Κρίσεις & πρόσωπα (25.09.2011). PDF Print E-mail

Οι πρόσφατες δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβερνήσεως, αλλά και επικεφαλής των οικονομικών που επανέλαβε περίπου τη ρήση του sir Winston Churchill:

«Δεν έχω να σας προσφέρω τίποτα πέρα από αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα»

είναι ενδεικτικές του κλίματος της εποχής που διανύουμε.

Από τον Μάιο του 2010, οπότε και εγκρίθηκε η Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης με τις χώρες του Ευρώ και ο Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας με το Δ.Ν.Τ., εν συντομία «μνημόνιο», έως τις μέρες μας, η Ελλάδα βιώνει πρωτόγνωρες εμπειρίες.

Η ακριβής αποτίμηση του τι ευθύνεται για αυτές τις εξελίξεις είναι σημαντική, προκειμένου να μην επαναληφθoύν, ωστόσο είναι σαφώς σημαντικότερος ο τρόπος και τα πρόσωπα που θα διαχειριστούν το θέμα.

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι η παρουσία ισορροπημένων και δοκιμασμένων ηγετών, έχει αποτρέψει κρίσεις, ή έχει βοηθήσει λαούς και έθνη να βγουν από κρίσεις. Αντίθετα, ηγέτες με μέτρια προσόντα ή σοβαρά ελαττώματα, άνθρωποι που δεν είχαν την ευαισθησία να αφουγκραστούν τον παλμό της κοινωνίας, αλλά και τις απαιτήσεις της εποχής όχι μόνον απέτυχαν αλλά έσπρωξαν, με τις πολιτικές τους, τις υποθέσεις που διαχειρίσθηκαν σε αδιέξοδο.

Η Μεγάλη Βρετανία,

αλλά και ο υπόλοιπος πολιτισμένος κόσμος είχε την τύχη να βρεθεί με έναν ευφυή, ακατάβλητο, πρωθυπουργό όταν ξέσπασε ο δεύτερος μεγάλος πόλεμος. Στα «μεγάλα Αν» της ιστορίας περιλαμβάνεται και το: Αν στην θέση του Churchill, βρισκόταν κάποιος άλλος, ίσως, η σημερινή μορφή του πλανήτη να ήταν πολύ διαφορετική. Βεβαίως σχεδόν δυο δεκαετίες πριν την έκρηξη του δεύτερου μεγάλου πολέμου, ο Churhcill, ως πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου,  είχε χρεωθεί την παταγώδη αποτυχία της εκστρατείας στην Καλλίπολη.Πλην όμως,ήταν ένας άνθρωπος με τεράστιες εμπειρίες, με πολλά ταλέντα, πλήρης παραστάσεων.

Στην ηγεσία του υπουργείου αμύνης, είχε βρεθεί και ο Έλλην αντιπρόεδρος. Το γεγονός ότι ο ίδιος, υπηρέτησε την μισή περίπου θητεία (την δε υπόλοιπη, εξαγόρασε) ως βοηθητικός (Ι3), λόγω παχυσαρκίας, δεν είναι απαραίτητο να τον έκαμε λιγότερο ικανό υπουργό, με την ίδια λογική που ο τολμηρότερος αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων δεν θα ήταν απαραίτητα και ο ικανότερος επί των στρατιωτικών, υπουργός.

Το αν είναι ακριβής αυτή η, περί της θητείας του, πληροφορία είναι ένα θέμα, καθότι είναι αλιευμένη στο αχανές διαδίκτυο το οποίο ως γνωστόν, δεν διασφαλίζει πιστότητα. Σε κανένα όμως βιογραφικό του, δεν αναφέρεται η πληροφορία περί του πότε, του που, υπηρέτησε.

Η πολιτική του «Καλλίπολη» ήταν η πρόθεσή του, αμέσως μετά το αποτέλεσμα των εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου του 2007 και την ήττα του κόμματός του, να θέσει θέμα ηγεσίας. Ήταν μια κίνηση βιαστική, όχι ιδιαίτερα συντροφική και ως απεδείχθη αποτυχημένη.

Μετά από τέσσερα έτη, μπορεί να μην έχει αναλάβει την τύχη του κόμματος, ούτε και την προεδρία της κυβέρνησης, αλλά χωρίς αμφιβολία είναι το κεντρικό πρόσωπο που διαχειρίζεται την σοβαρότερη μεταπολεμική περιπέτεια του τόπου.

Είναι η επιστροφή του σε ένα μεγάλο ρόλο, που προφανώς επεδίωκε σφόδρα. Έτσι πάλι στις 16 του μηνός, Ιουνίου τούτη τη φορά, του 2011, επανέρχεται στην πολιτική σκηνή ως υπουργός επί των Οικονομικών με πρώτη προτεραιότητα να περάσει το Νομοσχέδιο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος για την διάσωση της ελληνικής οικονομίας.

Τις προσπάθειές του, τις βιώνουμε καθημερινά, με τις αλλεπάλληλες πρωτόγνωρες, βίαιες, επεμβάσεις του, που ανατρέπουν σκηνικά δεκαετιών. Ο κ. καθηγητής έχει κατ’ ουσίαν παραμερίσει τον προϊστάμενο του πρωθυπουργό. Διακρίνεται για το λέγειν του, είναι ευφυής, φαίνεται αποφασιστικός και οι πολιτικές του φιλοδοξίες δεν κρύβονται.

Την παρούσα στιγμή ζεί την δική του Δουνκέρκη. Αν καταφέρει να σώσει κατ’ αρχήν την παρτίδα, όπως ο sir Winston που κατάφερε να επαναπατρίσει 400.000 στρατού στο νησί, και μπορέσει να γλιτώσει τον τόπο από τα χειρότερα θα μπορεί να ελπίζει και στο επόμενο βήμα.

Εβδομήντα ένα έτη νωρίτερα,

ο Churchill ανέλαβε την πρωθυπουργία λίγες μέρες πριν την δοκιμασία της Δουνκέρκης, καθώς η πολιτική κατευνασμού του προκατόχου του Neville Chamberlain είχε αποτύχει. Στάθηκε όρθιος σε μια πρωτοφανή λαίλαπα που έπληξε σχεδόν όλο τον πλανήτη και μετά το πέρας του πολέμου, δικαίως χαρακτηρίσθηκε ως πατέρας της νίκης.

Αυτό που κατάφερε σε πρώτο χρόνο ο Βρετανός ηγέτης, ήταν να εμπνεύσει. Με τη μεγαλόπρεπη φωνή του έδωσε κίνητρο επιβίωσης στα εκατομμύρια των συμπατριωτών του. Τότε που οι Γερμανοί πλημμύριζαν την Ευρώπη και τίποτα δεν μπορούσε να αντισταθεί στις μηχανοκίνητες μεραρχίες τους, τότε που η τακτική του κεραυνοβόλου πόλεμου έκανε τη γραμμή Μαζινό άχρηστη, ο Churhcill διεμήνυσε μέσα από τα ερτζιανά: «Ποτέ δεν θα παραδοθούμε» και ήταν ένα μήνυμα που πέρασε τη Μάγχη και ασφαλώς έφθασε στην καγκελαρία.

Βρέθηκε στο Coventry, τον Νοέμβριο του ’40, την επομένη που ισοπεδώθηκε η πόλη από την Luftwaffe χωρίς να είναι ένας στρατηγικός, ή ιδιαίτερος βιομηχανικός στόχος και τον Φλεβάρη του 45 απάντησε με τον ίδιο τρόπο στην Δρέσδη. Έχει καταθέσει και ισχύει:

«Το πρώτο θύμα στον πόλεμο, είναι η αθωότητα».

Στο μεταξύ είχε βρεθεί τον Δεκέμβριο του ’44 και στην Αθήνα ώστε να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας του στην περιοχή (Βαλκανική), που ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει ως μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης. Είχε προηγηθεί η εντολή, ανάμεσα σε άλλες στον υποστράτηγό του Ronald Scoby επικεφαλής των Βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση: «…Μη διστάσετε να ενεργήσετε ως να ευρίσκεσθε εις μόλις καταληφθείσαν πόλιν» καθώς και «…μη διστάσετε να πυροβολήσετε εναντίον παντός ενόπλου ή αόπλου…»

Η συνέχεια δόθηκε στην συνδιάσκεψη της Γιάλτας. Εκεί, στην πατρίδα του Τσέχωφ, δημιουργήθηκε η εικόνα του μεταπολεμικού κόσμου. Εκεί αντάλλαξαν τα χαρτάκια με τον Ιωσήφ Στάλιν και έτσι, αρκετά κυνικά, όρισαν τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων, δημιουργώντας τις ζώνες επιρροών των νέων μεγάλων δυνάμεων.

Αν το είχαν υποπτευθεί και τα στελέχη της Αριστεράς στην Ελλάδα, ή αν, έστω και έμμεσα, τους είχαν περάσει το μήνυμα οι καθοδηγητές του Κρεμλίνου, ίσως να είχαμε γλιτώσει το σφαγείο του εμφυλίου. Βεβαίως από την κατοχή οι Άγγλοι και αργότερα οι Αμερικανοί έκαναν αρκετά για να κλιμακώσουν την ένταση, για να σπρώξουν αυτόν το λαό στην μοιραία και καθοριστική για το μέλλον του, εμφύλια, ένοπλη αναμέτρηση.

Όπως και να έχει το θέμα ο Churchill έσωσε την πατρίδα του, έσωσε και ότι υπήρχε σαν δυτικός πολιτισμός από μια σκοτεινή, απάνθρωπη ιδεολογική καταιγίδα. Είναι ο μοναδικός πρωθυπουργός που έχει λάβει το νομπέλ λογοτεχνίας, ήξερε από μνήμης δεκάδες στίχους του Οβίδιου, ή του Σαίξπηρ, ήταν ικανότατος ζωγράφος και υπήρξε τυχερός που η σύζυγος Κλεμεντίνη του στάθηκε έως τέλους.

Προς τα τελευταία του βρέθηκε και πάνω στην «Χριστίνα», όπου ο πανέξυπνος, πανούργος Σμυρνιός, Αριστοτέλης Ωνάσης, τον περιέφερε μαζί με άλλους επώνυμους, στις περίφημες κρουαζιέρες τους στο Ελληνικό Αρχιπέλαγος. Δεκατέσσερα χρόνια μετά την παρέμβαση του στην Ελλάδα και την επίσκεψή του στο ξενοδοχείο «Μ. Βρετάνια» στο Σύνταγμα, εκεί ακριβώς που ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου του ’44 το μακρύ αιματηρό ταξίδι του εμφυλίου, ο Churchill, αποβιβάζεται ένα απόγευμα, στα τέλη Ιουλίου του ’59 από τη «Χριστίνα» στην Ιτέα. Φέρει ναυτική στολή και κασκέτο. Η Ελλάδα καθημαγμένη αλλά με μια ανεκμετάλλευτη, ανιδιοτελή λαμπρότητα τον υπόδεχεται και λίγοι ντόπιοι τον επευφημούν. Ανταποδίδει με χαμόγελο και χαιρετισμό. Η μικρή παρέα επισκέφθηκε, λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στους πρόποδες του Παρνασσού τον «ομφαλό της γης». Ο ξεναγός αναλαμβάνει τα υπόλοιπα και ξετυλίγει το μεγαλείο του τόπου, το μύθο της φυλής. Ποιος ξέρει αν ο γηραλέος λέων ένοιωσε κάποιες τύψεις για τη συμμετοχή του στην εξέλιξη της ιστορίας σε αυτή τη γωνιά της γης…

Υπήρξε μορφή ο sir. Λυσσαλέος πολεμιστής, άκαμπτος, αλύγιστος, πνευματώδης. Είχε τη δύναμη να εμπνέει, να ενώνει, να καθοδηγεί. Ήταν ηγέτης. Είναι αμφίβολο, αν στις μέρες μας υπάρχουν αντίστοιχου βεληνεκούς ηγέτες. Αναμενόμενο ίσως. Η πολιτική πλήττεται από δύο σφοδρές συνιστώσες. Την τεχνοκρατία και τις αγορές. Μέσα από τη συνδυασμό της δράσης τους, η πολιτική και οι πολιτικοί υποχωρούν.

Ο Έλλην αντιπρόεδρος,

ενώπιον των σαρωτικών αλλαγών και φοροεπιδρομών που κόμισε, χρησιμοποίησε, όπως προείπαμε, τη ρήση του Churchill: «Δεν έχω να σας προσφέρω τίποτα πέρα από αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα».

Μοιραία, έχει τοποθετηθεί πολύ ψηλά στην κλίμακα της αντιπάθειας των Ελλήνων, πράγμα που φυσικά γνώριζε εκ των προτέρων. Για αυτόν όμως ήταν μονόδρομος. Ήταν ο μόνος τρόπος να βγει μπροστά, να ξεπεράσει, επί τέλους, το πολιτικό εμπόδιο που έφερε το επώνυμο του ιδρυτή του κινήματος! Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία για το πόσο υπέρτερος νοιώθει από κάθε άποψη ενώπιόν του. Βεβαίως, παίζει τα ρέστα του, και τα παίζει κόντρα στις πιθανότητες. Αν αποτύχει έχει τελειώσει. Τουλάχιστον στην Ελλάδα, διότι μπορούν να εκτιμηθούν θετικά οι δυνατότητές του κάπου στο εξωτερικό. Αν επιτύχει, (τι θεωρείται επιτυχία είναι άλλο θέμα) θα κάνει τις πολιτικές του φιλοδοξίες πραγματικότητα. Θα διοικήσει κόμμα και κράτος και τυπικά, θεσμοθετημένα.

Στις στιγμές μεγάλων κρίσεων, το πρόσωπο που ηγείται, που διαχειρίζεται το πρόβλημα πρέπει να εμπνέει. Ένας από τους λόγους που ο Churchill κέρδισε την μάχη της Αγγλίας, τον πόλεμο ήταν αυτός ακριβώς. Ενέπνεε. Αν ο αντιπρόεδρος αποτύχει, ένας από τους λόγους επίσης θα είναι αυτός. Δεν εμπνέει.

Το αν είναι σωστά, το αν θα αποβούν αποτελεσματικά όσα οδυνηρά μέτρα μας έφερε και θα μας φέρει, είναι ένα μείζον θέμα. Όσοι έχουν λίγες γνώσεις, διάθεση αυτοκριτικής και ψύχραιμη θεώρηση, μπορούν, επί του θέματος, να διατυπώσουν πολλές αντιρρήσεις. Την παρούσα στιγμή πάντως, κυριαρχεί ένας πανικός, ένας φόβος σε όλες τις παραγωγικές τάξεις. Ο πολίτης αντιμετωπίζει τον αντιπρόεδρο σαν έναν αυστηρό, ανέκφραστο, απομεμακρυσμένο και τελικά υπερόπτη καθηγητή. Δεν είναι καθόλου σίγουρος ότι στέκεται δίπλα του. Είναι περίπου βέβαιος πως στέκεται απέναντι. Τον νοιώθει σαν ένα τιμωρό. Δεν είναι μόνο το μέγεθος της οδύνης που προσκομίζει είναι ασφαλώς και ο τρόπος που προσεγγίζει την πραγματικότητα. Όποιος εκτιμήσει ότι η συμπεριφορά του έχει σημεία αλαζονικά δεν κάνει λάθος. Τον έχει χάσει τον μέσο Έλληνα ο αντιπρόεδρος.

Τον μέσο Έλληνα, στον οποίο, τα λόγια του νομπελίστα, Βρετανού πρωθυπουργού, που ολίγον θεατρικά επανέλαβε, στις μέρες μας, ο υπουργός των οικονομικών, θύμισαν περισσότερο ένα ελαφρό τραγούδι, από εύμορφο ερμηνευτή – χορευτή με καταγωγή από το νησί των Φαιάκων, παρά τον πατέρα της νίκης.

Ποιος είπε ότι η κάθε φούσκα δεν έχει και παράπλευρες απώλειες;