Τέτοιες μέρες πριν 76 χρόνια βρισκόταν σε εξέλιξη η εξέγερση της Βαρσοβίας. Αύγουστος του ’44 με τους Σοβιετικούς να βρίσκονται  κοντά στα ανατολικά προάστια της Πολωνικής πρωτεύουσας και τους Γερμανούς να ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν την πόλη  τις γέφυρες που ένωναν τις όχθες του Βιστούλα.

Σχεδόν πέντε χρόνια νωρίτερα η Πολωνία ήταν το πρώτο ολοκληρωτικό  θύμα της παραφροσύνης του Αδόλφου, καθώς σηματοδότησε  την έναρξη μιας σύγκρουσης που έμελλε να γίνει παγκόσμια, ήταν επίσης   το μοιραίο αποτέλεσμα του συμφώνου Ρίμπεντροπ – Μολότωφ, ενώ η Βαρσοβία έμελλε να γινόταν η πρώτη πρωτεύουσα που κατακτούσαν οι Γερμανοί.

Από τότε που, ως πιτσιρικάς, ξεφύλλιζα τις σελίδες της ιστορίας του, κατά Raymond Carties, δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, θεωρώντας ότι όλα εκείνα ήταν πάρα πολύ μακρινά,  στριμωγμένα σε μια απόμακρη γωνιά της Ιστορίας, ενώ ήταν μόλις 27χρόνια νωρίτερα, μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η δριμύτητα των μηχανοκίνητων μεραρχιών της Βέρμαχτ, ο ορισμός του κεραυνοβόλου πόλεμου και οι δυστυχισμένοι Πολωνοί που προσπαθούσαν με τις τελευταίες επελάσεις του ιππικού στην ιστορία, να υπερασπισθούν πατρίδα και αξιοπρέπειά.

Αναρτήθηκε σε διάφορους ιστότοπους πως σταματά την έκδοσή της  «το Έθνος της Κυριακής». Αν και δεν είναι πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι παρόμοιο στην ιστορική εφημερίδα, δεν θα διακινδυνεύσουμε πολλά αν υποστηρίξουμε ότι είναι η τελευταία.

Έχοντας τις ρίζες της στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα, παίρνει μαζί της στο περιθώριο όχι μία, αλλά πολλές εποχές. Ήταν στο μέσο της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας του Ελευθέριου Βενιζέλου, τον Οκτώβριο του 1913, όταν  κυκλοφόρησε για πρώτη φορά.

Κι ενώ ο Ιούλιος του 2020, εκπνέει, ο κόσμος, ο σκεπτόμενος κόσμος, στέκει μουδιασμένος κι αμήχανος μπροστά στην πανδημία. Όχι μόνον για την απειλή αυτή καθ' αυτή, όσο για τις, ας τις χαρακτηρίσουμε, παράπλευρες επιπτώσεις.

Δηλαδή: Καταλαβαίνει, αφενός, την επικίνδυνη πολιτική που μπορεί να εφαρμόσει μια επιπόλαιη συνείδηση, όρα περίπτωση Βραζιλίας έτσι για να τεθεί πολύ διακριτικά, αντιλαμβάνεται επίσης την επικίνδυνη ισορροπία που πρέπει να διατηρηθεί ανάμεσα στην επιβίωση από την πανδημία και τη συγκράτηση της πραγματικής οικονομίας.

Σε ιστότοπο που θεωρώ ισορροπημένο, πράγμα αρκετά σπάνιο, διάβασα ένα κείμενο, γιατί είδηση δεν είναι, που δεν μπόρεσα να αντιληφθώ γιατί συντάχτηκε, γιατί αναρτήθηκε και σε ποιόν απευθύνεται, ειδικά στην Ελληνική γλώσσα, γιατί ο εν λόγω ιστότοπος είναι πολυεθνικός, η καλύτερα πανευρωπαϊκός.

Φέρει τον τίτλο: «Η Μαρίνα του Ντουμπάι και τα αξιοθέατά της», και αποσπάσματα από το κείμενο, έχουν, επί λέξει, ως εξής:

Πρέπον δεν ήταν, αλλά συνέβη και δεν ήταν και τόσο λάθος. Ή έστω το ανάποδο θα ήταν μεγαλύτερο λάθος. Έτσι το πρώτο βιβλίο του Christopher Montague Woodhouse, πέμπτου βαρόνου του Terrington, το διάβασα μόλις προ ημερών. Θα έπρεπε, ίσως να είχε γίνει πριν 45 χρόνια, αλλά τότε ήταν πολύ πιο ελκυστικά τα βιβλία του Dominique Eudes, του Γιάννη Κάτρη. Κι έτσι παρέμειναν έως σήμερον. Επίσης ξεκίνησα με το λάθος βιβλίο. Το «Καραμανλής Ο Ανορθωτής της Ελληνικής Δημοκρατίας» όπως έπεται στην χρονική σειρά των δημιουργιών του συγγραφέα, έτσι δεν θα έπρεπε να προηγείται στην αναγνωστική σειρά.

Σαφώς έπρεπε να προηγηθεί το «Μήλον της Έριδος», ωραίος τίτλος, εμπνευσμένος για τη ζοφερή εποχή που περιγράφει. Ο συγγραφέας ανήκει σε εκείνες τις πολυσχιδείς, πολυσήμαντες προσωπικότητες που άνθισαν στο μεσοπολεμικό Ηνωμένο Βασίλειο, τότε που ο ήλιος δεν έδυε ποτέ στην αυτοκρατορία, όπως με δόση μετρημένης αλαζονείας λεγόταν.

Με κλασσικές σπουδές στην Οξφόρδη, κατετάγη με την έναρξη του πολέμου στο πυροβολικό, μας ήρθε στη χώρα μας, ανέβηκε στο βουνό γνωρίστηκε με τον Άρη με τον Ζέρβα, είχε ενεργό ρόλο στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, μας ξανάρθε το ’45 και το ΄46, μετά τον βρίσκουμε στην Τεχεράνη να εργάζεται σε συνεργασία με την C.I.A., για την πτώση του Μοσαντέκ ώστε να προστατευτούν τα Βρετανικά συμφέροντα. Αργότερα τον περιμένουν θητείες στο κοινοβούλιο και ασφαλώς το συγγραφικό του έργο.

Έτσι το ’82, κυκλοφορεί την βιογραφία του Έλληνα πολιτικού  Karamanlis: The Restorer of Greek Democracy, που εκείνη την εποχή υπηρετούσε την πρώτη του προεδρική θητεία.

Ευθύς εκ πρώτης στιγμής γίνονται διακριτά δυο πράγματα. Η θαυμαστική του στάση απέναντι στον Έλληνα πολιτικό και η σφοδρή αντιαριστερή στάση του. Αν το βιβλίο το έγραφε ο ίδιος ο Καραμανλής θα ήταν πιθανότατα λιγότερο κολακευτικό, και περισσότερο αυστηρό σε ότι αφορούσε τις όποιες αλληγορίες του. Το αυτό και για την εμμονή του συγγραφέα στις ενέργειες των πολιτικών σχημάτων και προσώπων που δεν ανήκουν στη Δεξιά, όπου τίποτα από όσα κάνουν δεν είναι σωστά.

Αφορμή για το ακόλουθο σημείωμα ήταν η μετάδοση από το πρώτο πρόγραμμα της ελληνικής κρατικής ραδιοφωνίας και την εκπομπή Αφύλακτη διάβαση, το μεσημέρι του Σαββάτου 11 Ιουλίου ενός αφιερώματος  για την ενδιαφέρουσα περίπτωση του Αμερικάνικου ραδιοφωνικού σταθμού του Ελληνικού.

^{Μάρτιος του '70, και τα ζήτω περισσεύουν στη ελληνική ύπαιθρο. Εποχές μαυρόασπρες, ακαλαίσθητες, σχεδόν μεσαιωνικές.}

Ξετυλίχτηκε το ευρύτερο ιστορικό των Ελληνοαμερικανικών σχέσεων, που συσφίχτηκαν στο ζόφο του Εμφυλίου πολέμου.  Έκτοτε υπήρξαν εποχές θερμών εναγκαλισμών αλλά και μέρες που δοκιμάστηκαν σκληρά, ειδικά μετά τις 23 Δεκεμβρίου του ’75, για να φτάσουμε στο διαπρύσιο γεμάτο πάθος σύνθημα «έξω τώρα οι αμερικάνοι», που δονούσε πλατείες όταν ο Ανδρέας, πλήρης υποσχέσεων, έκανε το βήμα στην εξουσία.

Φίλος τις, έστειλε λινκάκι μετά αντιστοίχου σχολίου. Με τον οποίο φίλο υπάρχει, εδώ και εικοσαετία, ουσιαστική αλληλοεκτίμηση, παρά το γεγονός ότι συχνά οι απόψεις μας για θέματα κοινού ενδιαφέροντος είναι σε διάσταση. Το λινκάκι λοιπόν, παρέπεμπε σε κείμενο τρίτου, που ακροβατούσε ανάμεσα σε ημικαταγγελία και μικροπαρακάλι, γαρνιρισμένο με ολίγον είμαστε και ‘μεις δω.

^{Δυο ζευγάρια χέρια υψώνονται κάτω από τον καυτό ήλιο της Κυριακής 2 Αυγούστου του ’70. Στημένοι μακριά  από τον διάδρομο, οι χιλιάδες θεατές του αγώνα στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Δεκέλειας βλέπουν με αγωνία την πρώτη νίκη σε πρωταθληματικό αγώνα του Γιώργου Μοσχού. Λίγα δευτερόλεπτα νωρίτερα είχε πέσει η καρώ σημαία και η διαφορά με την Vette του Τζώνυ ήταν δεν ήταν ένα μήκος αυτοκινήτου. Το φλαντζαρισμένο μοτέρ της μαυροάσπρης δυο – δυο άντεξε  στην απηνή καταδίωξη της λευκού επτάλιτρου αμερικάνικου θηρίου και ο Γιώργος έγραφε το όνομα του στην μικρή λίστα των νικητών του Τατοίου. Εικόνες άλλης εποχής}

Το αντικείμενο του κειμένου ήταν, η δράση από πλευράς πολιτείας, ειδικότερα δε το υφυπουργείο Αθλητισμού, το οποίον ως γνωστόν, πρόσφατα σύστησε Οργανωτική Επιτροπή για τη «Διεκδίκηση και Διεξαγωγή Μεγάλων Διοργανώσεων Μηχανοκίνητου Αθλητισμού» και το παράπονο εστιαζόταν στο ότι δεν συμπεριέλαβε σε αυτήν την επιτροπή εκπρόσωπο η εκπροσώπους των δυο τροχών. Της μοτοσυκλέτας.

Υποστηρίζεται ότι σημαντική ένδειξη πολιτισμού, ισορροπίας και ουσιαστικής ευημερίας είναι το άνοιγμα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και το κλείσιμο σωφρονιστικών. Ακούγεται πολύ λογικό και ευσταθές. Ασφαλώς υπάρχουν και οι αιρετικές απόψεις,  που κάνουν λόγο για τον αρνητικό ρόλο της εκπαίδευσης, η οποία χάνοντας τον προσανατολισμό της δεν προσφέρει ούτε γνώσεις, ούτε ελεύθερες δομές σκέψεων, αλλά προετοιμάζει, διαπλάθει τα τρυφερά πόδια να αποδέχονται και να μην αρνούνται, να προσαρμόζονται και να μην αντιστέκονται. Ένα αντιπροσωπευτικότατο, μουσικό, δείγμα αυτής της όχθης είναι και το another brick in the wall, που μας έρχεται από το πολύ αθώο, σε σχέση με το σήμερα, 1979.

Για τις παραπάνω σκέψεις, μου δόθηκαν δυο αφορμές μέσα σε δυο μέρες. Πρώην συμμαθητής, ανακάλυψε σε ιστότοπο ημερήσιας πρωινής εφημερίδας ένα αφιέρωμα σε γυμνασιακό καθηγητή μας και μου το έστειλε, ενώ μια μέρα νωρίτερα, είχε κυκλοφορήσει, επισήμως, η δημοσίευση είδησης περί πτώχευσης ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, τα οποία καθώς όλα δείχνουν, θα κλείσουν τον κύκλο 87 ετών λειτουργίας τους. Ο πρώην συμμαθητής και ταπεινότητά μου, είμεθα θρανίο, για μια πενταετία στα εν λόγω εκπαιδευτήρια, όπου δίδασκε και ο προαναφερθείς καθηγητής.

Τρία παραδείγματα, από τρεις διαφορετικές περιπτώσεις, μεγάλων ανυπότακτων καθώς φαίνεται ερώτων, που οδήγησαν στην αυτοκτονία. Και οι τρείς αυτόχειρες ήταν γένους θηλυκού. Και στις τρεις περιπτώσεις οι αρσενικοί είχαν ήδη εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Τέλος οι τρείς αυτές σχέσεις ήταν δομημένες  ολότελα διαφορετικά.

Είχαμε έτσι, παντρεμένο ζευγάρι που η σύζυγος δεν άντεξε την απώλεια του συζύγου, ελεύθερους εραστές εκτός γάμου που επίσης η σύντροφος δεν κατάφερε να διαχειριστεί τον θάνατο του συντρόφου της, αλλά και παράλληλη σχέση εντός γάμου με το ίδιο αποτέλεσμα. Ο χρόνος που άντεξαν οι αυτόχειρες την απώλεια των συντρόφων τους ποικίλει. Από δυο 24ωρα έως εννέα χρόνια. Θυμόμαστε τις περιπτώσεις με χρονολογική σειρά.

Το ΄63 κυκλοφορεί σε πρώτη έκδοση το μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου». Είχε προηγηθεί, το '62, η δημοσίευση του σε συνέχειες στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» του Δ.Ο.Λ. εικονογραφημένο από τον Μίνω Αργυράκη, με την συμπλήρωση των 40 ετών από την μικρασιατική καταστροφή.

Ο Γ.Π. Σαββίδης, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με τον συγγραφέα και του ζητά ένα σχόλιο πάνω στην πρώτη πρόταση του βιβλίου, κάτι σαν αφιέρωση, όπου σημειώθηκε:

«Καταφέρανε να έχω στην πατρίδα μου
Το αίσθημα του ραγιά»

Στην παρούσα φάση δεν θα ασχοληθούμε με την απάντηση του συγγραφέα, στην κουβέντα του με τον Γ.Π.Σ. Έρχεται ο Σεπτέμβρης και τα 99 χρόνια από την καταστροφή, θα έχουμε ευκαιρίες πολλές.

Μένουμε στην φράση.

Ο Κ. Πολίτης είναι 74 ετών όταν μέσα σε έξι μνήμες γράφει αυτό το αριστούργημα και προτάσσει τούτες τις λέξεις. Ο Κοσμάς Πολίτης που γεννήθηκε Ταβελούδης και βαπτίστηκε Παρασκευάς, Πάρις για τους οικείους του, ακολούθησε τραπεζική καριέρα, αλλά κανείς δεν τον θυμάται ως chief controller ή υποδιευθυντή τραπέζης, αλλά ως Κοσμά Πολίτη δημιουργό της Eroica του Γυρί κλπ. κλπ.

Τούτες οι λέξεις του λοιπόν, γραμμένες για διαφορετικούς λόγους, προερχόμενες άλλες ιστορικές διαδικασίες έρχονται πάλι σήμερα επίκαιρες, βαριές και στενάχωρες.

Ποια είδηση, ανάμεσα σε άλλες, τις φέρνει; έτσι απρόσκλητες και προσβλητικές.

Τώρα που αναχωρεί ο Ιούνιος, ας θυμηθούμε δυο καλλιτέχνες που εγκατέλειψαν τα εγκόσμια αυτόν τον πρώτο καλοκαιρινό μήνα. Στα καθ’ ημάς ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Έλληνας μεν,  με παγκόσμια ακτινοβολία δε, μα και προσωπικότητα πολύ ευρύτερη από την τόσο σημαντική καλλιτεχνική του υπόσταση.

Στις 15 Ιουνίου του ’94, ενάμιση χρόνο πριν κλείσει τα 70 του χρόνια ο Χατζιδάκις αναχώρησε για κόσμους άγνωστους, αλλά το κληροδότημά του πλούσιο και ξεχωριστό παρέμεινε εδώ,  αναγνωρισμένο σαν μικρές, όμορφες, λαμπρές  νησίδες, σε ωκεανούς κόσμων γνωστών και συχνά άσχημων.

Στα μέσα του ’85, πάνω στην πόλωση ανάμεσα στο Πα.Σ.ΟΚ. του Ανδρέα και της Ν.Δ. του πατέρα του σημερινού πρωθυπουργεύοντος, κάνει μια κουβέντα με τον Νίκο Σερβετά όπου καταθέτει με τον συνήθη αφοπλιστικό του λόγο:

«Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο ΚΚΕ Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της Ο.Ν.Ν.Ε.Δ., διότι ψηφίζω Νέα Δημοκρατία. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου.»

Ένα χρόνο και μια μέρα πριν το θάνατο του Μάνου, περνά στην αιωνιότητα ένας άλλος σπουδαίος μουσικός στα 47 του χρόνια. Ύστερα από δεκατρείς εβδομάδες σε μονάδα εντατικής θεραπείας, λόγω επιπλοκών μετά από την μεταμόσχευση ήπατος που είχε υποβληθεί,  ο Rory Gallagher  πλέει προς την κατεύθυνση εκεί που τραγούδησε:

Τα αθλητικά φύλλα και οι αντίστοιχοι ιστότοποι, πλημμύρισαν από τις ατάκες, τις στιγμές και τα γεγονότα της ζωής του Νίκου Αλέφαντου, που άφησε τα εγκόσμια έχοντας κλείσει έναν κύκλο  81 ετών παρουσίας. Καταλαβαίνω ελάχιστα από τις τεχνικές γνώσεις, περί ποδοσφαίρου,  συνεπώς είμαι ακατάλληλος να κρίνω το έργο του. Εξ’ όσων θυμάμαι, οι κρίσεις για αυτόν πλανώνται από το να τον χαρακτηρίσουν σχεδόν άσχετο και γραφικό, έως να τον παρουσιάζουν ως μάγο της προπονητικής. Ίδινο της φυλής μας αυτό.

Σε αυτό που δεν υπάρχει αμφιβολία είναι ότι Αλέφαντος φεύγοντας από τη ζωή, τράβηξε μαζί του μια ολόκληρη εποχή. Το μοντέλο συμπεριφοράς του, δεν μπορεί να σταθεί πλέον χωρίς αυτόν. Το πήρε μαζί του το καλούπι ο κυρ Νίκος.

Αν έπρεπε να σταθώ σε μια και μόνο φάση της πολυποίκιλης ζωής του, θα διάλεγα το πλάνο  από τον αγώνα στη Ριζούπολη πριν Το ντέρμπυ της Λεωφόρου, τον Μάρτη του '04.  Έχει τελειώσει το ματσάκι, το έχει πάρει και κατευθύνεται στα αποδυτήρια. Ο σκληρός πυρήνας τον οπαδών, τον αποθεώνει όχι τόσο για την νίκη, όσο διότι πιθανότατα τον αναγνωρίζουν σαν έναν από αυτούς και κραυγάζουν εν χορώ: «Νικόλα - Νικόλα γάμησέ τα όλα». Ο κόουτς σηκώνει το κεφάλι, τους βλέπει και την επόμενη στιγμή ενώ χειρονομεί με ένταση, διαβάζω στα χείλια του: «Εγώ θα τους γαμήσω και στη Λεωφόρο».

Αυτό ήταν το μεγάλο του όνειρο, η μεγάλη του στιγμή. Δεν τον ενδιέφερε τίποτα άλλο. Να τον φωνάξει ο πρόεδρος την ώρα που η ομάδα παραπαίει, να θέλει εξι αγωνιστικές να λήξει, να είναι πίσω στη βαθμολογία, να πάει στη φωλιά του αντίπαλου, να σταθεί στη ζούγκλα του εκτός έδρας χωρίς το λαό του και να τους πάρει τσαμπουκαλίδικα το διπλό.

Το είχε και βρισκόταν ελάχιστα λεπτά πριν την εκπλήρωση, αλλά το επεισόδιο μεταξύ Κυριάκου και «Ζιό» δεν το είδε, ή έκανε ότι δεν το είδε ο διαιτητής. Το παιχνίδι γύρισε και η μεγάλη στιγμή δεν ήρθε ποτέ. Ο ίδιος καταθέτει ότι δεν ήθελε τίποτα άλλο. Ούτε Εθνική, ούτε άλλες διακρίσεις. Τίτλο με τον Ολυμπιακό ήθελε μέσα από το διπλό στη σφηκοφωλιά της Λεωφόρου όπου θα στεκόταν όρθιος, παλικάρι νικητής και πρωταθλητής.