Μετά από ότι είχε συμβεί, καθώς έβλεπα να ανάβουν τα πυροτεχνήματα και να χρωματίζουν το μαύρο ουρανό της Jeddah, μου πέρασε η ιδέα ότι ταυτόχρονα έσβηνε το motorsport.

Η επιθυμία, η διάθεση για θέαμα με κυριότερο εργαλείο την τεχνολογία αλλάζει την μορφή των πραγμάτων στον πλανήτη και όπως με χαριτωμένη μελαγχολία θα έλεγε και ο Τζιμάκος: «..στην Νέα τάξη πραγμάτων τα πράγματα ήμαστε εμείς». Σε ένα κοινό αδηφάγο, από καιρό έτοιμο να παρακολουθεί μέσα από κλειδαρότρυπες όλα γίνονται θέαμα. Η ενημέρωση, οι εκλογές, τα σπορ, ο έρωτας, τα Χριστούγεννα, τα πάντα.

Εκεί στα μέσα της δεκαετίας του ’70, μετά το όπως - όπως τέλος της μεγίστης ταλαιπωρίας  των γυμνασιακών σπουδών, προετοιμαζόμενος δια την εξίσου μεγίστης ταλαιπωρίας του «ακαδημαϊκού»,  οι δύσμοιροι γονείς μου στην προσπάθειά τους να με προετοιμάσουν καλύτερα για τη περιπέτεια της ζωής, μου έφεραν δασκάλα Αγγλικής, για ιδιαίτερα μαθήματα.

Κάπως έτσι τα πρωινά έκανα ότι δούλευα στο μαγαζί, τα μεσημέρια λέγαμε τις αγγλικούρες μας με την δεσποινίς Jane, το απόγευμα έκανα ότι μελετούσα και το βράδυ έσερνα τα βήματά μου στα περί τα Εξάρχεια φροντιστήρια κάνοντας ότι πρόσεχα.

Βίωνα μια συνταγή σίγουρης αποτυχίας, μάλλον το καταλάβαινα αλλά στα 18 πρέπει να είσαι ή πολύ καλός ή πολύ χαζός για να ξέρεις τι θέλεις. Σίγουρα δεν ήμουν πολύ καλός. Κάμαμε λοιπόν μάθημα με την δεσποινίς Jane, αλλά κοίταγα το ρολόι του τοίχου, το δρόμο, φευγαλέα ίσως το μπούστο της, το διάδρομο και αφηρημένος πετούσα ποιος ξέρει που. Ήταν φανερό ότι ήμουν απών. Το ψυλλιάστηκε η δεσποινίς Jane και την επόμενη φορά άφησε τα βοκαμπούλαρι, τα γκράμαρ  και τα παρόμοια και κατέφθασε αρματωμένη.

Παρένθεση, εδώ, για κάτι που δεν ένιωσε ποτέ η Frau τάδε, ούτε το όνομα της δεν θυμάμαι, που μου δίδασκε Γερμανικά και το είχε χάσει το ματσάκι από τα αποδυτήρια. Αλλά ήταν αδύνατο να ταιριάξουμε. Εκείνη ήξερε όλα τα κομμάτια του Τζίμη Μακούλη και η ταπεινότητά μου κυμαινόταν ανάμεσα σε Ten Years After και Crosby Stills Nash & Young. Τι είδους συνεννόηση να βρίσκαμε; Στο πυρ το εξώτερο τα Deutsch für Ausländer, τα starke verben και ο Τζίμης Μακούλης.

Ήρθε λοιπόν η δεσποινίς Jane και κάνει έτσι και βγάζει από το ταγάρι της το Rolling Stone. Έκτοτε παίζαμε το μονόπρακτο το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Ίσως να μην έμαθα καλά Αγγλικά, αλλά τουλάχιστον περνούσα καλά εκείνες τις ώρες. Κι εκείνη καλύτερα, θαρρώ.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά, καθώς άκουγα την επικείμενη έκδοση του Rolling Stone Greece. Τo είπε και ο Πετρίδης στις 4 με 5 μοιραία ψήθηκα, που λένε και οι νεολαίοι. Χωρίς κομπασμό και δίχως υπερβολή έχω φυλάξει και αρχειοθετήσει εκατοντάδες περιοδικών. Tον 20ό αιώνα κατέθεσα μικρές περιουσίες στον περιοδικό Τύπο, συνήθεια από την οποία προοδευτικά απομακρύνθηκα, στον 21ο. Ήρθε και το διαδίκτυο και τα περιοδικά γονάτισαν. Το καταθέτω με πίκρα διότι άθελά μου συνέβαλα σε αυτό. Σε κάποιο βαθμό όμως ευθύνονται και τα περιοδικά. Ελάχιστα κινούνται αυτόνομα στα περίπτερα και ίσως ακόμα λιγότερα κρατούν κάποιο επίπεδο.

Έχει καταγραφεί πως όταν ο Κολόμβος ξεκίνησε την πορεία του με τις τρεις καραβέλες προς τον άγνωστο απέραντο ωκεανό, είχε ειδοποιήσει τον υπεύθυνο προμηθειών να τον ενημερώσει πότε οι βασικές τροφές και το πόσιμο νερό θα είχαν καταναλωθεί κατά το ήμισυ, έτσι ώστε να μπορούσε να επιστρέψει πίσω, αν μέχρι εκείνο το σημείο δεν είχε συναντήσει στεριά. Σαν έφτασε εκείνη η στιγμή και πήρε την πληροφορία, διέταξε τον αξιωματικό του να κρατήσει το στόμα του κλειστό και συνέχισε απτόητος τη πορεία προς δυσμάς. Τη συνέχεια την γνωρίζουμε.

Δοκιμές κατάταξης Ισπανικού G.P. 28 Aπριλίου 2001, Montmeló Καταλονία.

Κάπως έτσι ήταν και η πορεία του sir Frank Williams στην κορωνίδα του παγκόσμιου μηχανοκίνητου αθλητισμού. Όχι μόνο τότε που δεν είχε να πληρώσει τους λογαριασμούς του τηλεφώνου και χρησιμοποιούσε δημόσιους τηλεφωνικούς θαλάμους αλλά και μετά τον Μάρτιο του ’86. Συνάντησε αρκετά σημεία που δεν υπήρχε γυρισμός και συνέχισε γενναίος και αδάμαστος συνοδεύοντας το βρετανικό φλέγμα με ένα απερίγραπτο πείσμα. Κι’ όταν συμβαίνουν αυτά φτάνεις μακριά, πολύ μακριά με τρόπο που κανείς άλλος δεν έχει καταφέρει.

Ήταν από τα L.P. όπου κανένα κομμάτι δεν υστερούσε. Με το ασύνηθες εξώφυλλο στο κόκκινο πάτωμα, ανήκε στα  άλμπουμ όπου ήταν αδύνατον να αποφύγεις την έλξη.  Το τελευταίο κομμάτι στην πρώτη πλευρά του Cosmo’s Factory, των ταλαντούχων Αμερικανών που συγκροτούσαν τους C.C.R. ήταν το Run Through The Jungle.

Εννοείται ότι στα 13 - 14 αν και δεν αντιλαμβάνεσαι το περιεχόμενο στο σύνολό του, δεν παύει να είναι κάτι σαν αποκάλυψη, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι τότε, εμείς εδώ στην κατά τα υπόλοιπα αδούλωτη Ελλάδα, βιώναμε junta στα καραντουζένια της.  Διότι πέρα από την πολιτική λαίλαπα, το καθεστώς είχε βουλιάξει στα βαθιά κάθε αισθητική και κάθε πολιτιστική, καλλιτεχνική δημιουργία, στην οποία δεν συμφωνούσε. Και διαφωνούσε σε όλα εκτός από το ακατάβλητα διαχρονικό «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών».

Επίσης εννοείται ότι μετά από 50 χρόνια δεν κρατιούνται όλα τα κομμάτια εκεί που τα είχες ανεβάσει επί τη εμφανίσει. Υπάρχουν όμως κάποια που όχι μόνον δεν υποχώρησαν στην αξιακή σου κλίμακα αλλά τα εκτίμησες περισσότερο. Εκεί καταχωρείται  το Run Through The Jungle. Το θυμήθηκα διαβάζοντας μια ανησυχητικά ενδιαφέρουσα έρευνα πολυεθνικού οργανισμού με έδρα την Γενεύη της Ελβετίας στο διαδικτυακό τόπο: https://www.smallarmssurvey.org/. Η έρευνα αφορούσε το πλήθος και την κατανομή των όπλων σε παγκόσμια κλίμακα. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσο ακριβή είναι τα στοιχεία, τη διαδικασία της συγκομιδής τους, την αξιοπιστία της έρευνας γενικότερα. Από την άλλη δεν έχω ούτε να εχέγγυα να την αμφισβητήσω. Το θέμα λοιπόν έχει ως εξής:

Από τότε που άκουσα την πρώτη νότα του, δεν τον είχα καταχωρήσει στους καλλιτέχνες που έκαναν τη καρδιά μου να χτυπά πιο δυνατά. Για να παραμείνω ευθύς, ήμουν ξένος στο είδος της μουσικής που κόμιζε, δεν είχα καν κατανοήσει τι εκπροσωπούσε. Εννοείται ότι μου άρεσε η γλυκιά μελαγχολία του «Blowin' in the wind», με θύμωνε η σκληρή καταγγελία του «Hurricane», με συγκινούσε το σπαραξικάρδιο «Knockin' On Heaven's Door», και μου άρεσε το «Lay, Lady, Lay». Αλλά έως εκεί.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι στα μέσα της δεκαετίας του ’70 φίλος μου, γνώριζε, εκτιμούσε, έπαιζε και τραγουδούσε κομμάτια του. Ακόμα και σαράντα χρόνια αργότερα όταν ο μπροστινός μου στα πορτοκαλιά κουτιά του «Πήγασου», ήταν κάτι σαν τον Έλληνα βιογράφο του, με αστείρευτες γνώσεις για το έργο και το βίο του, δεν κατάφερα τίποτα περισσότερο παρά να ειρωνευόμουν (τον μπροστινό) στο πλαίσιο της ευρύτερης καθημερινής καζούρας που αφορούσε οτιδήποτε, και εν προκειμένω τις μουσικές προτιμήσεις του για: «εκείνον τον τύπο, που έκανε πως τραγουδάει».

Μέχρι πριν λίγες εβδομάδες όλα αυτά, όπου συνέβησαν όλως τυχαίως δυο πράγματα σχεδόν σιμουλτανέ. Έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο που αποτελεί την αυτοβιογραφία του με τίτλο «η ζωή μου» και είδα το ντοκυμαντέρ: Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story by Martin Scorsese του 2019, μια σύγχρονη και περίεργη ακροβασία ανάμεσα στο αληθινό και το φανταστικό

Εκείνη η περιοδεία, όπως την ένιωσα μέσα από το υλικό, έγινε σε μια εποχή όπου στις Η.Π.Α. ζούσε η ταπείνωση από την ήττα στον πόλεμο της Ινδοκίνας, η ντροπή από την πρώτη παραίτηση, στην ουσία καθαίρεση προέδρου. Ήταν μια χώρα διχασμένη και αυστηρή, μα ταυτόχρονα υπήρχε ο χώρος για να αφήσει την αμφισβήτηση,  τη διαμαρτυρία και τελικά την ελπίδα να εκφραστεί. Ένα περίεργο και συχνά εκρηκτικό μείγμα όπου ο Dylan όργωνε την Αμερική και τον Καναδά από τον Οκτώβριο του ’75 έως τον Μάιο του ’76 δίνοντας 48 παραστάσεις με εκείνη την διαφορετική, ατίθαση σύνθεση της μπάντας του.

Στο όρθιο γινόταν η κουβέντα, στην αυλή κάτω από νεφοσκεπή ουρανό και εκεί που είχαμε κλείσει το θέμα που συζητούσαμε με ρώτησε:

- Έχεις τεύχη του «ΙΧ Αυτοκίνητον»;

- Έχω μερικά, από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και αρχές της επόμενης, απάντησα.

- Ξέρεις, συνεχίζει, είχε γράψει κάποια κομμάτια εκεί ο Μίμης Φωτόπουλος, δεν ξέρω πότε αλλά είναι βέβαιο.

Ακολούθησε άλλη κουβέντα για το πόσο πολυπράγμων ήταν, ο γνωστός και για το υποκριτικό του ταλέντο καλλιτέχνης. Ακολούθως κάναμε μια σύντομη ανασκόπηση της ζωής του.

Για το πέρασμα από τα σύρματα της Ελ Ντάμπα, για το συγγραφικό του έργο, τις ατάκες του στις ταινίες ορόσημα του ελληνικού κινηματογράφου που τον έκαναν δημοφιλή και αγαπητό, τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες με τα κολάζ, αλλά και τους ρόλους του κλασσικού θεατρικού ρεπερτορίου που έπαιξε στο σανίδι.

Το ίδιο βράδυ έψαξα στο αρχείο και βρήκα το τεύχος 148 από τον Σεπτέμβριο του 1968. Στα περιεχόμενα έγραφε: Φωτόπουλος (ιστορίες) σελίδα 509, και ιδού το τι αδάμας ανεκαλύφθη:

Όρθιος μπροστά στην καρέ κολώνα, με τα μαύρα σημάδια από τις αμέτρητες τριβές από τα πανωφόρια των πιστών, κοίταζα αφηρημένος τους καπνισμένους και σμιλεμένους με καλέμι θόλους μέχρι που με επανέφερε στο τώρα η πρόταση: «Ἄμωμοι ἐν ὁδῷ, Ἀλληλούϊα»

Στη συνέχεια της νεκρώσιμης ακολουθίας γρήγορα ξαναχάθηκα, μέχρι που άκουσα τον ιερέα με μια φωνή ζεστή να λέει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις συμβαίνουν τα εξής: Η συμπαράσταση στους συγγενείς του εκλιπόντα, καθώς, όπως η χαρά που μοιράζεται πολλαπλασιάζεται, έτσι και η λύπη που διαιρείται μικραίνει, και τέλος κατά όπως είπε ο Κάντ, ο θάνατος ανοίγει τις πύλες της ζωής.

Όπως και ο Αμερικάνος πρόεδρος έτσι και η Γερμανίδα καγκελάριος επισκέφτηκαν τον τόπο μας όταν ο κύκλος της εξουσίας τους είχε κατ’ ουσίαν ολοκληρωθεί. Ένα άλλο κοινό στοιχείο του ήταν ότι ο μεν 44ος πρόεδρος των Η.Π.Α. ήταν ο πρώτος Αφροαμερικανός που πέρασε το κατώφλι του Λευκού Οίκου, η δε καγκελάριος ήταν η πρώτη γυναίκα από την ίδρυση του Ομοσπονδιακού Κράτους και η πρώτη πολίτης της Ανατολικής Γερμανίας  που υπήρξε ηγέτης της ενωμένης.

Ο μεν Οbama κέρδισε δυο εκλογικές αναμετρήσεις και κράτησε το αξίωμα για δυο θητείες οκτώ έτη συνολικά, το ανώτατο που προβλέπει το σύνταγμα της χώρας του μετά την εικοστή δεύτερη τροποποίηση του το 1951, η δε Merkel ηγήθηκε τεσσάρων κυβερνήσεων και βρέθηκε στην καγκελαρία για σχεδόν διπλάσιο χρονικό διάστημα από εκείνο του Αμερικανού ομολόγου της.

Ο Οκτώβριος και οι τρεις γενιές των Παπανδρέου συνευρέθησαν σε σημαντικές εξελίξεις στην γεμάτη αναταράξεις πολιτική σκηνή της Ελλάδας.

Σαν να είχαν μια ιδιαίτερη σχέση.  Ιδού και η πλοκή της.

Το, κάπως ταλαιπωρημένο ένεκα ο χρόνος, οπισθόφυλλο του περιοδικού «Εικόνες», από το τεύχος νο 69 της εβδομάδας 11 – 17 Φεβρουαρίου 1957, φιλοξενούσε μια ολοσέλιδη έγχρωμη ρεκλάμα της Δ.Ε.Η. Τότε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ήταν ένα βρέφος ηλικίας 6,5 χρονών. Είχε συστηθεί τον Αύγουστο του 1955, όταν μόλις το 55% του πληθυσμού της μετεμφυλιακής  Ελλάδα ήταν ηλεκτροδοτούμενο.

Η συγκρότηση της Δ.Ε.Η.  σήμαινε την εθνικοποίηση της παραγωγής και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας που έκτοτε θεωρήθηκε υπηρεσία κοινής ωφελείας. Την εποχή εκείνη ηλεκτρικό παρείχαν 263 ιδιωτικές εταιρείες που λειτουργούσαν με συμβάσεις που είχαν συνάψει με το Δημόσιο. Με τη λήξη των συμβάσεων αυτών και καθώς η  Δ.Ε.Η. είχε πλέον το αποκλειστικό προνόμιο της παραγωγής, διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας οι παροχές της Δ.Ε.Η. επεκτεινόταν και στις όποιες περιοχές εξυπηρετούσαν οι ιδιωτικές εταιρείας.

Το ξημέρωμα της Παρασκευής πρώτης Σεπτεμβρίου του 1939 οι δυνάμεις του Γερμανικού στρατού  προέλαυναν στα Πολωνικά εδάφη, μετά από ένα στημένο επεισόδιο από τα SS, που η Γερμανία χρησιμοποίησε ως αφορμή και άλλοθι για την εισβολή στην γειτονική της Πολωνία.

Έτσι ξεκινούσε η μεγαλύτερη πολεμική εμπλοκή της ανθρωπότητας, ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Τα σχέδια της εισβολής είχε εγκρίνει ο Ανώτατος Διοικητής του Γερμανικού στρατού, Walther Von Brauhitsch, στρατιωτικός καριέρας, καταγόμενος από πρωσική οικογένεια με μεγάλη στρατιωτική παράδοση. Ο ίδιος θα είχε αργότερα την τελική επιμέλεια  των σχεδίων για την εισβολή στη Βαλκανική χερσόνησο και την καθυπόταξη της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας (επιχείρηση Marita).

Walter von Brauhitsh.                                                                                                                          .Manfred von Brauhitsh

Την ώρα που ο Walther ήταν σκυμμένος πάνω στους επιτελικούς του χάρτες, μαθαίνοντας τις εξελίξεις της σύγκρουσης, ο ανιψιός του  Manfred von Brauhitsch, βρισκόταν στο Βελιγράδι για τον έναν και μοναδικό αγώνα Grand Prix που διοργανώθηκε στο τότε βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.

Ε ναι! το είδα. Δεν κρύβομαι. Δεν παρασύρθηκα ούτε από τις διθυραμβικές απόψεις των επαγγελματιών κριτικών, ούτε από τις απορρίψεις των θεατών. Το είδα διότι είχα τρεις ώρες για πέταμα, πράγμα πολύ ενθαρρυντικό στη ζωή ενός ανθρώπου. Το είδα επίσης σε αγαπημένο θερινό κινηματογράφο, άλλο θέμα ότι οι συνθήκες δεν ήταν καλοκαιρινές, παρά το γεγονός ότι λίγες ώρες νωρίτερα οι τζίτζικες ηχούσαν. Αλλά όπως έχει επισημανθεί και άλλες φορές εδώ, θερινός να είναι και τίποτα άλλο.

Τζέιμς Μποντ πήγα να δω. Όπως άλλες εικοσιτόσες φορές στο παρελθόν. Ήξερα τι με περίμενε. Καταιγιστική δράση, εντυπωσιακά κορίτσια, ηρωισμούς, πιστολίδι, κακούς αθρώποι, μερικές δεκάδες πτώματα, εξαιρετικά τοπία,  και οπωσδήποτε κάποια χρηστομάθεια με ένα χάπυ έντ. Αυτό ήταν το πακέτο. Και κάπως έτσι παραμένει. Αν εξαιρεθεί η θυσία του νταμπλ όου σέβεν στο τέλος, που παρά το γεγονός ότι έχει δεχτεί σωρεία βολίδων, επιβιώνει και μεταφέρει το ύστατο μήνυμα αγάπης και αφοσίωσης, λίγο πριν εξαϋλωθεί από ομοβροντία βομβών.

Σε κάθε περίπτωση ο πράκτορας αναφορά, δεν είναι αυτός που έχουμε συνηθίσει. Έχει αποτραβηχτεί από την ενεργό δράση, έχει λησμονήσει την ακατανίκητη ροπή του στο γυναικείο φύλο, στο τέλος ανακαλύπτει την πατρότητα, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει την άγνωστη ευαίσθητη πλευρά του. Βεβαίως συνεχίζει να καταναλώνει ποταμούς από αλκοόλ παραμένοντας πάντα νηφάλιος, και δεν έχει χάσει τίποτα από την ταχύτητα, την ορμή, την ευθυκρισία μα και από την ικανότητά του να επιβιώνει από καταστροφές.