Η υποχώρηση της Πανδημίας προοικονομεί ένα περισσότερο ανέμελο θέρος από το περσινό. Ταυτόχρονα όμως, το άδηλο τέλος του πολέμου που διεξάγεται στο ευρωπαϊκό έδαφος και η ασταθής οικονομία αλλοιώνουν την αισιοδοξία για το άμεσο μέλλον.

Όπως και να έχει ο τόπος ετοιμάζεται για μια τουριστική σεζόν που εν πρώτοις εμφανίζεται ότι θα καταρρίψει την επισκεψιμότητα όλων των προηγούμενων. Τα όσα Μέσα με ελαφρολαϊκή διάθεση ξεχειλίζουν από υπερθετικές απόψεις πανηγυρίζοντας για τα επερχόμενα οικονομικά οφέλη.

Στα ίδια και σε άλλα παρεμφερή Μέσα παρατηρείται και ένα είδος διπολικής προσέγγισης όπου αφενός προβάλλεται κάθε τι που προσδίδει ένα λαμπερό αμπαλάζ και αφετέρου καταγγέλλονται οι συνθήκες που το δημιουργούν.

Αν έπρεπε να περιγράψω την συνθήκη που διέπει τον ελληνικό Τουρισμό, τώρα που διανύουμε την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, θα την παρομοίαζα με μια πλημμυρίδα που αφήνει ολοένα και λιγότερη Ελλάδα που προσθέτει ολοένα και περισσότερο τουρισμό.

Τα μέσα ενημέρωσης έδωσαν την δέουσα προσοχή στο 14ο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Ιδρυθείσα στις 4 Οκτωβρίου του 1974, ήταν το όχημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το οποίο κατήλθε στον Ελληνικό πολιτικό στίβο μετά τα έντεκα χρόνια αυτοεξορίας του στο Παρίσι. Ως ηγέτης της Ν.Δ. κέρδισε δυο εκλογικές αναμετρήσεις πρωταγωνιστώντας στο προσκήνιο της πολιτικής σκηνής τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Απρίλιο του 1977 πραγματοποιήθηκε το προσυνέδριο του κόμματος στη Χαλκιδική όπου συζητήθηκαν προτάσεις για το καταστατικό και τους κανονισμούς λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων. Στην ομιλία του Ο Κ. Καραμανλής είχε τονίσει:

Αν διατυπωνόταν το ερώτημα: Ποια είναι η χώρα που φιλοξενεί αγώνα παγκοσμίου πρωταθλήματος, χωρίς να διοργανώνει εθνικούς  αγώνες;  θα υπάρξει τουλάχιστον μια ακριβής απάντηση: Η αιωνία Ελλάς. Να προστεθεί ότι ο αγώνας του παγκοσμίου που φιλοξενεί  ο τόπος χρηματοδοτείται από το Δημόσιο, το οποίο την παρούσα χρονική περίοδο ελέγχεται από μια κυβέρνηση που ενθαρρύνει, ωθεί και πιστεύει όσο καμιά άλλη στο παρελθόν τον ιδιωτικό τομέα. Τέλος αν σημειωθεί, πως οι ελληνικές συμμετοχές σε αυτόν είναι λίγες και ισχνές, ε, τότε το ελληνικό φαινόμενο αποκτά, με βεβαιότητα, παγκόσμια πρωτοτυπία.

Αφορμή για την προηγούμενη παράγραφο, έδωσε η αναβολή και της ανάβασης Ριτσώνας η οποία είναι κάτι σαν το ιερό γκράαλ των εν Ελλάδι σύγχρονων αναβασάκηδων. Δεν έχει το μήκος της κλασικής Πάρνηθας ούτε έχει προσμετρήσει ποτέ στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και δεν διαθέτει κάτι το εξωτικό όπως η Φιλέρημος ή η Τρομπέτα.  Ωστόσο οργανώνεται  από τον Ιούλιο του 1956, ενώ λειτουργεί και ως τονωτική οικονομική ένεση στην εκάστοτε Λέσχη που την διοργανώνει. Ταυτόχρονα συγκεντρώνει πλήθη θεατών, ενώ πριν τη γραμμή της εκκίνησης πακτώνονται πολλές εκατοντάδες χιλιάδων ευρώ σε οχήματα, εξοπλισμούς και υλικά.

Κι όμως φέτος, η προγραμματισμένη για την Κυριακή 8 Μαΐου Ριτσώνα δεν θα γίνει. Είναι μια αναβολή απότοκη των διαφορών που έχουν προκύψει ανάμεσα σε μεγάλη μερίδα οδηγών και της ηγεσίας της Ομοσπονδίας. Περνώντας στον πέμπτο μήνα του 2022, η ημεδαπή αγωνιστική κίνηση έχει παγώσει πάνω σε μια διαμάχη, τα αίτια και οι αφορμές της οποίας σε τίποτα δεν προοικονομούσαν τέτοιες εξελίξεις. Από ένα σημείο και μετά γινόταν σαφές ότι όχι μόνον δεν απουσιάζουν οι προσωπικές διαφορές, αλλά ενδεχομένως να οδηγούν και τη ρήξη.

Από την πλευρά της η Ομοσπονδία υπό την ίδια διοίκηση που έχασε το Δ.Ρ.Α. προσφέροντάς το στο Δημόσιο ⁽¹⁾, χάνει τον έλεγχο και στις εθνικές διοργανώσεις. Μικρή παρηγοριά για όσους, από ένα χρονικό σημείο και εντεύθεν εκτίμησαν πως χειρότερα από την Ε.Λ.Π.Α. δεν μπορούσε να υπάρξει. Το τοπίο  στο ελληνικό μότορσπορ είναι θολό και φλου όσο ποτέ. Τα χρόνια των Μνημονίων αποδείχτηκαν βαριά, η Πανδημία σε συνδυασμό με ένα κομματικό κράτος που πέρασε σαν σταματημένο το αντίστοιχο του παραδοσιακού Πα.Σο,Κ., αλλά με άνευ προηγουμένου νεοφιλελεύθερες νόρμες, ευθυγράμμισε δυνάμεις που είχαν προσεκτικά προετοιμάσει το σκηνικό και προς το παρόν κανείς δεν είναι βέβαιος ποιος, δουλεύει για ποιόν. Είναι ένα χαώδες και άγονο σκηνικό.

Πάμε σε μια πραγματικότητα όπου θα διεξαχθούν το Δ.Ρ.Α., το Ι.Ρ.Α. που φιλοδοξεί να γίνει διεθνές, και τίποτα άλλο. Ζούμε κάτι σαν το μνημειώδες «ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδάνε κι οι άλλοι να πάνε να...». Διανύουμε ένα απόν παρόν.

Καθώς λοιπόν δεν υπάρχει παρόν, ας θυμηθούμε τι ήταν η Ριτσώνα πριν από εξήκοντα παρά ένα χρόνια, μαζί με μια ανέκδοτη φωτογραφία του νικητή ο οποίος ήταν ο Τζώνυς με την λευκή two ten, γνωστότερη με το παρανόμι «γουρούνα». Αναμενόμενο να κερδίσει και το εξώφυλλο στο «Βολάν», καθώς κατέρριψε με χρόνο 3΄:09΄΄:4  και το υφιστάμενο δικό του ρεκόρ του από το 1961 με 3΄:13΄΄:8 .

Τι έχουμε εδώ; Την καταγραφή δεκάδων προσωπικών εμπειριών, ανθρώπων που με οποιοδήποτε τρόπο βρέθηκαν στην δίνη της καταστροφής του αντιδραστήρα νο 4 στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, εκείνο τον Απρίλιο του 1986. Εν πρώτοις, ακούγεται μια εύκολη συγγραφική δουλειά.

Ξεκινώντας με μια ταπεινή προσωπική ιστορία, οφείλω να θυμηθώ μια από τις επισκέψεις που έκαμα για τον ίδιο λόγο αλλά με αφάνταστα πιο ελαφριά και στο φινάλε ευχάριστη ατζέντα. Ήταν σε άνθρωπο που με ήξερε από παιδί προσχολικής ηλικίας, ενώ βρισκόταν στην ακμή της ζωής του. Στο χρόνο της καταγραφής, ήταν πλέον μόνος και βαθιά στην τρίτη ηλικία.

Μετά από δίωρη συζήτηση έκανε ότι μπορούσε για να παρατείνει την κουβέντα και από την πλευρά μου ότι μπορούσα για να ανταποκριθώ. Υπήρξα, χωρίς να το θέλω, κάτι σαν εξομολογητής. Ήταν χειμώνας, έκανε κρύο, είχε σουρουπώσει κι όταν έφυγα, ένιωθα διαλυμένος.

Αν λοιπόν αυτές οι καταγραφές είναι πολλαπλάσιες, όπως αυτές της Σ.Α., έχουν αντικείμενο το μεγαλύτερο τεχνολογικό δυστύχημα που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, και είναι όλες μα όλες βυθισμένες σε μαρτυρικούς θανάτους, σε ασύλληπτες καταστροφές και σε τρομακτικά μοναχικές πορείες, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πόσο βαρύ, ασήκωτο φορτίο επωμίστηκε η συγγραφέας. Και αυτό μάλιστα εις διπλούν.

Ο συγγραφέας, δεν έγραψε μια έκθεση ιδεών, πάνω σε ότι νόμιζε, ή σε αυτά που του είπαν. Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι απότοκο σοβαρής, δύσκολης, επίπονης και μακροχρόνιας έρευνας. Αυτό είναι το πρώτο εύσημο. Το δεύτερο έρχεται με τον τρόπο που το παρουσιάζει. Με τον γραπτό του λόγο. Αποφεύγοντας συστηματικά το φτηνό εντυπωσιασμό, δημιουργεί ένα βαθύ, σκληρό και σπαραξικάρδιο κείμενο, μένοντας ταυτόχρονα πιστός σε μια όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική ιστορική προσέγγιση.

Το κάνει αριστοτεχνικά, χρησιμοποιώντας άπειρες πληροφορίες και ξετυλίγοντας τις τέμνουσες πορείες των ατόμων που ακολουθεί επί δεκαετίες.  Και όταν συμβαίνει αυτό, όταν τέμνονται, συνήθως  γίνεται κάτι αποτρόπαιο, κάτι βαθιά απεχθές που ενίοτε συνοδεύεται από κάτι εξόχως συγκινητικό. Η όλη συνθήκη, θυμώνει πολύ τον αναγνώστη, αλλά σε κάθε περίπτωση πολύ λιγότερο απ’ ότι τον καταθλίβει.

Στην εξέλιξη της ανάγνωσης,  νιώθει αλλεπάλληλα χτυπήματα, μέχρι την τελευταία παράγραφο, της τελευταίας σελίδας, της κάθε ενότητας, οπότε έρχεται το ισχυρότερο. Και στη επόμενη ενότητα ή κεφάλαιο, πάλι τα ίδια. Δεν μπορεί παρά να κερδίσει και τον πιο δύσκολο, πιο αδιάφορο, πιο μίζερο αναγνώστη.

Το αντικείμενό του, είναι  οι διαβόητες «Ταραχές», η αδυσώπητη εκείνη τριακονταετής σύγκρουση από τα τέλη της δεκαετίας του ’60  έως τη Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998. Με εθνικιστικό, πολιτικό και θρησκευτικό περιεχόμενο, η σύγκρουση κλιμακώθηκε σε μια αναμέτρηση χωρίς κανένα όριο, δίχως οποιοδήποτε κανόνα.

Έπεσε στην αντίληψή μου τούτη εικόνα και την βρήκα περισσότερο από εξαιρετική, όχι μόνο από ιστορικής απόψεως αλλά και καλλιτεχνικής. Ωραιότατο κάδρο, με αντίστοιχη ισορροπία παρά το γεγονός ότι έχει τραβηχτεί σε σκοτεινό, εσωτερικό χώρο με φλας και τα κύρια θέματα, ο άνθρωπος και το όχημα, είναι λευκά. Δεν ήταν εύκολα όλα τούτα όταν οι φωτογράφοι εργάζονταν με τις ευαισθησίες των φιλμ, τα υγρά εμφάνισης εκτύπωσης, σκοπεύοντας πάνω από τις Rollei και όχι πίσω από οθόνες.

Είναι Φθινόπωρο του 1965, στον τόπο μας επικρατούν πολιτικές αναταραχές, πρωθυπουργεύει σε μια από τις κυβερνήσεις των αποστατών, ο Στέφανος Στεφανόπουλος στο ενδιάμεσο βήμα μιας αλλόκοτης πολιτικής καριέρας, από τον «Ελληνικό Συναγερμό» του στρατάρχη Α. Παπάγου, στην «Ένωση Κέντρου» του Γ. Παπανδρέου, για να κλείσει με το δικό του δημιούργημα, την «Εθνική Παράταξη» με την οποία δεν εξελέγη ούτε βουλευτής.

Ωστόσο, η ζωή συνεχιζόταν παντού και ο Φώτης Φλώρος επισκέπτεται το κτίριο της «Βιαμάξ». Το βιομηχανικό αυτό συγκρότημα των 46.000 τ.μ. στο νο. 40 της Λεωφόρου Καβάλας είναι ανενεργό, εγκαταλειμμένο από το 1999. Στους χώρους του κατασκευάζονταν από το 1956 έως το 1984, λεωφορεία, φορτηγά, ψυγεία και τουριστικά πούλμαν που χρησιμοποιούσαν καθημερινά οι Έλληνες πολίτες ενώ ταυτόχρονα αρκετά από αυτά εξάγονταν σε άλλες χώρες.

Σε μια ταραγμένη εποχή, στην οποία επιπροσθέτως επικρατεί, αν όχι κυριαρχεί, μια ιδιαίτερα θολή εικόνα περί της αντικειμενικότητας της ειδησεογραφίας, γίνεται δύσκολο όσο και απαραίτητο ένας υπεύθυνος πολίτης να μπορέσει να αντιληφτεί τα γεγονότα με μια σχετική ακρίβεια. Ειδικά σε περιπτώσεις ένοπλης εμπλοκής μεγάλης κλίμακας. Σε αυτές τις συνθήκες, η μη πληροφόρηση είναι λιγότερο επικίνδυνη από την παραποιημένη πληροφόρηση.

Εκατομμύρια πολίτες του κόσμου μέσα στους αιώνες φανατίστηκαν και ακολούθως θυματοποιήθηκαν, επειδή πίστεψαν και ακολούθησαν σενάρια, γεγονότα και συνθήκες που δεν υφίσταντο. Το να πιστεύει κάποιος, λόγου χάριν, ως προτεστάντης, ό,τι ο καθολικός γείτονάς του είναι πράκτορας της Ρώμης και οφείλει να τον εκδιώξει αν όχι να τον εξολοθρεύσει, ή ένας Μουσουλμάνος να έχει βαθιά πίστη ότι φορώντας γιλέκο με εκρηκτικά και σπέρνοντας τον θάνατο σε μια πολυσύχναστη πλατεία θα του εξασφαλίσει την αιώνια ζωή ανάμεσα από ποταμούς μελιού, βουνά ρυζιού και αναρίθμητες παρθένες, αποδεικνύει πως πέρα από το διαζύγιο με τη λογική, έχει μεταβληθεί σε αντικείμενο.

Η εξονυχιστική έρευνα του Patrick Radden Keefe που έγινε βιβλίο με τίτλο «Μην πεις λέξη» (Say nothing) διηγείται την κρυφή ιστορία του Ι.R.A. την βία, την προδοσία στην Β. Ιρλανδία και το ντοκυμαντέρ «800 μέτρα» του Elías León Siminiani όπου αποκαλύπτεται πως μια παρέα φυσιολογικών νεαρών μετατρέπεται σε ομάδα αποφασισμένη να ζωστούν με εκρηκτικά, πέρα από σπουδαίες δουλειές αποτελούν ακλόνητες αποδείξεις όπου ο τυφλός φανατισμός και η κακοποιημένη πίστη γεννούν αχαλίνωτη βία.

Ακούγοντας τα τύμπανα που έδιναν ρυθμό, στις πρόβες των σχολείων για την παρέλαση, συνειδητοποίησα ότι φτάσαμε σε μια ακόμα επέτειο. Προχωρήσαμε στα 200 συν ένα. Χωρίς τους ντουλαμάδες της grand dame, γνήσιας ενδυματολογικής απόγονης του Δημητρίου Βούλγαρη. Διακόσια και ένα λοιπόν χρόνια από την Εθνεγερσία, την Παλιγγενεσία, την Επανάσταση. Απo το αθάνατο μήνυμα του ’21.

Το οποίο ’21 ξεκίνησε όπως κάθε αξιοπρεπής εξέγερση. Με έκρηξη. Χωρίς υπολογισμούς και στρατηγικές. Η επανάσταση πέτυχε του σκοπού της. Το υπόδουλο κομμάτι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας απόκτησε την ελευθερία του, έγινε έθνος, απόκτησε κρατική οντότητα. Πλην όμως, όπως έχει σημειώσει ο Γιάννης Σκαρίμπας: «Το να μην ξαναμπέσεις σε ζυγό – αυτό είναι επανάσταση».

Ο Vic Elford άφησε τα εγκόσμια για τα όποια επέκεινα, και μαζί του αναχώρησε άλλο ένα κομμάτι μιας εποχής της οποίας η γοητεία έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Γεννημένος τον Ιούνιο του ’35 στο Peckham του νότιου Λονδίνου, ο V.E. αποτέλεσε ένα λαμπρό παράδειγμα εκείνου που μέχρι τη δεκαετία του ΄70 αποκαλούσαν all rounder.

Γιατί την ακρίβεια ήταν ο ορισμός του all rounder.

Mε νίκες στο rallye Monte Carlo, στα 1.000 χλμ του Nürburgring, στο Targa Florio, στην κατηγορία του στις 24 ώρες του Le Mans και τέταρτη θέση στο ντεμπούτο του στην F1, δεν θα μπορούσε να περιγραφεί πιο πετυχημένα.

Ασφαλώς να μην εξαιρεθεί και η επίσκεψή του στον τόπο μας στο ΙΔ΄ Δ.Ρ.Α. τον Μάιο του 1966.

Ακολουθούν, λίγες στιγμές της εποχής του.

Ο συγκεκριμένος τόπος είναι το αρχαιότερο σημείο αναφοράς μου. Μικρή σημασία έχει το που. Τόπος θερινός. Ο καθένας έχει κάπου μια Ιθάκη. Πήγαιναν εκεί τα γονικά μου πριν παντρευτούν. Λίγα χρόνια αργότερα, στο ίδιο σημείο, μια μικρή σειρά από μαυρόασπρες φωτογραφίες που έχει διασωθεί, εικονίζει την τροφαντή ταπεινότητά μου, μηνών τότε, στη ζέση του πρώτου καλοκαιριού της ζωής της, ανάσκελα στο πορτ μπεμπέ. Ένδοξα φίφτυς στην πρώτη καραμανλική οκταετία, γεμάτα ελπίδα για όλους, μα και με τιμωριτικό κατατρεγμό για κάποιους.

Έκτοτε, καθώς κύλησαν 64 χρόνια, εκείνος ο τόπος αποτέλεσε προσωπικό πεδίο δόξης λαμπρόν δια πάσαν ανησυχία, αμαρτία, ανδραγαθία και ηλιθιότητα. Εσχάτως δε και από νοσταλγία για το παρελθόν, ως αποτέλεσμα σημαντικών αλλαγών, αχώνευτων και μη αναστρέψιμων.

Σε μια ισόρροπη, ευνομούμενη πολιτεία, οι γιατροί, δεν ασκούν επάγγελμα, αλλά λειτούργημα. Το αυτό και για τους δημοσιογράφους καθώς υπηρετούν την αποκαλούμενη και τέταρτη εξουσία. Το αποτύπωμα της ανιδιοτελούς, απερίσπαστης, αντικειμενικής, έγκυρης ενημέρωσης είναι βασικός πυλώνας μιας υγιούς, σεβαστής διακυβέρνησης. Αντίθετα, μια δημοσιογραφία καθοδηγούμενη και ιδιοτελής είναι δομικό στοιχείο καταπιεστικών καθεστώτων.

Τίποτα καινούργιο σε όλα τα παραπάνω. Η αναφορά γίνεται διότι όσο πιο απειλητική είναι η επικαιρότητα, όσο πιο σημαντικά είναι τα γεγονότα, τόσο πιο πολύ ο πολίτης έχει ανάγκη την ειλικρινή και ακριβή ενημέρωση. Η διεκδίκηση της εξουσίας, οι πολεμικές συγκρούσεις, οι μεγάλες αναταραχές αποτελούν κατά μείζονα λόγο πεδίο επικίνδυνης, αν όχι ολικής παραπληροφόρησης. Ένα τρανό παράδειγμα μας δίνεται από τον τρόπο που διαχειρίστηκαν οι πληροφορίες σε ότι συνέβη στην Σμύρνη πριν έναν αιώνα.

Πριν δυο χρόνια περίπου, είχα προσέξει το ντοκυμαντέρ Last Days in Viet Nam. Ήταν μια καταπληκτική δουλειά και το όνομα του σκηνοθέτη ήταν Rory Kennedy. Κοίτα να δείς, σκέφτηκα, κάποιος Ιρλανδός που προφανώς βρέθηκε στις Η.Π.Α., έφτιαξε μια τόσο δυνατή και κυρίως μια τόσο τεκμηριωμένη ιστορία.

.Rory Kennedy.                                                                .Boeing 737 MAX.

Μέχρι που είδα και το  Downfall: The Case Against Boeing και χρειάστηκε να μάθω κι άλλα. Πρώτο και κυριότερο το Rory, ένα όνομα με Ιρλανδική Γαελική ρίζα, δεν παραπέμπει μόνο σε αγόρια, όπως π.χ. στον Ιρλανδό μπλουζ ροκ μουσικό Gallagher αλλά απαντάται και σε κορίτσια. Και αυτή η Rory Kennedy δεν είναι παρά το ενδέκατο παιδί του Robert και της Ethel. Ενδέκατο και τελευταίο, εκείνο που δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, καθότι όταν ο διεκδικητής του χρίσματος των Δημοκρατικών και κατά πάσα πιθανότητα ο 37οε πρόεδρος των Η.Π.Α. έπεφτε νεκρός, τον Ιούνιο του ’68, στην κουζίνα του ξενοδοχείου Αmbassador στην πόλη των Αγγέλων, η σύζυγος Ethel κυοφορούσε το τελευταίο τους παιδί. Η μητέρα της επέλεξε το όνομα Rory από τον τελευταίο βασιλιά της Ιρλανδίας, Rorry O'Connor που κυβέρνησε τον 12ο αιώνα.