Το μακελειό που έλαβε χώρα την Τετάρτη (15/10ου) στην Π. Ράλλη μας οδηγεί σε μερικές σκέψεις. Κι επειδή κυριαρχεί ο Θάνατος, με τρεις (τελικά) πολίτες να έχουν χάσει τη ζωή τους, ο λόγος μας οφείλει να είναι συνετός.

Όλα όσα αναφέρει το ρεπορτάζ είναι άκρως επιβαρυντικά για τον Αλβανικής καταγωγής οδηγό του smart. H συμπεριφορά του, υπήρξε μνημείο επιπολαιότητας, αδιαφορίας και ως αποδείχτηκε δολοφονική. Το ότι είναι Αλβανικής καταγωγής, προφανώς , επιβαρύνει τη θέση του, ειδικά και μετά από ότι συνέβη στο Βελιγράδι στο στάδιο της Παρτίζαν, όσο κι αν το έγκλημα (διότι ο εισαγγελέας άσκησε δίωξη για κακούργημα), δεν θα είχε μικρότερη έκταση αν ήταν Έλληνας.

O 27χρονος αλλοδαπός από την μεριά του, ή η υπεράσπισή του, προέβαλε το επιχείρημα ότι έπαθε επιληπτική κρίση. Ευφυές όσο και άνανδρο αν είναι ψέμα, εφιαλτικό αν είναι αλήθεια.

Ακούστηκαν και κάποιες κατηγορίες περί του οχήματος. Χωρίς ποτέ να με έχει έλξει η φιλοσοφία των smart, γεγονός που δημοσιογραφικά ουδέποτε έκρυψα, είναι χειρότερο από λάθος, είναι βλακώδες να χρεώνεται το όχημα οποιαδήποτε ευθύνη.

Escape to Athena, ήταν ο πρωτότυπος τίτλος της. Είχε γυριστεί την άνοιξη του '78 στη Ρόδο.

Σκηνοθέτης ήταν ο George Cosmatos που το ευρύ κοινό, ίσως να τον θυμάται από το θριαμβευτικό εισπρακτικά Rambo II, το οποίο μπορεί να κέρδισε το χρυσό βατόμουρο για το 1985, αλλά με κόστος 44 εκ. δολ. έφερε στα ταμεία του παραγωγού 300!

Ο Cosmatos λοιπόν έχει μαζέψει έναν γαλαξία αστέρων στο νησί: Roger Moore, Telly Savalas, David Niven, Claudia Cardinale, Stefanie Powers, Elliot Gould κ.α.

Εντυπωσιακή ενδεχομένως για τα μέτρα της εποχής, πολεμική περιπέτεια εποχής στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ελλάδα, με αρχαιοκαπηλεία, μυστικά όπλα, αντίσταση, στρατόπεδα εργασίας και βέβαια πολύ δράση. Ο σκηνοθέτης κλείνει την πλοκή του, προβάλλοντας μια ενδιαφέρουσα άποψη.

Στους ίδιους χώρους, στην  ίδια πλατεία του νησιού όπου ο Γερμανός κατακτητής ασκούσε την βαρβαρική εξουσία του, μόλις τρεις ή και δύο δεκαετίες αργότερα έρχονται πάλι Γερμανοί, ειρηνικά τούτη τη φορά και καταλαμβάνουν, χορεύοντας πια, την πλατεία.

Τα θυμάμαι όλα τούτα, διότι νεαρός ρεπόρτερ τότε στην «Καθημερινή» είχα βρεθεί στη Ρόδο, είχα μιλήσει με τον σκηνοθέτη, είχα βολτάρει στα σκηνικά και είχα γράψει το αντίστοιχο κομμάτι περιγράφοντας και την αντίστοιχη προβολή του νησιού δεκαεπτά χρόνια μετά τα γυρίσματα από τα «κανόνια του Ναβαρόνε». Τότε που στα σετ βρέθηκαν και οι βασιλείς της Ελλάδας...

^{Μάρτιος 1978 Ρόδος. Τα σκηνικά στην Καλλιθέα. Δεξιά, ο Roger Moore, αρκετά δημοφιλής τότε στην Ελλάδα και λόγω των τηλεοπτικής γνωριμίας με το ημεδαπό κοινό ως "Άγιος".}

Ευχάριστη νότα και δόκιμη για τη δεκαετία του '70, το μήνυμα του «Escape to Athena». Σαράντα χρόνια αργότερα όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια.

Για την ακρίβεια είναι πολύ διαφορετικά από τον Απρίλιο του '10 και εντεύθεν. Από τη χρονική στιγμή, δηλαδή, που τα Μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμα κυριάρχησαν πάνω στην Ελλάδα. Ο Γερμανικός τιμωρητικός προτεσταντισμός, ενέσκηψε, ήρθε εκ νέου  (και πέρα από τις όποιες ευθύνες έχει ο μέσος Έλληνας πολίτης και πολύ περισσότερο ο κάθε αιρετός Έλληνας κυβερνήτης), είναι εδώ, ασκώντας πολιτική.

Όλα αυτά μου ήρθαν στον νού, στην παραλία της Μεσσήνης (Μπούκα), όπου ένα πλήθος από

Σαββάτο (το ...προπροηγούμενο), νωρίς το μεσημέρι. Ταμπούρια. Στο καπηλειό, όπου η μοναδική, ίσως, σύγχρονη συσκευή ήταν μια τηλεόραση πλάσματος, βολεύομαι, μόνος, σε μια γωνιά του άδειου μαγαζιού. Από τα στενά ψηλά ανοίγματα, ερχόταν καλοδεχούμενη η δροσιά, το συννεφιασμένο φως του φθινοπώρου και από τον πλασματικό δέκτη απρόσκλητες ψηφιακές εικόνες. Ανάμεσά μας, λίγα τραπέζια σε σκηνικό δεκαετίας του '60 και στο πεζοδρόμιο, ίσα που διακρινόταν ο πίσω τροχός του Husqy που με είχε μεταφέρει ως εκεί.

Η μόνη ανορθογραφία από αυτή τη χρονομηχανή, ήταν το χρώμα που έβγαζε η υψηλής ανάλυσης οθόνη, απ' όπου αντικρίζαμε, χωρίς να ακούμε, τον πρωθυπουργεύοντα στην ομιλία του από την Χαλκιδική, για τα 40χρονα της Ν.Δ.

Υπό το καθεστώς μιας, ας την χαρακτηρίσω, racetrack overdose, καταγράφω τις κάτωθι εντυπώσεις με προφανή προσχηματικό τρόπο:

Τον Φεβρουάριο, βρέθηκα στο Castelloli circuit της Καταλωνίας (για το Leon Cupra), τον Μάιο στο Αutodromo do Αlgarve στο Πορτιμάο της Πορτογαλίας (για τις Μ3 Sedan & M4 Coupe), αλλά και στο  Vairano έξω από το Μιλάνο (για το Subaru WRX). Tον Ιούλιο στην Aldenhoven της Ρηνανίας (για όλη σχεδόν τη γκάμα της Porsche) και αυτό τον μήνα τόσο στη Vallelunga έξω από τη Ρώμη (για συμμετοχή στο Italia Mini Challenge), όσο και στο Ascari race resort στα ορεινά της Μάλαγα (για το ΤΤS). Σε ένα χρονικό διάστημα επτά μηνών, σε έξι διαφορετικές πίστες τεσσάρων  Ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι δικαιολογείται αρκετά ο χαρακτηρισμός,  racetrack overdose, τουλάχιστον στο πλαίσιο της μνημονιακής Ελλάδας.

^{το τελείωμα της ευθείας των pits στο Ascari race resort που καταλήγει σε ένα κομμάτι που θυμίζει corkscrew της Laguna Seca}

Αν και ο χρόνος παραμονής είναι περιορισμένος, αν και το πλήθος των γύρων που συμπληρώνεις είναι μικρός, υπάρχει μια προστιθέμενη εμπειρία μετά από όλες αυτές τις περιηγήσεις. Ειδικά σε εκείνες που είχα ξαναβρεθεί στο παρελθόν (Castelloli & Ascari), στις οποίες δεν ξεκινάς από το μηδέν, καθώς κάτι θυμάσαι, όλα έρχονται πιο εύκολα και στο τέλος των γύρων κινείσαι πιο άνετα και πιο σβέλτα. Ταυτόχρονα σου δίνεται η ευκαιρία να διαπιστώσεις και το, οδηγικό, επίπεδο των αλλοδαπών συναδέλφων αλλά και τη γενικότερη συμπεριφορά τους. Πάνω από όλα όμως, είναι μια χρήσιμη εμπειρία, η οποία σου δίνει εξίσου χρήσιμα στοιχεία ώστε να φθάσεις σε κάποια ασφαλή συμπεράσματα.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που το καλοκαίρι του '69, θεωρείται ένα, τρόπον τινά, διαχωριστικό σημείο ανάμεσα στο παρελθόν που έφευγε και στο μέλλον που ερχόταν.

Ημερολογιακά ήταν το τελευταίο καλοκαίρι της περίφημης δεκαετίας του '60. Η συχνά αποκαλούμενη και δεκαετία της αθωότητας ή και της αμφισβήτησης αποχωρούσε και την επόμενη,  η ανθρωπότητα θα πήγαινε αλλού.

Λίγες μέρες πριν μπει ο Αύγουστος είχε συμβεί ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα που αναμφίβολα σημάδεψε τον 20ο αιώνα.

Στις 20 Ιουλίου οι δυο πρώτοι Αμερικανοί κοσμοναύτες πάτησαν στη «θάλασσα της Γαλήνης», όπως είχε ονομασθεί το συγκεκριμένο σημείο που προσεδαφίστηκε  ο «Αετός», πάνω στο φυσικό δορυφόρο της Γης.

Ο 35ος πρόεδρος των Η.Π.Α. ο J.F.K. θα μπορούσε πια να αναπαύεται ακόμα πιο γαλήνια καθώς η δέσμευση του στην αρχή της δεκαετίας, τότε που οι Σοβιετικοί ήταν ακόμα μπροστά σε αυτόν τον άτυπο και πολυέξοδο αγώνα για την επικράτηση στο Διάστημα, πραγματοποιήθηκε και μάλιστα εντός του χρονικού πλαισίου που είχε θέσει.

Από πολύ νεώτερος είχα ακουμπήσει πάνω στην ιδέα ότι ένας άνθρωπος ικανοποιημένος με τον προσωπικό του βίο, την όποια επαγγελματική του δραστηριότητα, την όποια κοινωνική του θέση και ασφαλώς την ερωτική του ζωή, δεν έχει ανάγκη διακοπών. Όχι δεν διατηρεί την επιθυμία. Δεν έχει την Ανάγκη.Τουλάχιστον με την έννοια που ένιωθα, νιώθω τις λέξεις (Διακοπές & Ανάγκη).

Επίσης από μικρός, είχα προσανατολισθεί στην άποψη ότι η φιλοσοφία των διακοπών και η εφαρμογή της, είχε τις ρίζες της σε αλλοδαπά μοντέλα ζωής. Ένας αγχώδης Δυτικός τρόπος βίου, όπου ο εργαζόμενος κυνηγά στόχους, ξελιγώνεται καθημερινά, (αλλοτριώνεται είναι το ρήμα του χρησιμοποιεί η Μαρξιστική ιδιεολογία) χωρίς ιδιαίτερα, πέραν των οικονομικών, κίνητρα, χωρίς ψυχική ικανοποίηση από την εργασία του, απαιτεί πλέον ένα ξέπλυμα κάποιων εβδομάδων. Ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να είναι παραγωγικός, άρα χρήσιμος, συνεπώς και εντός pay roll.

Αυτό, ισχύει τόσο για έναν βιομηχανικό εργάτη από τα βάθη της καταθλιπτικά ανήλιας Κεντρικής Ευρώπης, όσο για μια κομμώτρια από το μελαγχολικό Manchester, ή ακόμα και για ένα ανώτερο τραπεζικό στέλεχος που κερδίζει τα μπόνους του, μέσα σε ραφινάτα κοστούμια και κάποια υποκρισία.

Κάποια στιγμή, όλο αυτό το κίνημα της ανάγκης των διακοπών μεταβλήθηκε σε βαριά βιομηχανία, καθώς εκατομμύρια πολίτες του κόσμου αντάλλασσαν μερικές μέρες διακοπών, για 11 μήνες σκληρής και μάλλον αταίριαστης, άχαρης για αυτούς δουλειάς. Τόποι αλλοιώθηκαν για να τους υποδεχτούν, τόποι ξεπατώθηκαν κυριολεκτικά και μεταφορικά για να χαρίσουν στιγμές χαλάρωσης ή διασκέδασης σε αλλοδαπούς, κυρίως, πολίτες.

Μην ζούμε με αυταπάτες. Οι διακοπές για την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών του κόσμου είναι ένα ακόμα προϊόν. Είτε ως έπαθλο, είτε ως επίδειξη πλούτου, είτε ως ανάγκη.

Το δυσάρεστο με τη δική μου περίπτωση είναι, ότι φέτος τις είχα ανάγκη. Όχι επιθυμία. Ανάγκη.

Πέρασα έτσι δεκαπέντε μέρες χωρίς να κάτσω ούτε στιγμή μπροστά σε οποιαδήποτε είδους οθόνη. Δεκαπέντε ημέρες χωρίς να πατήσω ούτε ένα πλήκτρο, χωρίς να ξεφυλλίσω ούτε μια εφημερίδα, δίχως να ακούσω οτιδήποτε στα ερτζιανά. Τίποτα. Βιβλία μόνον, κι αυτά παλιακά, καμία σύνδεση με το σήμερα. 

Πέρασαν αυτές οι Δεκαπέντε μέρες ευχάριστα, διαφορετικά. Πέρασαν Παρατηρώντας, καταγράφοντας εικόνες, έτσι σαν μια προσπάθεια να ερμηνεύσω τον τόπο και τον χρόνο. Ε! και το ποτήρι δεν ήταν μισογεμάτο. Αναλυτικότερα,

Kάποια 78 χρόνια μετά την πιο, δυσάρεστα, διάσημη 4^η Αυγούστου η πραγματικότητα δεν μοιάζει να είναι πολύ πιο ευχάριστη. Ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, που ειδικά μετά το τέλος του δεύτερου Μεγάλου Πολέμου γέννησε πολλές προσδοκίες, δεν έφερε τα προσδοκόμενα.

Τον Αύγουστο του ’36 λοιπόν στη Γερμανία του Αδόλφου, τελούνται οι 11^οι σύγχρονοι θερινοί Ολυμπιακοί αγώνες.

Η Leni Riefenstahl γυρίζει το Olympia, υπόδειγμα ντοκυμαντέρ που προβάλει το αθλητικό ιδεώδες, αλλά ταυτόχρονα, προπαγανδίζει και την ιδεολογία του καθεστώτος.

Η Γερμανία του Αδόλφου που μπορεί τότε, να μην έχει ακόμα προετοιμαστεί για το μακελειό που θα προκαλούσε, αλλά, ήδη από τον Μάρτιο του ’33 έχει εγκαινιαστεί το Dachau, το οποίο φαίρεται ως το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων, ενώ από το φθινόπωρο του ’35 έχουν ψηφιστεί οι τερατώδεις αντισημιτικοί νόμοι της Νυρεμβέργης.

Την ίδια εποχή, την Ιβηρική χερσόνησο μόλις έχει ξεσπάσει ο εμφύλιος σπαραγμός που θα κρατήσει τρία χρόνια, ενώ στη Μόσχα ξεκινούν οι εκκαθαρίσεις των Τροτσκιστών με δίκες παρωδίες και καταδίκες που έχουν προαποφασισθεί.

Το φετινό Αύγουστο, ενώ έχουν μεσολάβήσει τόσα και τόσα, δεν είχαμε Ολυμπιακούς αγώνες, παρακολουθήσαμε όμως το 20^ο Παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου που τζιράρησε αρκετά δισεκατομμύρια δολλάρια, σε ένα τόπο πάμπλουτο όπως η  Βραζιλία αλλά με ένα λαό βουτηγμένο, σε μεγάλο βαθμό, στη φτώχια και στο έγκλημα.

Αναμένοντας τον Αύγουστο, είχα μια έντονα νοσταλγική διάθεση για τα 40χρονα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας. Για την περίφημη Μεταπολίτευση. Για το κλίμα εκείνης της εποχής, την αισιοδοξία, τη χαρά που γέννησε. Δεν την έκρυψα. Περισσότερα εδώ: Μεταπολίτευση.

Τέσσερις δεκαετίες και δυο μνημόνια αργότερα πάντως, δεν υπάρχουν πολλά να γιορτάσει κανείς. Υπάρχουν μόνον λογαριασμοί  που οι περισσότεροι δυσκολεύονται να πληρώσουν, όπως υπάρχουν 60τόσα δισ. ευρώ  ληξιπρόθεσμα  χρέη πολιτών προς τo Ελληνικό (;) Δημόσιο, αλλά και αθρόες κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών. Υπάρχει επίσης ένα ανεξακρίβωτο χρέος της Ελλάδας, κάποια 400 (;) δισεκατομμύρια ευρώ που οι φερόμενοι και ως δανειστές μας, καλό θα είναι να μάθουμε κάποτε ποιοι είναι αυτοί, τα απαιτούν παντοιοτρόπως

Η Ελληνική οικονομία βεβαίως, θριαμβεύει καθώς σημειώνει αλλεπάλληλα πλεονάσματα καταπλήσσοντας το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Δεν είναι παρά άλλη  μια περίπτωση ευημερίας των αριθμών και δυστυχίας των ανθρώπων. Η Ελλάδα έχει κατρακυλήσει στην τέταρτη πιο φτωχή θέση ανάμεσα στα 28 κράτη μέλη της Ε.Ε. μπροστά μόνον από Λετονία, Ρουμανία και Βουλγαρία. Αυτό το αποκαλούμε ενίοτε και success story. Ότι, δηλαδή, δεν είναι στην τελευταία θέση.

Πελώριες προσδοκίες. Αυτό θα έλεγα, αν μου ζητούσαν να περιγράψω, τότε, με δυο μόνον λέξεις την αναδυόμενη Μεταπολίτευση, την περίφημη αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Τότε, δηλαδή τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου του '74, έχοντας ζήσει εφαπτομενικά το καθεστώς της στρατιωτικής δικτατορίας, έχοντας αντιληφθεί σε κάποιο βαθμό μόνον, το τι είχε συμβεί, είχαμε, είχα τέλος πάντων, την αφέλεια να πιστεύω ότι μερικά πράγματα θα ήταν μόνον  ιστορία.

Δεν ήταν όμως έτσι. Δεν ήταν έτσι, ποτέ, δηλαδή. Πέρασαν λοιπόν σαράντα χρόνια, οι 17αρηδες του 74, είναι αισίως 57, όσοι τουλάχιστον επιζούν, καθόλου ταλαιπωρημένοι συγκριτικά με τη γενιά των πατεράδων μας, καθότι δεν γνωρίσαμε ούτε Μεταξά, ούτε Πόλεμο, ούτε Εμφύλιο, ούτε 509/1947 (ο οποίος καταργήθηκε δυο μήνες ακριβώς μετά την πτώση της χούντας στις 23 Σεπτεμβρίου του '74), ούτε εκτελεστικά αποσπάσματα, ούτε πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, ούτε τόσα και τόσα άλλα.
Μεγαλωμένοι σχεδόν στην γυάλα, σχετικά με τα βιώματα των γεννημένων 30 χρόνια νωρίτερα, ήρθαμε αντιμέτωποι με άλλα θέματα που άρχιζαν να εκδηλώνονται, ακριβώς με την μεταπολίτευση.