληθινών γεγονότων τις οποίες μετατρέπει μάλιστα και σε σπουδαίες κινηματογραφικές επιτυχίες τόσο σε καλλιτεχνικό επίπεδο όσο και στο εμπορικό. Στο Rush, ξεκινά από τις αρχές τις δεκαετίας του ’70 με τις μικρές κατηγορίες όπου πρωτοσυναντάμε τους δυο πρωταγωνιστές και κορυφώνεται στο πρωτάθλημα του ’76, που το κατακτά ο Bρετανός, σφήνα στους δύο πρώτους τίτλους του Αυστριακού (’75 & ’77), με την Scuderia.

Πρόκειται για δυο ολότελα διαφορετικούς χαρακτήρες τους οποίους η ταινία δείχνει να έχουν δυο μόνον κοινά στοιχεία. Να μετέχουν των ίδιων αγώνων και να είναι πολύ καλοί, τολμηροί, γρήγοροι χειριστές.

Ο Lauda είναι ένα μυαλό θετικό, υπολογίζει τα πάντα, εγκρατής, κλειστός, εργατικός, αποτελεσματικός. Τα πάντα στη ζωή του είναι ελεγχόμενα, όλα είναι νούμερα προϋπολογισμένα. Σπανίως φθάνει και σε συναισθηματικά αποτελέσματα, όταν π.χ. στη χαρά του γάμου του, εκφράζει την άποψη ότι η ευτυχία είναι εχθρός. Με συχνά υπερβολική αλλά πάντα τεκμηριωμένη αυτοπεποίθηση, από τα πολύ πρώτα βήματα της ζωής και της καριέρας του. Θρησκεία του έχει, τους κανόνες, την πειθαρχία.

Η πρώτη ατάκα της ταινίας; “Χορεύει περίφημα αυτή κυρία” Την εκφέρει η Άννα Συνοδινού, (Μαντώ) για την Μάρω Κοντού (Τζένη). Ασφαλώς και χόρευε περίφημα, καθότι η 23χρονη τότε Κοντού είχε ολοκληρώσει των κύκλο σπουδών της στο χορό. Με μια ομορφιά ακραιφνώς Ελληνική, μύτη περήφανη, μαλλιά τραβηγμένα πίσω και κίνηση πλαστική, λικνίζεται γύρω από τις νότες, κλέβοντας χαμογελαστά βλέμματα και εντυπώσεις. Όλα τούτα, σε ένα περιβάλλον αστικό, πλούσιο ειδικά συγκρινόμενο με το μέτρο της εποχής, Ευρωπαϊκό σε ακούσματα σε ντυσίματα και σε λούσα. Ο Δυτικός τρόπος ζωής έχει εισχωρήσει βαθιά στην μεταπολεμική Ελλάδα, για όσους τουλάχιστον, αφού τον ποθήσουν, μπορούν οικονομικά να τον αντέξουν.

“Μπορώ να μπω;” ακούγεται λίγο αργότερα, η φωνή του Γιώργου Παππά (Δημήτρης), που υπακούοντας στο ηθικό κώδικα της εποχής ζητά άδεια από τη σύζυγό του, Μαντώ, να περάσει στο υπνοδωμάτιό τους.

Η πλοκή αυτής της ταινίας του Ντίνου Δημόπουλου είναι μια, ή καλύτερα δύο ιστορίες αγάπης. Η παρελθούσα που όλοι την λογίζουν ως πεθαμένη, αλλά από μια συγκυρία της τύχης ανασταίνεται και η τρέχουσα, που τελικά αντέχει υποστηριζόμενη κυρίως από τη λογική.

Στην «ανάρτηση» της 19^ης Ιανουαρίου με τίτλο: Δύο κόκκινα στίγματα: Ferrari 308 GTS - Toyota GT86 (19.01.2013) έγινε λόγος για δυο ιδιαίτερα οχήματα. Ένα από αυτά, η 308 GTS, θύμισε σε αρκετούς μια κινηματογραφική παρουσία του ξεχωριστού, αυτού, ιταλικού κουπέ.

Ήταν το “Against all odds,α το οποίο στις ημεδαπές αίθουσες προβλήθηκε με τον τίτλο «Έρωτας δίχως αύριο». Ήταν ένα ριμέικ της ταινίας "Out of the past" του Jacques Tourneur (του1947, με Robert Mitchum, Kirk Douglas, Jane Greer). Τριάντα επτά χρόνια αργότερα, έρχεται ο Taylor Hackford και μας ξαναλέει την ιστορία. Ο Jeff Bridges, ο James Woods και η διεκδικούμενη, περισσότερο εύθραυστη και λιγότερο famme fatale, Rachel Ward συνθέτουν το τρίγωνο των πρωταγωνιστών αυτού του film noir.

Ψάχνοντας τα λίγα, που μπόρεσα να εντοπίσω στο διαδίκτυο διάβασα το: «Ταινία σχεδόν άγνωστη στο ευρύ κοινό», πράγμα που με έκανε να αισθανθώ ελαφρώς μειονεκτικά διότι καθώς δεν την γνώριζα, ανήκα στο «ευρύ κοινό». Την είχε χθες στο πρόγραμμά της η ΕΤ3.

Ερευνώντας στην εγκυκλοπαίδεια Κινηματογράφου του Ζωρζ Σαρανσόλ (Πάπυρος Λαρούς ελληνική έκδοση 1968 Ε.Ε.Ε. ) στο κεφάλαιο του μεταπολεμικού Ελληνικού κινηματογράφου, αναφέρεται με όλους τους συντελεστές της, στις εβδομήντα περίπου ταινίες του γυρίστηκαν το 1960.

Τα εξωτερικά γυρίσματα έγιναν κυρίως στην Πάρο και στην Αθήνα. Η μεγαλύτερη ροή όμως εξελίσσεται σε στουντιακούς χώρους γενονός που προσδίσει στην παραγωγή μια θεατρικότητα. Η ταινία έλαβε μέρος στο στο πρώτο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου η αριστουργηματική ερμηνεία του Δ. Χορν, του χάρισε το πρώτο βραβείο ανδρικού ρόλου.

Από ένα παιχνίδι της τύχης εκείνη τη χρονιά τόσο το βραβείο καλύτερου σεναρίου (Γ. Ρούσσος), του β΄ανδρικού ρόλου (Παν. Ζερβός) και του α΄γυναικείου ρόλου (Αλ. Βουγιουγλάκη) κέρδισε η «Μανταλένα», που είχε γυριστεί στην Αντίπαρο.

Oι κινηματογραφικές μεταφορές αληθινών γεγονότων, έχουν ένα πρόσθετο ενδιαφέρον καθώς φέρνουν στο προσκήνιο ιστορίες πραγματικές, πάθη εκδηλωμένα, δράματα παιγμένα. Συχνά, είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσες όταν δεν αναφέρονται σε ευρύτερα γνωστές προσωπικότητες, αλλά σε άτομα που οι πράξεις τους ή η τύχη τους ήταν ξεχωριστές.

Μια τέτοια ιστορία είναι και αυτή που διηγούνται οι σκηνοθέτες Olivier Nakache, Eric Toledano. Πρόκειται για την περιπέτεια του Κορσικανής καταγωγής Philippe Pozzo di Borgo, ενός οικονομικά εύρωστου Γάλλου αστού, ο οποίος στα 42 του έμεινε τετραπληγικός από ατύχημα με αλεξίπτωτο πλαγιάς. Τρία χρόνια αργότερα το δράμα ολοκληρώνεται καθώς πεθαίνει η σύζυγός του και ούτε η μεγάλη περιουσία του μπορεί να τον απομακρύνει από το πηγάδι της βαθιάς κατάθλιψης .

Ο άνθρωπος, η ταινία, η ιστορία.

Τον Ιούλιο του 1990, η Αγγλία έχει ηττηθεί στα ημιτελικά του παγκοσμίου κυπέλλου ποδοσφαίρου, στο στάδιο Delle Alpi του Τορίνο, από τη Δυτική Γερμανία η οποία, τρεις μήνες αργότερα επέπρωτο να ενωθεί με την Ανατολική.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο καγκελάριος Helmut Kohl απευθυνόμενος με υπερηφάνεια στην Βρετανίδα πρωθυπουργό Margaret Thatcher, είπε:

- “Πρέπει να παραδεχτείτε ότι οι Άγγλοι έχασαν στο εθνικό τους σπορ, από τους Γερμανούς.”

-“Ναι, αλλά και εσείς στον τρέχοντα αιώνα, έχετε ηττηθεί δύο φορές στο εθνικό σας σπορ, από εμάς”

απάντησε η πρωθυπουργός.

Αυτή ήταν η Thatcher, η αποκαλούμενη και “Σιδηρά Κυρία” που όρισε τις τύχες του”νησιού” για κάτι περισσότερο από έντεκα χρόνια. Το παρανόμι της, οφείλεται σε σοβιετική εφημερίδα, για την κριτική που ίδια ασκούσε στην τότε υπερδύναμη. Άλλη μια ιστορική ειρωνεία, καθώς ο όρος “σιδηρούν παραπέτασμα” που χαρακτήρισε την Σ.Ε. αποδίδεται στον W. Churchill ο οποίος, τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε ομιλία του τον Μάρτιο του '46.

Η πρόσφατη

κινηματογραφική παραγωγή σε σκηνοθεσία της Phyllida Lloyd (αρκετά γνωστή σε εμάς από την “ελληνική” Mamma Mia) έφερε ξανά στο προσκήνιο την Σιδηρά Κυρία.