18.10.1981. Η πρώτη νίκη… (20.10.2010) PDF Print E-mail

Η 29η επέτειος της πρώτης εκλογικής νίκης στο πολιτικό στίβο της Ελλάδας ενός σοσιαλιστικού κόμματος, η τουλάχιστον έτσι αποκαλουμένου, πέρασε μάλλον απαρατήρητη.

Ποιος και για πιο λόγο εξ’ άλλου, να θελήσει να την θυμηθεί να την «κεφαλοαιποιήσει» ή ακόμα και να την «ρευστοποιήσει» πολιτικά;

Επιστρέφοντας από το εξωτερικό, εκείνον τον Αύγουστο του ’74,  περίπου τρεις εβδομάδες μετά την μεταπολίτευση, ούτε ίσως ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν περίμενε ότι επτά χρόνια αργότερα θα αποτελούσε την δεύτερη πιο ισχυρή συμπολίτευση της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Σχεδόν ένας στους δύο πολίτες (48,07%) ψήφισε το Πα.Σο.Κ. και με εξαίρεση το 54,37% της 17ης Νοεμβρίου ’74 που απέσπασε η Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Καραμανλή με κεντρικό ανεπίσημο σύνθημα: «Καραμανλής ή τανκς» ήταν και παραμένει η πιο ευρεία εκλογική νίκη.

Σε εκείνες τις πρώτες (μεταπολιτευτικές) εκλογές το πολιτικό δημιούργημα του Ανδρέα προτιμήθηκε από το 13,58% του εκλογικού σώματος, τρία χρόνια αργότερα (20 Νοέμβριου ’77) σχεδόν διπλασιάζει τη δύναμή του (25,34%), συμπιέζοντας κάτω από το 12% ότι είχε απομείνει από το «Κέντρο» και τον Οκτώβριο του ’81 με το περίφημο σύνθημα «Αλλαγή» κατέλαβε την εξουσία.

Δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι ήταν ένα αρχηγικό κόμμα. Η ξεχωριστή φιγούρα του ηγέτη του, το έφερε στην κορφή. Σε αυτό δεν είχε να επιδείξει καμία «αλλαγή» απέναντι στη Ν.Δ.

Όσο κυλούσε ο χρόνος και η πολιτική πρακτική απομακρυνόταν από την προεκλογική, αν όχι επαναστατική, σίγουρα ριζοσπαστική συνθηματολογία, γινόταν φανερό ότι η δεν υπήρχε ουσιαστική «αλλαγή» ούτε στις σημαντικές κατευθύνσεις, ούτε στην μικροπολιτική καθημερινότητα. Αργά αλλά σταθερά, το καθαρό πολιτικό αποτύπωμα της παράταξης άρχισε να διαγράφεται και όσοι δεν έβλεπαν σε αυτό που μεταλλασσόταν ήταν ή κουτοί, ή είχαν συμφέροντα. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ από πλατφόρμα αμφισβήτησης είχε μετατραπεί σε μηχανισμό εξουσίας. Αν υποθέσουμε ότι είχε ποτέ οποιαδήποτε σημαντικό όραμα το είχε θυσιάσει στο βωμό της εξουσίας.

Έτσι από το Φθινόπωρο του ’81 και την περήφανη, συγκροτημένη του συνέντευξη στο ABC, μέχρι την εικόνα του καλοντυμένου γηραιού ηγέτη που με τη βοήθεια της τρίτης του συζύγου έκοβε τη γαμήλια τούρτα η χρονική αλλά κυρίως η ιδεολογική απόσταση, ίσως τελικά να μην ήταν μεγάλη. Ο Ανδρέας επέζησε θυελλωδών καταστάσεων. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι ουδέποτε υπήρξαν φιλόφρονες και οι πιο δικαιολογημένοι ήταν και παραμένουν όλοι όσοι ανήκαν στην ευρύτερη «Αριστερά». Οι χειρισμοί του, κυριολεκτικά λεηλάτησαν τόσο την «εαμογενή» όσο και την γενιά του Πολυτεχνείου. Με κινήσεις τύπου «αναγνώριση της Εθνικής αντίστασης» την αφόπλισε, με αντίστοιχη κενή συνθηματολογία την ακρωτηρίασε και ότι περίσσεψε το «διόρισε» στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. το οποίο κατάφερε ότι δεν είχαν μπορέσει όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Την τελική της απαξίωση - περιθωριοποίηση.

Πέρα όμως από το καθαρά προσωποκεντρικό μοντέλο διακυβέρνησης που δημιούργησε, το Πα.Σο.Κ όχι μόνον πέτυχε να επιβιώσει μετά το φυσικό τέλος του Ανδρέα, αλλά με την πελώρια αδράνεια που είχε δημιουργηθεί, κατάφερε να αναδείξει τον μακροβιότερο μεταπολιτευτικό πρωθυπουργό, τον εκσυγχρονιστή, και να αναδείξει την τρίτη γενιά των Παπανδρέου στην πρωθυπουργία. Μετά τις δεκαετίες του ’40, του ’60 και τον παππού Γεώργιο, μετά τις δεκαετίας του ’80 του ’90 και τον υιό Ανδρέα, ο εγγονός Γεώργιος αναλαμβάνει την τύχη της Ελλάδας στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα.

Οι τόσο αντίξοες οικονομικές συνθήκες, που κλήθηκε να αντιμετωπίσει με την προφανή αδυναμία που τις διαχειρίζεται σε συνδυασμό με την απειλή των μέτρων του μνημονίου είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν αφήνουν το ελάχιστο περιθώριο να παραμείνει έστω και τυπικά η λέξη «σοσιαλιστικό» στην προσφώνηση του σχήματος που ηγείται, πέραν μιας πικρά σαρκαστικής διάθεσης.

Έτσι λοιπόν, εικοσιεννέα χρόνια μετά εκείνη την ευρεία νίκη με την ανατρεπτική συνθηματολογία και το όραμα της «αλλαγής» για ποιους άραγε η σημερινή εικόνα του κινήματος δεν είναι απογοητευτική;

Ποιοι μπορεί να είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι το Πα.Σο.Κ. πραγματοποίησε έστω μικρό τμήμα των δεσμεύσεων εκείνων των εξαγγελιών;

Το κίνημα αναλώθηκε στον μετασχηματισμό του επιφανειακά χαρισματικού Ανδρέα σε ένα ανασφαλή, εκδικητικό, διαχειριστή εξουσίας και την μετεξέλιξη των πρωτοκλασάτων του στελεχών, από πολλά υποσχόμενους σοσιαλιστές σε νεόπλουτους φανφαρόνους.

Το καύσιμο όλων αυτών των «αλλαγών» ήταν εκείνοι που το τίμησαν με την ψήφο τους. Αυτοί αν-αλώθηκαν.