Από τότε που ο κινηματογράφος ήταν βωβός, υπήρχαν στις αίθουσες προβολής, ορχήστρες που συνόδευαν με νότες τις εικόνες. Από τη στιγμή που η τεχνολογία έδωσε ήχο στο πανί, η μουσική έγινε πρωταγωνιστής και στην 7η Τέχνη. Κι έτσι μαζί με τις εμπνεύσεις των σκηνοθετών, των ηθοποιών, όλων των συντελεστών, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις όπου η μουσική κυριολεκτικά απογείωσε συγκεκριμένες σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Ταίριαξε τόσο πολύ, σαν ο καλύτερος ράφτης να έφτιαξε ένα ρούχο ακριβώς και μόνο για σένα ώστε να το φορέσεις με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο για τον πιο κατάλληλο σκοπό. Ακολουθεί ένα πολύ μικρό δείγμα, μια δεκάδα από τραγούδια που σε αντίστοιχες ταινίες, έστω και για λεπτά έδωσαν μια τεράστια δυναμική στις σκηνές που ακούστηκαν. Η σειρά που παρατίθενται ακολουθεί την χρονική εμφάνιση των τραγουδιών.

Η αθλητική επικαιρότητα μας κόμισε τις τελευταίες μέρες, όλως ενδιαφέρουσες ειδήσεις.

Από το χώρο του ποδοσφαίρου, του μπάσκετ και των μηχανοκίνητων σπορ.

Σχόλια για την επικαιρότητα, όπως μας προέκυψε την αυγή του νέου έτους.

Οκτώβρης του '18. Μόνος στην μικρή παραλία Μοναστήρι του Πόρου, Σαββατιάτικα. Στέγνωνα κάτω από το ζεστό ήλιο. Μια ανάσα μακριά από την ευτυχία, που όπως σε όλες σχεδόν τις παρόμοιες περιπτώσεις, το καταλαβαίνουμε αργότερα.

Ως αδιαπραγμάτευτος υπερασπιστής της επικοινωνίας, κουδούνισε το κινητό. Αριθμός άγνωστος, ευγενική γυναικεία φωνή, που κόμισε πρόταση για συνεργασία. Ήθελε ένα κείμενο για έντυπο, ένα από εκείνα τα, …πώς να τα χαρακτηρίσω;

Εταιρικά; Μπα. 
Προβολής δραστηριοτήτων; Ούτε.
Λαμπερό; Ίσως.

Τέλος πάντων, ήταν μια ετήσια έκδοση συστημικού τραπεζικού ιδρύματος που προοριζόταν για τους εκλεκτούς πελάτες του. Η θεματολογία γνωστή, εδραζόταν σε αυτά που μπορεί να ακουμπήσει η ιντελιγκέντσια του χρήματος. Είναι όσα μπορεί να αποκτήσει και να χαρεί (;) η οικονομική ελίτ. Είναι εκείνα που λίγοι αποκτούν, αρκετοί είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα για να αποκτήσουν, πολλοί ζηλεύουν, κάποιοι φθονούν και λίγοι αδιαφορούν. Περιττό να τα αναφέρω. Όλοι καταλαβαίνουμε.

Μετά την κηδεία είχαμε γυρίσει στο σπίτι του Παύλου. Δίπλα από τη βιτρίνα που φιλοξενούσε μια συλλογή από τουφέκια, υπήρχε ένα κολάζ από φωτογραφίες του Σωτήρη.

Η πιο ξεχωριστή ήταν μια έγχρωμη, όπου κοιμόταν ανάσκελα με σκέπασμα μια ανοικτή εφημερίδα.

«Που είναι αυτή η εικόνα»;  ρωτώ «Εδώ», απαντά ο Παύλος,  δείχνοντας μου τον καναπέ και συμπληρώνει:

«Ο Σωτήρης ήταν ο πιο στενός μου φίλος, για πολλά χρόνια με τόσες δραστηριότητες. Από τα  σχολικά χρόνια στα Ανάβρυτα μέχρι τα τελευταία του».

Θυμόμουν τον Σωτήρη από τα μικράτα μου. Πληθωρικό, ορμητικό, διαβασμένο, ενθουσιώδη με βαρύ επώνυμο, βαρύτερη βιομηχανία και δονκιχωτικά όνειρα. Αυτά ήταν που του τα στέρησαν όλα. Όλα εκτός από την μαχητικότητά του.

Είναι, μεγάλης, απορίας άξιο πως ένα οξύ πνεύμα, με σύνθετο τρόπο σκέψης, καλά πληροφορημένο, πίστευε πως θα μπορούσε να επικρατήσει σε μια αναμέτρηση με το κράτος παίζοντας στο ταμπλό της ενέργειας και της άμυνας.

Έτσι η Χρωματουργία Πειραιώς κατέρρευσε και ο ίδιος πτώχευσε. Πέρασαν μερικές δεκαετίες και ήρθε το κράτος, το ίδιο κράτος, με τα ευρωπαϊκά του πια ενδύματα, με τους απογόνους της νομής της εξουσίας και περιόδευσε πάνω στα ερείπια της ΧΡΩΠΕΙ.

Είναι δύο δεκαετίες που οι σχέσεις μου με το κέντρο της Αθήνας έχουν ατονήσει.  Και από αυτές τις αραιές παρουσίες μου, εκείνες που χαίρομαι είναι ακόμα  λιγότερες.

Ως  αιτίες  ας αναφερθούν,  οι σπανίως ευχάριστοι  λόγοι που με φέρνουν κοντά του,  οι αλλαγές που κόμισε στην πόλη και στους κατοίκους της  ο χρόνος,  μα και οι αντίστοιχες μεταβολές στις προσωπικές εκτιμήσεις μου.

Το πιο σοβαρό, ίσως, λάθος που κάνω σε αυτή την θεώρηση είναι που αντιμετωπίζω την πόλη ως μουσείο. Όχι σαν ένα ζωντανό κύτταρο, αλλά ως τράπεζα αναμνήσεων. Συγνώμη, αλλά δεν μπορώ κάτι περισσότερο.

Έτσι λοιπόν, στην Κυψέλη και στη  Φωκίωνος Νέγρη  δεν έτυχε να βρεθώ μετά  το 1980, πέντε χρόνια πριν πεζοδρομηθεί. Δεν έτυχε να έχω κλειστές σχέσεις ούτε με την περιοχή, ούτε με τις φυλές που τη ζούσαν που την χαίρονταν. Πλην όμως, η συμπάθεια μου σε έναν πρόσωπο, με είχε φέρει δυο - τρεις φορές εκεί, το 1979, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης παρέας.

Έκτοτε δεν προέκυψε κάποια επαφή, ούτε με το πρόσωπο, που εξακολουθούσα να συμπαθώ μέχρι που εγκατέλειψε, πριν δέκα χρόνια, το μάταιο κόσμο μας, ούτε με εκείνη την παρέα, μήτε με την περιοχή. Εννοείται ότι κατείχα ελάχιστες πληροφορίες και καμιά εμπειρία από τις  εποχές ακμής της συγκεκριμένης γειτονιάς, που όπως όλες οι εποχές ακμής προηγούνται και έπονται από περιόδους παρακμής.

Οι δυο μεγαλύτεροι, μεγαλύτεροι με την έννοια της δημοφιλίας και της προβολής, θεσμοί του παγκόσμιου μότορσπορ ολοκληρώθηκαν μέσα στον τελευταίο μήνα αυτού του πρωτόγνωρου, λόγω πανδημίας, έτους. Η F1, μοιραία λειτούργησε πιο εύρυθμα αφού κινείται στο περιορισμένο πεδίο της πίστας, ενώ αντίθετα το WRC προβληματίστηκε περισσότερο αφού εκτείνεται σε ευρύτερες μη ελεγχόμενες περιοχές.

Ο φετινός κύκλος της F1 έκλεισε στην Αραβική χερσόνησο. Στο βασίλειο του Μπαχρέιν όπου διεξήχθησαν δυο αγώνες και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου τελέστηκε ο τελευταίος. Στην Μέση Ανατολή λοιπόν, που οι υδρογονάνθρακες επέφεραν μεταπολεμικά ασύλληπτες αλλαγές, διότι αν έκανες την πρόβλεψη τότε που ο Jim Clark κατοχύρωνε τον δεύτερό του τίτλο, πως η εγγύς Ανατολή θα γινόταν επίκεντρο του διεθνούς μότορσπορ, θα σε χαρακτήριζαν παράφρονα.

Κατά κοινή ομολογία οι τελευταίοι ημεδαποί Ρm δυσκολεύονται με τα δίκυκλα. Τα γεγονότα δηλούν ότι είναι μια σχέση ασύμβατη και προβληματική.

Τρεις αιρετοί κυβερνήτες, εδώ και 12 έτη δοκιμάζονται σφόδρα.

Είναι που στέκεται ανάμεσα στα γλυκά ζεστά πρωινά του προηγούμενου και στις κρύες νύκτες του επόμενου. Γκρίζος εξ ορισμού ο Νοέμβριος. Ο δε φετινός αποδείχτηκε σε παγκόσμια κλίμακα, ο χειρότερος, μέχρι στιγμής, του αιώνα. Εδώ στην Ελλάδα, το τελευταίο Σαββάτο του μήνα, μια εξαιρετικής ομορφιάς μέρα, ο πληθυσμός του λεκανοπεδίου της Αττικής, παραμέρισε  το φόβο για την πανδημία και εκδήλωσε την παραδοσιακή του λατρεία του για τον αθλητισμό.

Θυμήθηκε, έτσι, ότι όλοι μας ήμαστε απόγονοι του ηρωικού Φειδιππίδου,  του χαλκέντερου Σπύρου Λούη και του αδάμαστου Στυλιανού Κυριακίδη. Ήταν η κορύφωση των αθλητικών δραστηριοτήτων εν μέσω των περιοριστικών μέτρων, που απέδειξε ότι του Έλληνος ο τράχηλος μπορεί να υποφέρει ζυγούς εξ ανατολών και κυρίως εκ δυσμών, αλλά στην κλεισούρα δεν υποτάσσεται. Πάρκα, αλσύλλια, δρομάκια και αβενιάδες πλημμύρισαν από αθλούμενους. Την επομένη, όπου ο Αττικός ουρανός δεν υπήρξε ιδιαιτέρως φιλόφρων, αι αθλητικαί δραστηριότηται περιορίσθησαν αποκλειστικώς  εις τους αθλητάς.

Την επομένη, μέρα Κυριακή, όπου το G.P. από το Sakhir του Bahrain μας έφερε πρωτόγνωρες εικόνες. Χορηγημένο από την Gulf air, τον κρατικό αερομεταφορέα, που μετά 70 χρόνια ύπαρξης, την τελευταία δεκαετία παρουσιάζει ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, σε ένα βασίλειο που δεν διακρίνεται για τα δημοκρατικά του ιδεώδη, για να τεθεί έτσι πολύ διακριτικά, σε μια χώρα όπου o μισός πληθυσμός δεν είναι ημεδαποί.

Εκεί λοιπόν, σε ένα τόπο με έντονο οικιστικό πρόβλημα από τη δεκαετία του ’90, λόγω της απαραίτητης μετανάστευσης και του μοντέλου ανάπτυξης που προτιμήθηκε, η κατασκευή της πίστας στο Sakhir κόστισε 150 εκατομμύρια δολάρια. Έχει φιλοξενήσει 16 αγώνες F1 που θα ήταν 17 αν το 2011 δεν είχε ματαιωθεί η προγραμματισμένη για τις 13 Μαρτίου αναμέτρηση, λόγω των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας στο πλαίσιο των κινητοποιήσεων της  αραβικής άνοιξης.  Στις 3 Ιουνίου, η FIA είχε αποφασίσει να αναπρογραμματίσει τον αγώνα για τις 30 Οκτωβρίου. Mια από τις ελάχιστες αντίθετες, περί αυτού  φωνές που ακούστηκαν, ήταν αυτή του παγκόσμιου πρωταθλητή Damon Hill που κάλεσε την F1 να μην διοργανώσει τον αγώνα, υποστηρίζοντας ότι εάν το κάνει, «θα έχουμε για πάντα τη δυσφορία της σύνδεσης με κατασταλτικές μεθόδους για να επιτύχουμε την τάξη».

Κατέφθασε ως αντίδωρο. Με τη λόγια ερμηνεία της λέξης. Ως, ανταπόδοση άλλου δώρου, δηλαδή. Βιβλίου και εκείνου, του πρώτου δώρου, που ενθουσίασε τον παραλήπτη τόσο, όσο να προβεί κι εκείνος στην κίνηση και να (μου) χαρίσει κάτι σπάνιο, καθώς είχε κυκλοφορήσει πριν 25 χρόνια σε χίλια μόνο αντίτυπα.

Είναι η δουλειά του Χρύσανθου Βοσταντζόγλου, πανελληνίως γνωστότερου ως Μπόστ,  από το μακρινό τέλος της δεκαετίας του ΄50, τότε που διαφήμισε δυο προϊόντα. Ετερόκλητα αλλά με κοινό στοιχείο τον εισαγωγέα τους που ήταν οι επιχειρήσεις  της οικογενείας Σαρακάκη.

Στο επιχειρηματικό προσκήνιο από τον μεσοπόλεμο, έχοντας ήδη μια πλειάδα αντιπροσωπειών όπως Renault, Dunlop, Volvo, DuPont η εισαγωγική εταιρεία ζήτησε την έμπνευσή του προκειμένου να προβάλει το μοντέλο  Dauphine της κρατικής πλέον γαλλικής αυτοκινητοβιομηχανίας  Renault, αλλά και τα χρώματα FLOW KOTE του αμερικάνικου χημικού εργοστασίου DuPont.

Εκείνη η εταιρική απόφαση για τον τρόπο της συγκεκριμένης προβολής, πρέπει να χαρακτηριστεί ως ακραία προοδευτική, ειδικά από μια μεγάλη και ανερχόμενη επιχείρηση. Είναι όντως περίεργο πως εκείνη την τόσο συντηρητική εποχή, κάτω από το ζοφερό μετεμφυλιακό κλίμα καλείται ο Μέντης, γνωστών αριστερών πεποιθήσεων, να δημιουργήσει τις καμπάνιες.

Στην τελευταία σελίδα του λευκώματος δίνονται οι εξηγήσεις. Ο Κώστας Παπαγιαννακόπουλος, συνιδρυτής και μέτοχος της διαφημιστικής εταιρείας «Αρμός», κάτοχος ενός εκ των πρώτων, αν όχι του πρώτου, Dauphine στην Ελλάδα έχοντας προσωπική γνωριμία με τον εμπορικό διευθυντή της εταιρείας Σαρακάκη, το γιο του ιδρυτή Γιάννη, Φραγκίσκο, Τζέκο για τους οικείους του, του περνά την ιδέα. Και ο Τζέκος παίρνει, την δίχως άλλο, τολμηρή απόφαση και την πραγματοποιεί.

Το ότι κάποια στιγμή θα αποχαιρετήσεις παντοτινά τους γονείς σου είναι αναμενόμενο. Η μοναδική επιθυμία, είναι να συμβεί σε χρόνο σωστό και με τρόπο όσο το δυνατόν λιγότερο οδυνηρό.

Σε κάθε περίπτωση νομίζω ότι δεν μπορείς να προετοιμαστείς για τη στιγμή του χωρισμού. Ακόμα και αν υποτεθεί ότι ο θάνατος θα είναι περισσότερο λύτρωση, παρά στεναχώρια για τον μόνιμο αποχωρισμό. Ίσως διότι δεν υφίσταται μεγαλύτερη στεναχώρια από το να περιμένεις το θάνατο σαν λύτρωση. Για τέτοια πρόσωπα.

Υπάρχει όμως, και το βάρος μιας άλλης, αδιέξοδης στεναχώριας.

Είναι εκείνη για όσα δεν είπες, δεν έκανες, δεν άκουσες. Πιθανόν διότι έτσι ξορκίζεις το μοιραίο. Το απωθείς σε τόπο άχρονο. Ή διότι εκτιμάς ότι θα το κάνεις την επόμενη εβδομάδα, άντε το καλοκαιράκι. Είναι η στεναχώρια για όσα δεν προλάβαμε να πούμε, αν και είχαμε το χρόνο. Όσο και αν ακούγεται σαν δικαιολογία, ήταν η πεζή καθημερινότητα που μας κυνηγούσε ανελέητα. Που μας κράτησε λίγο μακριά από κάποιες ρίζες μας.

Τα γράφω αυτά, στα σαράντα από την απώλεια της μητέρας μου, όχι μόνο με τη θλίψη του θανάτου της, αλλά για όλους τους λίγους ή πολλούς, τους παντοτινά πια, χαμένους μικρούς συνδέσμους της ζωής της  που δεν πέρασαν στην επόμενη γενιά.

Είναι αναπάντεχο το τι είδους διαφορετικών εντυπώσεων συλλέγεις στην πορεία του χρόνου για ένα δημόσιο πρόσωπο. Για τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο εν προκειμένω. Εν αρχή η πρώτη της, κάπως ενήλικης ζωής, το βήμα από τη Χούντα στην Μεταπολίτευση εκείνο το απόγευμα της 23ης προς 24ης Ιουλίου. Η εντύπωση ότι ο Π.Κ. ήταν ο αδικημένος της υπόθεσης, καθώς αντί να δοθεί σε αυτόν η, ας την χαρακτηρίσουμε, δικαιωματική λόγω παρελθόντος εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, προτιμήθηκε η λύση Καραμανλή. Εκ των υστέρων κρίνεται ορθότερη, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Ας πάμε και στις τελευταίες, όπου τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του, επιστήμονες ερευνητές  με κύρος όπως ο Θάνος Βερέμης ή η Λένα Διβάνη στέκονται δίπλα του με σεβασμό και λεπτότητα. Στο μεσοδιάστημα ο Ρένος Αποστολίδης το έχει χαρακτηρίσει ως «Παναγιωτάκη φιόγκο της φιγούρας», οι πληροφορίες ότι φέρεται ειπών στον Van Fleet «στρατηγέ μου ιδού το στράτευμα σας» και ασφαλώς ο χαρακτηρισμός της Μακρονήσου ως «νέος Παρθενών».

Αν όλα τα παραπάνω ισχύουν είναι απολύτως αταίριαστα. Ο Π.Κ. ήταν ένα τέρας μόρφωσης. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι στα 21 του είχε ήδη αναγορευτεί Διδάκτωρ του Δικαίου από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και στα 24 του διορίζεται Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, ακολουθώντας έκτοτε μια πολύ ξεχωριστή καριέρα τόσο ως Πανεπιστημιακός όσο και ως πολιτικός.

Είναι που κατανάλωσε βιβλιοθήκες ολόκληρες, ενώ το συγγραφικό του έργο είναι αντίστοιχο. Είναι που μιλούσε με άνεση μητρικής γλώσσας Γερμανικά, Γαλλικά, Αγγλικά. Είναι που είχε μια εξαιρετικά, μια σπάνια σφαιρική γνώση και έναν αντίστοιχο πολιτισμό. Για όλους αυτούς τους λόγους, πιθανότατα, δεν είχε την προβολή που πιστώθηκαν άλλοι Έλληνες σχεδόν σύγχρονοί του πολιτικοί που αναγνωρίζονται και δικαίως πιο σημαντικοί. Στην πρακτική της πολιτικής, πιο σημαντικοί, με ότι αυτό σημαίνει.