Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να ολοκληρωθεί η ανάγνωση τούτου του πονήματος.  Υπάρχουν κάποιοι λόγοι για αυτό. Κατ’ αρχάς είναι ογκώδες, ακολούθως δεν διαβάζεται απλώς. Μελετάται και αυτό διότι αφενός πρέπει ο αναγνώστης να είναι αφοσιωμένος, αφετέρου οι παραπομπές που δομούν το σύνολο είναι περισσότερες από τις 428 σελίδες του. Τέλος υφίσταται κάτι σημαντικότερο. Σε θλίβει, σε στεναχωρεί, σε εξοργίζει. Όλα τούτα, υπάρχουν στιγμές, που το κάνουν δυσβάστακτο, δεν το αντέχεις και το βάζεις στο πλάι, με τον ίδιο τρόπο που σταματάς μια επίπονη εργασία για να πάρεις ανάσες. Και να συνεχίσεις αργότερα.

Οφείλουμε να αποδώσουμε τα εύσημα στον συγγραφέα διότι είναι σαφές εκ πρώτης στιγμής η, ας μου επιτραπεί η λέξη, λύσσα με την οποία έχει διεξάγει την έρευνα. Με αλλεπάλληλες ριπές παραθέτει ημερομηνίες, ονοματεπώνυμα, βαθμούς ενστόλων, πρακτικά, όλα αλιευμένα από επίσημα κρατικά έντυπα, βιβλιογραφία αλλά και αφηγήσεις ανθρώπων που τα έζησαν. Μετά από τόσο όγκο και κόπο δουλειάς θα ήταν αλλόκοτο αν το αποτέλεσμα δεν ήταν άρτιο, χρήσιμο και τελικά αναγκαίο για να καταλάβουν οι επόμενες γενεές τι και γιατί έχει συμβεί. Να αρθούν, επιτέλους, κάποιες επικίνδυνες παραχαράξεις και να παραδοθούν με θάρρος τα συμβάντα ακέραια, αφτιασίδωτα και κυρίως απαλλαγμένα από σκοπιμότητες και διαστρεβλώσεις.

Η Κατοχή είναι ένα περίπλοκο, απόλυτα καθοριστικό τμήμα της Ιστορίας του εικοστού αιώνα, για τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Σημασία έχει επίσης πως φτάσαμε σε αυτή, με τον τόπο κουρασμένο από την απορρόφηση του 1,5 εκατομμυρίων προσφύγων, το αγιάτρευτο τραύμα από το ξερίζωμα της Ιωνίας, ασφαλώς την επάνοδο της βασιλείας και το βαρύ αποτύπωμα της τετάρτης Αυγούστου. Η Κατοχή βύθισε ακόμα πιο βαθειά στην οδύνη τον τόπο και την συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού, ενώ ότι συνέβη σε αυτά τα 1300 μερόνυχτα οδήγησαν την κοινωνία στο ζόφο του Εμφυλίου.

Ο Μ. Χαραλαμπίδης καταθέτει τα γεγονότα χωρίς πολλά σχόλια, λιτά, με ξεκάθαρο τρόπο. Στην εισαγωγή του αναφέρεται σε συνθήκες κλειδιά, όπως στη συρρίκνωση του φαινομένου της συνεργασίας και τη λήθη ως πολιτική διαχείρισης της συνεργασίας, ώστε να προϊδεάσει τον αναγνώστη για τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν τα συμβάντα στο παρελθόν. Ακολούθως έχει χωρίσει την ύλη σε τρείς ενότητες. Την Πολιτική, την Οικονομική και την Ένοπλη συνεργασία.

Έτσι ξετυλίγει όλο το κουβάρι της έρευνάς του, βασισμένη σε ατράνταχτα στοιχεία  περιγράφοντας την σκοτεινή και αιματηρή περίοδο, μέσα από το φάσμα των ενεργειών, των πεπραγμένων των συνεργατών. Των δοσίλογων. Αυτό που μένει στον αναγνώστη μετά το πέρας της αφήγησης είναι το ατιμώρητο των πράξεων σχεδόν καθ΄ολοκληρία, όπως και η ανέλιξη αρκετών δοσίλογων στην κρατική δομή στα μετεμφυλιακά χρόνια.

Επίσης το γεγονός ότι από ένα σημείο και μετά ο Εμφύλιος ήταν προδιαγεγραμμένος. Στην Κατοχή δημιουργήθηκε ανεπίστροφα το ρήγμα, το οποίο είχε κατά πολύ ξεφύγει από το δίπολο Βασιλικοί - Βενιζελικοί. Στην Κατοχή έγινε η  σπορά, ο Δεκέμβρης και η Βάρκιζα ήταν το λίπασμα. Για τους  χιλιάδες Έλληνες που δολοφονήθηκαν βίαια, ή καταστράφηκαν οικονομικά την ώρα που άλλοι πλούτιζαν μέσα στον τυφώνα της Κατοχής από τα χέρια και τα όπλα των Ελλήνων συνεργατών, εκείνων που συγκρότησαν την έννοια της "Ελληνικής Κατοχής" δεν υπήρξε δικαίωση. Ας υπάρξει τουλάχιστον η ακέραιη καταγραφή.