Μισό αιώνα νωρίτερα (24.08.2011) PDF Print E-mail

Μισό αιώνα νωρίτερα, τo θέρος του ‘61, να ήταν ο κόσµος πιο ήρεµος, πιο ειρηνικός;

Συχνά υπάρχει µια τάση νοσταλγίας για το παρελθόν, ιδιαίτερα για µια κατηγορία ανθρώπων που το παρελθόν τους είναι µακρύτερο από το µέλλον τους. Αυτά τα δεδοµένα συχνά προσφέρουν στα περασµένα ένα είδος ασυλίας. Υπάρχει µια τάση να λησµονούνται τα δυσάρεστα και να ανακαλούνται µόνον τα ευχάριστα. Προφανώς δεν είναι έτσι. Μια προσεκτική µατιά στην ειδησεογραφία του πρώτου πεντάµηνου του ’61 θα µας αποκαλύψει τις αγωνίες, τις απειλές του παρελθόντος και τη στενή συγγένειά τους µε τις αντίστοιχες σηµερινές…

4 Ιανουαρίου. «Δεκαπέντε νεκροί και εκτεταµένη µόλυνση από ραδιενέργεια που προκλήθηκε µετά από έκρηξη σε πυρηνικό αντιδραστήρα στην πολιτεία Αϊντάχο των Η.Π.Α.»

Είκοσι πέντε χρόνια µετά το Τσέρνοµπιλ, και λίγες εβδοµάδες µετά τη Φουκουσίµα, µπορεί να φαίνεται πταίσµα αλλά το πρόβληµα υπήρχε από τότε που οι αυξηµένες ανάγκες παραγωγής φτηνής και ανεξάρτητης ενέργειας έσπρωχναν την ανθρωπότητα στην αγκαλιά των πυρηνικών αντιδραστήρων. Είτε στον µονίµως κατεχόµενο από συµφέροντα καλπάζοντα καπιταλισµό είτε στην αυθαίρετη νοµενκλατούρα των, και κοµµουνιστικών αποκαλούµενων, κοµµάτων το αποτέλεσµα είναι ίδιο.

25 Ιανουαρίου. «Διαδήλωση 3.000 ατόµων στην Κατερίνη και στο Κιλκίς µε αίτηµα να καταχωρηθούν στους καταλόγους µετανάστευσης στη Δ. Γερµανία».

Δεκαπέντε µόλις χρόνια από τη λήξη του δεύτερου µεγάλου πολέµου η νικήτρια Ελλάδα παρακαλούσε για να στείλει τον ανθό της στα λιγνιτωρυχεία τής, άνευ όρων παραδοµένης, Γερµανίας. Το τι και πότε πήγε τόσο λάθος η όλη υπόθεση, ακόµα δεν έχει διευκρινισθεί.

2 Φεβρουαρίου. «Βίαια επεισόδια απειλούν να προκαλέσουν οι κάτοικοι του Αιγάλεω εάν δεν κλείσει η χωµατερή».

Αναµενόµενο. Κανείς δεν θέλει τα σκουπίδια της πόλης. Τότε χωµατερή, τώρα Χ.Υ.Τ.Υ. Τότε το City, σήµερα η Κερατέα.

6 Μαρτίου. «Στις 93 δραχµές ορίζεται η εισφορά στο Ι.Κ.Α. των ανήλικων εσωτερικών οικιακών βοηθών και σε 116 δραχµές των ενηλίκων. Παράλληλα ανακοινώνεται ότι πρώτη φορά από το 1957 το Ι.Κ.Α. εµφανίζει κέρδη».

Η ελληνική επαρχία αρχίζει να τροφοδοτεί την πρωτεύουσα, ειδικά το τµήµα της που ευηµερεί, µε εσωτερικές οικιακές βοηθούς. Τα χωράφια αδειάζουν, ο ρόλος της γιαγιάς υποχωρεί, η κοινωνία µετασχηµατίζεται. Οταν τα ηµεδαπά κορίτσια σωθούν, θα αρχίσει η εισροή από τις όµορες χώρες και από την πρώην κραταιά, ενιαία και περήφανη Ε.Σ.Σ.Δ.

Ο πλανήτης αλλάζει. Το ίδιο και εµείς. Το άλλο, το θαύµα των κερδών του Ι.Κ.Α., µετατρέπει τον εν Κανά γάµο σε µια αδιάφορη ιστορία…

29 Μαρτίου. «Το δικαστήριο ανακοίνωσε την ετυµηγορία του, καταδικάζοντας το ζεύγος Ethel & Julius Rosenberg σε θάνατο στην ηλεκτρική καρέκλα. Οι καταδικασθέντες υπήρξαν οι µοναδικοί κατάσκοποι ατοµικής τεχνολογίας, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν, παρότι υπήρξαν άλλοι, των οποίων η δράση ήταν και πολύ µεγαλύτερη και πιο επιβλαβής για τις Η.Π.Α.»


Οι Rosenberg, που άφησαν πίσω τους ορφανά δύο µικρά αγόρια, δεν υπήρξαν θύµατα των δραστηριοτήτων τους, αλλά του Μακαρθρισµού µα και της ευρύτερης πολιτικής και πρακτικής του ψυχρού πολέµου που ταλάνιζε τον πλανήτη εκείνη την περίοδο.

4 Απριλίου. «Αµερικανίδα κερδίζει αγωγή διαζυγίου αποδεικνύοντας ότι ο σύζυγός της απέστειλε δεκάδες υγχαρητήρια τηλεγραφήµατα στους Κάστρο και Χρουτσόφ».

Στη δίνη του ψυχρού πολέµου, πέρα από την ψυχραιµία, χάνεται η λογική και απ’ ό,τι φαίνεται και το περί δικαίου αίσθηµα.

6 Απριλίου. «Διαµαρτυρία της Αθήνας προς το Λονδίνο για την ήπια αντιµετώπιση της οποίας χαίρουν στη Βρετανία οι εγκατεστηµένοι εκεί Ελληνες κοµµουνιστές».

Η εκδικητικότητα και η ανασφάλεια της νικήτριας παράταξης επεκτείνεται εκτός συνόρων. Το τραύµα του εµφυλίου δεν µπορεί να επουλωθεί για ακριβώς τους ίδιους λόγους που έκαναν τον εµφύλιο να ξεσπάσει.

12 Απριλίου. «Ο Γιούρι Γκαγκάριν είναι ο πρώτος άνθρωπος στο Διάστηµα! Πραγµατοποιεί πλήρη τροχιά γύρω από τον πλανήτη και επιστρέφει σώος, αβλαβής µια ώρα και τριάντα λεπτά µετά την εκτόξευσή του».

Ο εικοστός αιώνας κάνει πραγµατικότητα τα πλέον παράτολµα όνειρα. Οι ιδέες του Ιουλίου Βερν µπορούν πλέον να συνταξιοδοτηθούν. Οσο για τις κραυγές απόγνωσης του Βλαντιµίρ Καµάροφ, η θυσία του όπως και αυτή των 7 κοσµοναυτών του Challenger δεν µπορούν να χρεωθούν ως τεχνικά λάθη. Ηταν το αποτέλεσµα της πολιτικής πίεσης πάνω στα διαστηµικά προγράµµατα για την πολιτική εκµετάλλευση των επιτυχιών. Το σκληρό πρόσωπο του ανταγωνισµού.

17 Απριλίου. «Εισβολή αντικαθεστωτικών στην Κούβα από τον Κόλπο των Χοίρων. Την ηγεσία των αµυνοµένων αναλαµβάνει ο Φιντέλ Κάστρο».

Τρεις µόλις µήνες µετά την εγκατάστασή του, στο οβάλ γραφείο, ο J.F. Kennedy κάνει το πρώτο του σφάλµα θέτοντας σε εφαρµογή παλιότερα σχέδια που είχαν εκπονηθεί επί προεδρίας Αϊζενχάουερ. Η εµπλοκή στη χερσόνησο της Ινδοκίνας θα είναι ένα από τα επόµενα.

21 Απριλιου. «Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ανακοινώνει ότι ο µέσος όρος ζωής των Ελλήνων έφθασε τα 57 χρόνια και των Ελληνίδων τα 62. Προπολεµικά τα αντίστοιχα νούµερα ήταν 37 και 38 αντίστοιχα».

Το γεγονός ότι κλείνοντας ο αιώνας είχαν ξεπεράσει και τα δυο φύλα τα 70 έτη, ακούγεται ευχάριστο αλλά στα χρόνια του µνηµονίου θα προβληµατίσει τον, περί τα εργασιακά, υπουργό και τα ταµεία των συντάξεων, ειδικότερα όσα από αυτά τζογάρανε το ενεργητικό τους σε πονηρές αγορές...

21 Μαίου. «Εκατοντάδες αστυνοµικοί του FBI αποτρέπουν απόπειρα πυρπόλησης από την Κου Κλουξ Κλαν κατάµεστης από νέγρους εκκλησίας, στην οποία ιερουργούσε ο M.L. King».

Τα φυλετικά πάθη στις Η.Π.Α. στη δεκαετία του ’60 ήταν αντιστρόφως ανάλογα µε την κουλτούρα του µέσου Αµερικανού.

16 Ιουνίου. «Νέγρος µυστικός αστυνοµικός εντάσσεται για πρώτη φορά στην ιστορία των Η.Π.Α. στη φρουρά του Λευκού Οίκου, ενώ κλιµακώνονται οι φυλετικές ταραχές και σηµειώνονται εκρήξεις βοµβών ακόµα και στην Ουάσιγκτον.»

Σε λιγότερο από µισό αιώνα, οι Η.Π.Α. θα εξέλεγαν τον πρώτο µαύρο πρόεδρο στην ιστορία τους. Οι φυλετικές διαφορές δείχνουν να γεφυρώνονται, τα προβλήµατα όµως παραµένουν.

9 Iουλίου. «Υπογράφεται η συµφωνία ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα. Σύµφωνα µε τους όρους της Συνθήκης προβλεπόταν η µελλοντική ένταξη, ως πλήρους µέλους, της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και η υποβοήθηση της οικονοµικής της ανάπτυξης και προόδου».

Το ταξίδι της ευρωπαϊκής περιπέτειας για την Ελλάδα αρχίζει µε ένα, επίσηµο ανακοινωθέν. Μισό αιώνα αργότερα, ύστερα από ποταµούς επιδοτήσεων, µετά από το Μάαστριχ, την Ο.Ν.Ε., ύστερα από το ενιαίο νόµισµα, τους "εκσυγχρονιστές" αλλά και τους «κουρασµένους» πρωθυπουργούς σαν να έχει έρθει ο λογαριασµός.

13 Αυγούστου. «H Ανατολική Γερμανία σιακόπτει όλες τις επικοινωνίες με το Δυτικό Βερολίνο και οι Σοβιετικές τεθωρακισμένες μεραρχίες, περικυκλώνουν την πόλη. Αρχίζει η ανέγερση του τείχους αρχικά ένα είδος φράκτη με συρματοπλέγματα στην πλατεία Ποτσντάμερ στα σύνορα Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου.»


Σε έναν βαθιά διχασμένο, ψυχροπολεμικό κόσμο, η ενέργεια αυτή, έσπρωξε την αντιπαράθεση στα άκρα. Χρειάστηκαν 28 χρόνια και τουλάχιστον 86 ζωές ώστε το τείχος να γκρεμιστεί, ώστε να γίνει ξανά μια πόλη δίχως σύνορα.

Έτσι είχαν τα πράγµατα 50 χρόνια νωρίτερα, τότε που πολλοί από µας είτε δεν είχαν ακόµα γεννηθεί είτε λόγω ηλικίας δεν είχαν σαφή αντίληψη. Δεν είναι εύκολο να εκτιµηθεί αν το παρελθόν απεδείχθη φιλικό µαζί µας. Αυτό που διαφαίνεται για το µέλλον όµως, δεν συνιστά και τόση φιλικότητα.

 

δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό Car & Driver τ.260 Αύγουστος 2011