Το πλήθος των Ελλήνων σχεδιαστών αυτοκινήτων που έκαναν διεθνή καριέρα είναι περιορισμένο. Ως εκ τούτου κάθε κουβέντα με κάποιον από αυτούς, είναι ενδιαφέρουσα και ουσιώδης. Συνομιλούμε με τον αρχαιότερο, ίσως, εκπρόσωπό τους, Αντώνη Βολάνη.

Χειριζόμενος τα εργαλεία που παρέχονται τη σήμερον ημέρα, ενίοτε και τη γλώσσα, γκουγκλάρισα το όνομα του Έλληνα σχεδιαστή Αντώνη Βολάνη. Βρήκα μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία που τον αφορούσαν. Τα ανακάλυψα ανακατεμένα στο τρι-κοιμισμένο διαδίκτυο ανάμεσα σε διάφορους άλλους  συνδυασμούς.

Έναν άλλο Βολάνη και έναν άλλο  Αντώνη που τα αντίστοιχα ονοματεπώνυμά τους βρίθουν στα Ελληνικά τμήματα του χαώδους παγκόσμιου ιστού, δείγματα αναμφίβολα μιας τρέχουσας κουλτούρας. 

Τις επόμενες ώρες, τον συναντούσα στον τελευταίο όροφο του φιλόξενου Ελληνικού Μουσείου Αυτοκινήτου στο κέντρο των Αθηνών, με τους ακόμα πιο φιλόξενους ανθρώπους που διαχειρίζονται το τολμηρό αυτό εγχείρημα.

Αντώνης Βολάνης. Γαλανά μάτια, Ελληνικά με γαλλική προφορά, φυσιογνωμία ευγενική, συμπεριφορά ευγενικότερη. Καθώς λοιπόν ξετύλιγε το κουβάρι της ζωής του, ήρθε στο μυαλό μου η επική ταινία του Claude Lelouch, οι μεν και οι δε. (Les Uns et les Autres) όπου Γάλλος σκηνοθέτης, αφηγείται τη ιστορία του 20ου αιώνα μέσα από την τύχη μιας οικογένειας.

Όπως περίπου συμβαίνει και με την οικογένεια του συζητητή μας. Ο παππούς (του) Αντώνης Βολανάκης, εκ Κρήτης φυσικά καταγόμενος, με αδέλφια ηγέτες Μακεδονομάχους, μετανάστευσε στη Γαλλία για ένα καλύτερο αύριο. Έγινε Βολάνης από μια τυχαία ανορθογραφία στα ταξιδιωτικά έγγραφα και το '39 λίγο πριν το ξέσπασμα της μεγάλης φωτιάς που άναψε ο Αδόλφος και οι  όμοιοι Αλαμανοί του σε ολάκερο το σύμπαν, έστειλε το αγόρι του πίσω στην Ελλάδα για να γλυτώσει το μακελειό. Αυτό επεδίωξε.

Μόνον που ο γυιός του και πατέρας του Αντώνη, o Γιώργος, πολέμησε και στο Αλβανικό μέτωπο και τον Απρίλη του επόμενου έτους όταν εισέβαλε η σιδερόφρακτη 6η στρατιά της Wermacht στην Ελλάδα.

Επέζησε της θύελλας της Κατοχής,  παντρεύτηκε, εργαζόταν στον Ο.Τ.Ε., ζούσε στην Θεσσαλονίκη, το '46 όταν ήρθε στο φως το πρώτο τους παιδί, ένα κοριτσάκι. Πάνω στο ζόφο του Εμφυλίου, μόλις τρεις μήνες μετά την δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου George Polk, εκεί που ζούσαν, στην νύμφη του Θερμαϊκού, γεννήθηκε ο Αντώνης τον Αύγουστο του '58, ακριβώς μια δεκαετία μετά τον άνθρωπο που γνώρισε και θαύμασε αργότερα, ως σχεδιαστή, τον Giorgetto Giugiaro.

Τέσσερα χρόνια μετά την γέννησή του, η οικογένεια Βολάνη, εγκαταλείπει την Ελλάδα και μετοικίζει στη Γαλλία, στο Παρίσι, δίπλα στον παππού.

Έτσι αρχίζει το αμιγώς Ευρωπαϊκό κομμάτι της οικογένειας και η ξεχωριστή πορεία του Αντώνη. Φοιτά σε Τεχνικό Λύκειο. Στα 14 του παρακολουθεί από κοντά, ζωντάνα την μεγάλη περιπέτεια των 24 ωρών στο Le Mans. Επισκέπτεται την έκθεση των Παρισίων και εκεί μπολιάζεται.

Καταλαβαίνει ότι αυτό που θέλει να κάνει στη ζωή του είναι να σχεδιάζει αυτοκίνητα. Οι καθηγητές του, αντιλαμβάνονται ότι το παιδί έχει χάρισμα και στα 18 του χρόνια, μόλις ολοκληρώνει τις εγκύκλιες σπουδές, τον στέλνουν συστημένο για ένα χρόνο στη Renault. Στην κρατική τότε εταιρεία, εξ' ού και Ρεζί, εργάζεται για 12 μήνες επ' αμοιβή περνώντας απ' όλα στα στάδια της παραγωγής, βλέποντας και μαθαίνοντας. Εκεί τον βρίσκει ο διαβόητος Μάης του ’68.

- Πέστε μου ότι ήσαστε τότε κι εσείς, στα 20 σας χρόνια, παρών στην εξέγερση του παρισινού Μάη, εκεί στο Quartier Latin; ρωτώ με την συνήθη επαναστατική μου αφέλεια.
- Ε λοιπόν όχι, δεν είχα καμιά συμμετοχή.
Δηλαδή, δεν πιστέψατε, δεν φωνάξατε το σύνθημα «φαντασία στην εξουσία» ή ακόμα «κάτω από το πεζοδρόμιο η παραλία;», επιμένω
Όχι, μπορείτε να πείτε, ότι ήμουν στο ίσιο δρόμο της δικής μου επανάστασης. Ίσως να μην είχε πολλές στροφές, αλλά σας διαβεβαιώ πως είχε πολλές ανηφόρες.

Τα επόμενα τρία χρόνια θα τα περάσει στην Peugeot αλλά η πιο επαναστατική περίοδος της ζωής του έρχεται όταν μετακομίζει στην Matra.
Εκεί είχε το ελεύθερο αλλά και τα μέσα να αφήσει το ταλέντο του χωρίς ιδιαίτερες δεσμεύσεις να καλπάσει. Το Murena, το Bagheera, το Rancho είναι οι αποδείξεις. Κι αν τα δυο πρώτα σπορ οχήματα είναι «μόνον» ωραία, καινοτόμα, με το Rancho ανοίγει το κεφάλαιο SUV στο αυτοκινητικό σύμπαν, ενώ με το Espace που έπεται, είναι αυτό με το οποίο ξεκινά εντυπωσιακά, η ενότητα των πολυμορφικών.

Ο ίδιος ο δημιουργός του καταθέτει:
- Το Espace δημιουργήθηκε, διότι προϋπήρξε το Ranchο.
Χωρίς να είναι από εκείνους που ζουν στο παρελθόν, αναπολεί εκείνα τα χρόνια της εμπλοκής της Matra στην F1 και θυμάται ότι τόσο ο Jackie Stewart όσο και ο διευθυντής Jean Luc Lagardere, είχαν δώσει ένα τύπο όρκου, ότι δεν θα κουρευτούν αν δεν κέρδιζαν τον παγκόσμιο τίτλο με την ομάδα της F1. Όπερ και εγένετο.
Κι αν για τον οδηγό, τον πανέξυπνο Σκοτσέζο ήταν μάλλον κοινότυπο, για τον διευθυντή ήταν κάπως ασυνήθιστο να κυκλοφορεί στο εργοστάσιο με χαίτη. Ο τίτλος όμως κόσμησε τη τροπαιοθήκη της ομάδας και οι ισορροπίες αποκαταστάθηκαν.

- Ποιος ήταν εκείνος που σας βοήθησε περισσότερο στην επαγγελματική σας καριέρα; Έρχεται το ερώτημα
- Ο Georges Pinardaud απαντά χωρίς σκέψη. Ακολούθως, δεν καταφέρει να συγκρατήσει δυο δάκρυα που κοκκίνησαν φευγαλέα, τους γαλανούς οφθαλμούς του.

Είχε τα κουράγια να μηνύσει την Citroen για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Κι επειδή απ’ ότι φάνηκε στην πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία η Δικαιοσύνη λειτουργεί, προφανώς απότοκο του τρίπτυχου της Γαλλικής επανάστασης : «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», ο σχεδιαστής, παρά την υπεροψία του συνηγόρου του εργοστασίου δικαιώθηκε πανηγυρικά και δεν ήταν μόνον η ηθική ικανοποίηση που ένιωσε ο ενάγων, μα και η αποζημίωση που θα έκανε πιο προσεκτικά τα στελέχη του κάθε εργοστασίου.

Είχαμε μπροστά μας έναν άνθρωπο με Ελληνικές ρίζες και Γαλλική κουλτούρα. Έναν ήρεμο, ευγενή χαρακτήρα που δυσκολευόμουν να αντιληφθώ πόσο Ρωμιός και πόσο Γκολουά είναι. Μιλούσε τα Ελληνικά με Γαλλική προφορά και με τρόπο Σαλονικιότικο (τον είπα). Ένα μείγμα απολύτως πρωτότυπο. Τις δύσκολες λέξεις τις ξεφούρνιζε στα Γαλάτικα. Η συμπεριφορά του ήταν ζεστή, ανθρώπινη. Μεσογειακή.

Κοίταξα για λίγο έξω από τα ανοίγματα του έκτου ορόφου του Ελληνικού Μουσείου Αυτοκινήτου. Ένα δάσος από κεραίες, ηλιακούς θερμοσίφωνες, στεφάνωνε το αίσχος της αστυφιλίας. Ένα πελώριο σχεδιαστικό ολοκαύτωμα, μια κόλαση για το λεπτεπίλεπτο γούστο των σχεδιαστών.

Στο βάθος μια κουκκίδα ανάσας. Το εκκλησάκι του Αη Γιώργη πάνω στο λόφο του Λυκαβηττού. Και μόνον αυτό, ήταν ικανό να αναδείξει για μια ακόμα φορά τούτον τον τόπο.
Βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά, μετά από μια κουβέντα με ένα σχεδιαστή, και η ταπεινότητά μου, άρχισε, επικίνδυνα παρασυρμένη, να προφέρει το Rancho (Ράντσο), Ραντσό. Ω! Γαλάτες θεοί…