Οι δυο Κάρολοι και το πνεύμα των ημερών - (Χριστούγεννα 2024) PDF Print E-mail

Ο Κάρολος Ντίκενς και ο Κάρολος Μαρξ ήταν σχεδόν σύγχρονοι. Έζησαν 52 κοινά έτη, από το 1818, έτος γέννησης του Μαρξ έως το 1870, έτος θανάτου του Ντίκενς. Ταυτόχρονα για αρκετά χρόνια, μετά το 1849 βρέθηκαν και οι δυο στην Μ. Βρετανία. Ένα άλλο κοινό στοιχείο τους ήταν πως διακόνησαν το λειτούργημα της δημοσιογραφίας, ενώ άφησαν πίσω τους και τεράστιο συγγραφικό έργο. Τέλος, ο μεν Ντίκενς απέκτησε δέκα παιδιά, ο δε Μαρξ μόνον επτά.

Βρισκόμαστε στην κορύφωση της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης, πρωτοπόρο το νησί στην οικονομική αυτή έκρηξη και όλα όσα την συνοδεύουν. Με πολύ λίγες λέξεις είναι η άνοδος της αστικής σε κυρίαρχη, ο υπέρμετρος πλουτισμός λίγων και η εξαθλίωση κάθε μέλους, κάθε φύλου, κάθε ηλικίας της εργατικής τάξης. Παρόντες, παρατηρητικοί, πληροφορημένοι, καλλιεργημένοι και ενδιαφερόμενοι οι δυο Κάρολοι αντέδρασαν στα φαινόμενα της εποχής τους.

Ο μεν Ντίκενς με ένα λογοτεχνικό, αριστούργημα που σφυροκοπά την απληστία, την φιλαργυρία και τον άμετρο πλουτισμό με τον ήρωα του, Εμπινέζερ Σκρούτζ, να μορφοποιεί την κοινωνική αδικία, την ακραία ένδεια, την απροκάλυπτη εκμετάλλευση, στην δημιουργία του διαβόητου  «Christmas Carol» (Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα), που πρωτοκυκλοφόρησε στις 19 Δεκεμβρίου 1843.

Ο δε Μαρξ, θα το πάει πολύ πιο μαχητικά, επαναστατικά. Σε κάτι περισσότερο από τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου του 1848, δημοσιεύει για πρώτη φορά το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», κάτι σαν θεμέλιο της επερχόμενης θεωρίας του, ένα πολιτικό κείμενο με τη μεγαλύτερη επιρροή μετά τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο μεν Μαρξ εγκατέλειψε τα εγκόσμια την άνοιξη του 1883 αφήνοντας ένα πνευματικό καταπίστευμα που σε πολλούς προσέφερε ελπίδα και σε άλλους προβλήματα, ο δε Ντίκενς το θέρος του 1870 με το χαρακτηρισμό του λογοτεχνικού κολοσσού.

Στα ύστερα χρόνια ο μεν Μαρξισμός απέτυχε, καθώς όπου εφαρμόστηκε δεν έλυσε τα χρόνια προβλήματα, πιθανότατα διότι η ανθρωπότητα δεν έχει ακόμα τα εχέγγυα και την τόλμη να προτάξει το εμείς ενάντια στο εγώ.

Ο δε Ντικενσισμός, όπως τουλάχιστον αναδύεται στο «Α Christmas Carol» από μια ειλικρινή, βαθιά μεταμέλεια και απόπειρα να απλωθεί η ανθρωπιά και τις υπόλοιπες 364 μέρες του έτους, μετατράπηκε σε μια καταναλωτική φρενίτιδα, στο αδιαχώρητο του κυκλοφοριακού των μεγάλων πόλεων, σε ένα είδος επιβαλλόμενης, προγραμματισμένης χαράς.

Ας μην λησμονούμε ότι τέτοιες μέρες, όπως και όλες τις άλλες, κάποιοι άνθρωποι μοχθούν. Δεν το κάνουν ούτε από κέφι, ούτε από γούστο. Αλλά από ανάγκη.