Στα τέλη του Αυγούστου του ’22, οτιδήποτε Ελληνικό στην Μικρά Ασία, Ιωνία για τους πρότερους αιώνες, ξεριζώνεται. Κι όπως σε κάθε ξερίζωμα το αίμα ρέει, η βία κυριαρχεί και η απόγνωση περισσεύει. Σχεδόν έναν αιώνα, παρά τρία χρόνια αργότερα, Αύγουστος και πάλι, οι γενιές που τα έζησαν, δεν υπάρχουν πια.  Οι πληγές επιμένουν μόνον στις μνήμες και στα χαμένα τοπωνύμια.

Το Ελληνικό στοιχείο που κατάφερε να απαγκιστρωθεί και από την ευρύτερη περιοχή της θάλασσας του Μαρμαρά κατέφθασε δοκιμαζόμενο στην μητροπολιτική πατρίδα. Οτιδήποτε έμεινε πίσω χάθηκε. Κάθε τι που δεν μπόρεσε να εγκαταλείψει τον τόπο, εξαλείφθηκε. Τμήμα από αυτούς του ξεριζωμένους, εγκαταστάθηκε ανάμεσα στο Θριάσιο πεδίο και την Μεγαρίδα, στα παράλια του Σαρωνικού κόλπου.

Ίδρυσαν την Νέα Πέραμο, σε ανάμνηση της Περάμου της πόλης της Κυζικινής χερσονήσου, η οποία επτά μόλις χρόνια νωρίτερα, τον Ιούλιο του ’15, είχε γνωρίσει τον όλεθρο καταστροφικής πυρκαγιάς, που άφησε ελάχιστα κτίρια αλώβητα. Υπήρχε η βεβαιότητα, ότι επρόκειτο περί εμπρησμού.

Προπαραμονή της πολυαγαπημένης του τέως εκλέκτορα της Εθνικής Ελλάδος. Της Παναγίας, ή Παναγιάς, με τον τόνο στη λήγουσα όπως την ήθελε ο Άγγελος. Φορτισμένη γιορτή, συνδεδεμένη με θρησκευτικά και εθνικά θέματα.

Φορτισμένη και η φετινή 13η, μέρα Τρίτη, με τον καπνό να πνίγει το Αθηναϊκό οικιστικό τέρας, από τη πυρκαγιά που καταβρόχθιζε την Εύβοια.  Σφοδροί γρέγοι, με σφοδρότερες σπιλιάδες, παραδέρνουν τον ταλαίπωρο τόπο. Ταυτόχρονα, υψηλές θερμοκρασίες, σε μια πόλη άλλοτε κλουβί και άλλοτε σκηνικό θεάτρου.

Παρεσύρθην, για αυτό και ο Ισπανόφωνος τίτλος, ευκόλως ερμηνεύσιμος όμως καθότι με ελληνικές ρίζες. Ιστορία του Αυγούστου λοιπόν με φόντο την μεγάλη πόλη. Είχε πάει λίγο μετά τις έντεκα και αφού η δευτέρα παρουσία θα έρθει  για τους πολύ υπομονετικούς πιστούς μόνον, περίμενα για τη δεύτερη παράσταση, έξωθεν του θερινού κινηματογράφου. Σύνορα Παγκρατίου και Αναλήψεως.

Ησυχία γενικώς, αν εξαιρεθούν οι πρίγκιπες της νύχτας ειδικά οι δίκυκλοι, ειδικότερα όσοι εξ αυτών έχουν αντικαταστήσει το τελικό της εξάτμισης με κάτι θορυβώδες. Αν και πολλοί, ένεκα η εποχή, θορυβούν αλλού, πάντα αφήνουν εκπροσώπους τους, εντός του κλεινού άστεως.  Μιλώντας για θορύβους, στα λεπτά της αναμονής, το όχι και τόσο ευήκοον ους, πια, συλλαμβάνει κάτι υψηλόσυχνες ανθρώπινες κραυγές.

Το 1975 ο Ε.Ο.Τ. ξεκινά ένα πρόγραμμα αξιοποίησης παραδοσιακών οικισμών. Στον οργανισμό, ο οποίος βρίσκεται υπό την γενική γραμματεία του Τζανή Τζανετάκη, έρχεται ο Άρης Κωνσταντινίδης και τοποθετείται ως ειδικός σύμβουλος σε θέματα αρχιτεκτονικής και προστασίας περιβάλλοντος.

Συνετός και έντιμος ο προϊστάμενος,  οραματιστής και εκρηκτικός ο αρχιτέκτονας, προοικονομούσαν ένα ζευγάρι που η πολιτική, μοιραία θα περιόριζε το έργο τους. Όπερ και εγένετο. Τον Ιανουάριο του ’77, ο Αρ.Κ. παραιτήθηκε, μη δυνάμενος να εφαρμόσει τα οράματά του, ενώ λίγους μήνες αργότερα, ο Τζ.Τζ. άφησε τον Ε.Ο.Τ. προκειμένου να πολιτευτεί και να εκλεγεί τον Νοέμβριο, στην πρώτη του βουλευτική θητεία.

Για κάποιους που έχουν παρακολουθήσει στενά, με ενδιαφέρον και ανοικτά την κορύφωση του δράματος στη γείτονα χώρα, η έκδοση του διακεκριμένου δημοσιογράφου  αποτελεί μια ακόμα χρήσιμη συμβολή, ακόμα και αν αμπαλάρετε με το περιτύλιγμα της μυθιστοριογραφίας.

Κατ΄ αρχάς οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την μακρά και υψηλή πορεία στο δημιουργό. Ο An. F. δεν είναι κάποιος τυχαίος. Επί δεκαετίες ουσιαστικό στέλεχος της Corriere della Sera, με πλουσιότατες παραστάσεις ως επαγγελματίας, έχοντας συνομιλήσει με τον Αραφάτ, τον Σαρόν, τον Καντάφι, τον Χουσεΐν, τον Μπασάρ Ελ Ασσαντ, τον Μουμπάρακ. Με πάμπολλες αποστολές και βαθιά γνώση της πολιτικής και των πολιτικών, εντός και εκτός Ιταλίας.

Το αφήγημά του είναι πολυπρόσωπο, πολυεπίπεδο, πολυεθνικό και μεταφέρει τα της απαγωγής και δολοφονίας του Χρηστιανοδημοκράτη ηγέτη σε μια άλλη διάσταση. Αυτό όμως που μας προξενεί το ενδιαφέρον είναι η θέση του, ό,τι ο  Μόρο εν πρώτοις ελευθερώθηκε από τα δεσμά του και αργότερα εκτελέστηκε, με εξωγενή των Ερυθρών Ταξιαρχιών παρέμβαση.

Ο ίδιος σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Antonio Sanfrancesco του Ιταλικού σάιτ illibraio.it, δήλωσε: «Δεν είμαι φανατικός των θεωριών συνωμοσίας, αλλά ποτέ δεν είμαι ικανοποιημένος με τις επίσημες δηλώσεις. Δεν είμαι αφελής, ξέρω η καθαρή αλήθεια είναι μια χίμαιρα. Η εξάλειψη των ψεμάτων, ωστόσο, είναι ένα πρώτο βήμα προς την αλήθεια ».

«Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών ελευθερώθηκε και σκοτώθηκε αργότερα. Δύο μήνες, από την απαγωγή έως την εύρεση της σορού, είναι πολλοί. Η πλειοψηφία των Ερυθρών Ταξιαρχιών ήθελε να απελευθερώσει τον Μόρο, μια μειοψηφία, μολυσμένη από τη γαλλική σχολή Υπερίωνα (Kyrie στο βιβλίο) ήθελε το αντίθετο. Είμαι πεπεισμένος για αυτό και μερικοί δικαστές μου το έχουν επιβεβαιώσει.

Ζοφερά ενδιαφέρουσα, η είδηση που κατέφθασε από την, υπό τον Όρμπαν, Ουγγαρία. Μια νέα νομοθεσία, ενώ περιορίζει το χρόνο μετάδοσης ειδήσεων στα 45 λεπτά, προβλέπει την αύξηση του ποσοστού των τηλεοπτικών προγραμμάτων με περιεχόμενο tabloid.

Η κρατική Ουγγρική τηλεόραση και τα δυο τηλεοπτικά κανάλια εθνικής εμβέλειας, θα προβάλλουν σε ποσοστό 35% του συνολικού προγράμματός τους, ειδήσεις που σκοπό έχουν να εντυπωσιάσουν ή να σοκάρουν καθώς παρουσιάζονται με τη χρήση γραφικών, μουσικής και ειδικών εφέ.

Πρέπει να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, για το θεσμοθετημένο και πολιτισμένο τμήμα της υφηλίου, τούτος ο νόμος. Ο Ούγγρος νομικός, εξειδικευμένος σε θέματα media, Γκάμπορ Πολιάκ, δήλωσε περί του νέου νόμου:

Προσπαθώ να σταθμίσω τι είναι πιο απογοητευτικό. Η αποφυλάκιση ενός ειδικού φρουρού που έστειλε, εν ψυχρώ, έναν μαθητή στο τάφο, ή η επαναφορά ενός θηλυκού Ελληνικού δράματος στα εθνικά δρώμενα;

Ας το αποκωδικοποιήσουμε:

Τον Αύγουστο του '36, η εικόνα στη γηραιά Ήπειρο ήταν ζοφερή. Γερμανία και Ιταλία βρίσκονταν υπό ολοκληρωτικά  καθεστώτα, που είχαν ήδη δείξει τις προθέσεις τους, με εκτοπισμούς, δολοφονίες, στρατόπεδα συγκέντρωσης, τις περίφημες γιορτές της Νυρεμβέργης. H κατηφόρα στα σκοτεινά μονοπάτια ήταν ολοένα επιταχυνόμενη.

Στον αντίποδα, το δέος της Σοβιετικής ένωσης κλυδωνιζόταν από μύρια προβλήματα, όταν εκείνη ακριβώς την εποχή ο Ιωσήφ Στάλιν απόκτησε ουσιαστική εξουσία ξεκινώντας τις διαβόητες δίκες της Μόσχας. Στην Ιστορία καταγράφηκαν ως το μεγάλο ξεκαθάρισμα, καθώς πλήθος μελών της Κεντρικής Επιτροπής, του Πολιτικού Γραφείου, καθώς και στελέχη της κυβέρνησης καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες, πολίτες.

Στο δυτικό άκρο της Ηπείρου, στην Ιβηρική χερσόνησο, είχε ξεσπάσει ο Ισπανικός Εμφύλιος. Ήταν σαν ένα νόμισμα που γυρνούσε στον αέρα. Θα γυρνούσε για τα επόμενα τρία χρόνια, μέσα σε ένα πλαίσιο ανείπωτης βίας μα και απερίγραπτου ηρωισμού. Εξ’ όσων καταλάβαμε αργότερα, προσγειώθηκε στη λάθος πλευρά. Ήταν ένα πρώτης τάξεως πρόκριμα για το τι θα επακολουθούσε, σε όλο το κόσμο από το ’39 και εντεύθεν.

Κι όμως, στο Βερολίνο, είχαν σε εξέλιξη οι ενδέκατοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες. Το καθεστώς του Αδόλφου και οι κάμερες της Λένυ Ρίφενσταλ έδιναν την λαμπρή εικόνα, αλλά τα στρατόπεδα στο Οράνιενμπουργκ, στο Νταχάου, στο Μπράιτεναου, λειτουργούσαν ήδη τρία χρόνια. Μέχρι το ’45 δεκάδες άλλα θα συγκροτούνταν, έσχατο σημείο ανθρώπινης βαρβαρότητας, στέλνοντας εκατομμύρια αθώους στον πιο μοχθηρό θάνατο.

Στην Ελλάδα;  Πολλοί λίγοι Έλληνες είναι εν ζωή, έχοντας στέρεες αναμνήσεις από εκείνη την Τρίτη της 4ης Αυγούστου του 1936. Ο μικρός το δέμας 65χρονος, πρώην αξιωματικός του Μηχανικού, πρωθυπουργός και υπουργός επί των στρατιωτικών, καταλύει, με τις ευλογίες του βασιλέως Γεωργίου του Β’, το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, εγκαθιδρύοντας δικτατορία.

Την τελευταία μέρα του Ιουλίου εγκατέλειψε τα εγκόσμια ο Jean Luc Therier. Γεννημένος τον Οκτώβριο του ’45 στην Νορμανδία, διέγραψε μια ξεχωριστή καριέρα στο στερέωμα των διεθνών ράλυ. Αν το 1973 είχε θεσπιστεί το παγκόσμιο πρωτάθλημα οδηγών θα το είχε κατακτήσει με ξεχωριστή άνεση.

Στην Ελλάδα, μας ήρθε τόσο με την ομάδα της Διέπης στην περίοδο, μάλιστα, της αγωνιστικής του ακμής, όσο και αργότερα υπό την αρχηγία του Ove Andersson, o οποίος διαχειριζόταν τις αγωνιστικές τύχες της Τογιότα από την Κολωνία. Ακολουθεί μια σύντομη φωτογραφική αποτύπωση από τις Ελληνικές στιγμές των νιάτων του, καθώς και της εποχής των επιτυχιών του.

Μάιος 1973. 21ο Δ.Ρ.Α. Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Πάνω στην ράμπα του τερματισμού έχοντας πετύχει τη δεύτερη νίκη του σε τρείς εμφανίσεις με τις γαλάζιες μπερλινέτες, στην Ελλάδα. Το καρώ ερυθρόλευκο πουκάμισο, μικρό δείγμα της ελευθεριότητας της εποχής, είναι βρεγμένο από τον καμπανίτη της επιτυχίας.

Ξεχωρίζει η ρεκλάμα των ελληνικών σιγαρέτων στο πίσω φτερό της  Α 110, μαζί με τον άσσο στις πόρτες, αλλά πρωτίστως με έναν ακόμα άσσο, στο μπάκετ του οδηγού. Πίσω από τον ουρανό της μπερλινέτας διακρίνονται ο Μωρίς Γκορμεζάνο και ο Αλέξανδρος Δαρδούφας.

Την Πέμπτη 30 Μαρτίου του 1961, μονογράφεται η συμφωνία σύνδεσης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.

«Είς την συνείδησιν των Ελλήνων η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότης δεν συνιστά απλώς μίαν οικονομική κοινοπραξία, αλλά αποτελεί οντότητα με ευρυτέραν πολιτικήν αποστολή και σημασία», τονίζει το βράδυ της ίδιας μέρας, ο Έλλην πρωθυπουργός, Κων. Καραμανλής, κατά τη διάρκεια δείπνου, που παραθέτει προς τιμήν των ξένων προσκεκλημένων στον Φαληρικό ιππόδρομο.

Της «Αυγής» εξαιρουμένης, φίλα προσκείμενης της Ε.Δ.Α., σύσσωμος ο Ελληνικός Τύπος, εγκρίνει, πανηγυρίζει και αποκαλεί ως «πραγματικόν ορόσημον», την συμφωνία. Εκείνη την εποχή, η άσκηση της εξουσίας από τον Σερραίο πολιτικό, αντιμετωπίζει πληθώρα προβλημάτων και σφοδρή κριτική όπως την απρόβλεπτη άνοδο των ποσοστών της Ε.Δ.Α., στις εκλογές του ’58, η οποία ήταν πλέον η αξιωματική αντιπολίτευση,  την συμφωνία Ζυρίχης – Λονδίνου του ’59, το σκάνδαλο Μ. Μέρτεν. Μολοντούτο, παραμένει ισχυρός και αδιαμφισβήτητος ηγέτης.

Τον Απρίλιο του ’61, κυκλοφορεί το 74ο φύλλο του περιοδικού «Βολάν», που διανύει το έκτο έτος της έκδοσής του. Είναι ένα από τα πρώτα ημεδαπά ειδικά έντυπα, που προσδιορίζεται ως το περιοδικό των αυτοκινητιστών. Προσεκτικό στο ύφος, ήπιο στη γλώσσα, καλοδιάθετο θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, με τίτλο: «Κοινή αγορά και εισφορά», που προτάσσεται στην πρώτη σελίδα ως εντιτόριαλ, ένα κεντρικό σχόλιο δηλαδή, από τον εκδότη.

Η συνεννόηση ήταν:  «Έλα πάρε με στις 05:30. Αλλά έλα από την πάνω πλατεία, τσουλώντας στην κατηφόρα  χωρίς μοτέρ. Μην κορνάρεις, μην βάλεις μπρος, θα σε περιμένω έξω». Όπερ και εγένετο. Σαν σήμερα πριν 40 χρόνια. Παρασκευή 27 Ιουλίου 1979, 05:20, το φως ερχόταν διστακτικά και στημένος στην εξώπορτα περιμένω. Και να, ήσυχα κατηφορίζει, σταματά.

- «Καλημέρα, Μην βάλεις ακόμα μπρος», λέω γρήγορα, και δεν κλείνω την πόρτα παρά μετά από 200 μέτρα που έρχονται στη ζωή τα δυο λίτρα του ασημένιου ΜΚΙΙ.
- «Ως προς τι τούτη η συνωμοσία;» ερωτά ο Παύλος ευρισκόμενος πίσω από το Βολάν.
- «Ε δεν χρειάζεται να μάθει τώρα. Θα τα μάθει αύριο βέβαια, αλλά θα έχουμε τελειώσει κι έτσι δεν θα τον φάει η αγωνία», αποκρίνομαι καθώς δένομαι.

Γεννημένη στα Αμπελάκια Θεσσαλίας, η συγγραφέας, έρχεται το 1975, δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη λογοτεχνική της εμφάνιση, να αφηγηθεί μια ιστορία, που ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Μια πλοκή, συρραφή από γεγονότα που πιθανότατα έζησε ή άκουσε από τους αρχαιότερους.

Κεντρικό πρόσωπο, ηρωίδα της, μια γυναίκα που σηκώνει μεγάλους και βαρείς σταυρούς σ’ όλη της την γήινη τροχιά. Σημειώνει στην εισαγωγή της: «..ας είναι μια αναφορά στη γυναίκα του παρελθόντος, στη μάνα μας, στη θείτσα μας, στη γιαγιά μας που μέσα από χίλια παραδρόμια μας έφεραν μέχρις εδώ, εμάς γυναίκες του 1975, μελετητές ή ιέρειες ή το περισσότερο αρνητές της μοίρας τους».

Θα κλείσει δε, το εισαγωγικό της σημείωμα γράφοντας: «Ακόμα, αν κάποιες οικογένειες του χωριού αναγνωρίσουν τη μυστική ιστορία τους, ας ξέρουν πως μέσα μου υπήρξε πιο μυστική απ’ τους ίδιους, κι αν κάπου δουν πως δεν αγγίζω μ’ όση ιερότητα θάπρεπε τα πράγματα, εκεί ας με συγχωρέσουν. Δεν έχω δικαιολογία».­

Το πόνημά της αποτελεί μια καταγραφή της επαρχίας. Της επαρχίας του μόχθου, της αγωνίας, της φτώχιας. Κι’ από κοντά της δεισιδαιμονίας, της βίας και της σκληρότητας.

Η εικόνα που συνάγει ένας σύγχρονος πολίτης των αστικών κέντρων, που σήμερα επισκέπτεται την Ελληνική επαρχία ως ταξιδιώτης, είναι ολότελα διαφορετική, από τις συνθήκες που επικρατούσαν τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. Ειδικά για όσους ήταν υποχρεωμένοι να επιζήσουν, να παλέψουν για τον επιούσιο.