Ηχούν, ακόμα, στην μνήμη μου οι λιτές αφηγήσεις της γιαγιάς για τις συνθήκες της Κατοχής και ιδιαίτερα για το θανατερό μαρτύριο της πείνας. Η κουβέντα ερχόταν στο προσκήνιο τις σπάνιες φορές που δεν είχα όρεξη. Εκεί, γύρω στα επτά, στα οκτώ με τις πρώτες παραστάσεις από τις σχολικές αίθουσες, τους εορτασμούς της 28ης Οκτωβρίου, τις γαλανόλευκες που πάλλονταν, τους ανάπηρους του πολέμου να παρελαύνουν μαζί με τα ένοπλες δυνάμεις και γενικότερα με την γνωριμία εκείνου του παρελθόντος μέσα από βαριές σελίδες της ιστορίας.

Για όσους γεννηθέντες μετά το ήμισυ της δεκαετίας του ’50, εκείνα τα πρώτα διδάγματα ήταν μια πολύ μακρινή ιστορία. Συγγένευε περισσότερο με το ΄21 παρά με τη δεκαετία μας. Έτσι, τουλάχιστον, σχηματιζόταν στην παιδική συνείδηση. Και ασφαλώς δεν ήταν έτσι. Σιγά - σιγά όμως άρχισε να δομείται ένα είδος εθνικής συνείδησης, αλλά και η επιθυμία αντίστασης, της μη υποταγής, που δεν είναι πάντα το ίδιο πράγμα για να ήμαστε ξεκάθαροι.

Ε! λοιπόν και το αναφέρω πλέον μετά λόγου γνώσεως, η δική μας γενιά ευτύχησε να μην γνωρίσει 28η, Κατοχή, Εμφύλιο, οπότε είχε μόνον ιστορική, προσέγγιση της συμφοράς. Υπήρξαν όμως δυο ελάσσονα, σε σχέση με τη δεκαετία του ’40, γεγονότα όπου εισέπραξε δυο μικρές, αλλά απαραίτητες δόσεις αντίληψης του παρελθόντος όσα μέλη της, τέλος πάντων, είχαν τις ευκαιρίες κυρίως από την οικογένειά τους, αλλά και την αντίστοιχη ευαισθησία. Ήταν η χούντα και τα Μνημόνια, που μοιραία μας έφεραν κάπως πιο κοντά στις συνθήκες που βίωσαν οι προηγούμενες γενεές.

Θεωρητική προσέγγιση της συμφοράς δεν υφίσταται. Δεν μπορεί η γενιά μας να νιώσει τον παλμό της 28ης, το ζόφο της Κατοχής, το σπάραγμα του Εμφυλίου, αλλά όσοι αγέννητοι τότε, παντοιοτρόπως συμμετείχαν τα επόμενα χρόνια των όποιων εξελίξεων χωρίς δυνατότητες επιλογών, συνειδητοποίησαν, τοις πράγμασι, πολλά περισσότερα.

Αυτά σκεφτόμουν το βράδυ της Παρασκευής 26/10ου, καθώς άκουγα μια ιδιαίτερη παραγωγή του δευτέρου προγράμματος, σε απευθείας μετάδοση από τον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» μιας μοναδικής συναυλίας αφιερώματος στα επιθεωρησιακά τραγούδια της Κατοχής, η οποία συνέβαλε ως προς τα παραπάνω διατυπωθέντα.

Όσο μεγαλώνω, ωριμάζω, γερνώ, τόσο πιο πολύ αφουγκράζομαι τον παλμό του παρελθόντος. Και δεν είναι πάντα ευχάριστο.