Μια σειρά από περίεργες συμπτώσεις, κατατρέχουν δυο ξεχωριστές μορφές του παγκόσμιου μότορσπορ. Δυο Βρετανούς, παγκόσμιους πρωταθλητές.

Τον Mike Hawthorn γεννημένο 1929, πρωταθλητή F1, το 1958  και τον Richard Burns που γεννήθηκε το 1971, τιτλούχο του W.R.C. το 2001.

Τι εικόνες για τις τράπεζες, έχει στο μνημονικό του ένας 60άρης; Εικόνες από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, όπου έπρεπε κάθε χρονιά την 31η Οκτωβρίου, παγκόσμια ημέρα της αποταμιεύσεως, να γράψει, τα μύρια όσα για τον εργατικό μέρμηγκα, για τον τεμπέλη τζίτζικα και να εξυμνήσει το πήλινο γουρουνάκι, όπου έκανε τις πρώτες αποταμιευτικές απόπειρες. Ενδεχομένως και τις πρώτες ...παραβιάσεις.

Ήταν σαν προθάλαμος για την μελλοντική, αγαστή, σχέση με τα τραπεζικά ιδρύματα. Τότε που οι τράπεζες ήταν επιβλητικά και απρόσιτα κτίρια για τους περισσότερους των πολιτών. Διότι για να περάσεις το κατώφλι της, έπρεπε να σου περισσεύει κάτι ώστε να καταθέσεις, πράγμα δύσκολο για την πλειοψηφία των πολιτών τότε, ή να αιτηθείς κάποιο δάνειο, περίπτωση ακόμα δυσκολότερη.

Το 1958 ο Γιώργος Τζαβέλας αξιοποιεί το ταλέντο του Τάκη Χόρν και μας δίνει, με το «Μια ζωή την έχουμε», ανάγλυφα, γλυκόπικρα, παραστατικά, τι σημαίνει τράπεζα. Αναδεικνύει τη σκληρή φιγούρα του τραπεζίτη, την ανεξέλεγκτη εξουσία που ασκεί στους φοβισμένους υφισταμένους του, αλλά και την δουλικότητα των εργαζομένων. Μας αφήνει και μιαν ιδέα για το πως υπηρετείται η θεότητα του κέρδους, μπροστά στην οποία, τίποτα δεν είναι ισχυρότερο.

Χωρίς να ανήκω σε αυτούς που ασπάζονται δοξασίες περί δεισιδαιμονιών, τουναντίον μάλιστα, ο Νοέμβριος αποτελεί, σχεδόν παιδιόθεν, άσχημο μήνα. Μια σειρά από δυσάρεστα γεγονότα, προσωπικά και γενικότερα έχουν συμβεί σ’ αυτόν, τον τελευταίο φθινοπωρινό μήνα, επί σειρά ετών. Φέτος πάλι τα ίδια.

Λες και όλη τη χρονιά, τα περισσότερα δυσάρεστα κάνουν κράτει, για να σωρευτούν στον πρωτελευταίο μήνα του χρόνου. Που εξ ορισμού είναι γκρίζος.

Τα τελευταία και πιο θαρραλέα θερινά σινεμά έχουν ήδη κλείσει, οι βροχές πολλαπλασιάζονται, συχνά με καταστροφικά αποτελέσματα, οι μέρες μικραίνουν, οι νύχτες απλώνουν, τα κρύα έρχονται, υγρασίες θολώνουν τα τζάμια και οι θάλασσες σκουραίνουν.

Έτσι και φέτος τον Νοέμβρη, πρόσωπο αγαπητό εγκατέλειψε τα εγκόσμια, άτομα άτιμα φτήνυναν με τις πράξεις τους, έτι περαιτέρω τη ζωή μας, καταστροφές έπληξαν κόσμο και κοσμάκη, το τέρας του Δημοσίου σκίασε την καθημερινότητά μας.

Η ταπεινότητά μου, πίστευε ότι, τράπεζαι και κράτος ήταν δυο διαφορετικές έννοιες, με διαφορετικές δραστηριότητες. Πίστευε, και πιστεύει δε, ότι εφόσον υπάρχουν και τα δυο, το κράτος οφείλει να ελέγχει τις τράπεζες.

Η τρέχουσα πραγματικότης όμως, με οδηγεί εις το συμπέρασμα, πως οι ρόλοι έχουν αλλάξει. Οι τράπεζες συμπεριφέρονται ως κράτος και δη ισχυρόν και το κράτος, λειτουργεί ως τράπεζα και δη χρεοκοπημένη. Μολοντούτο, υπάρχει ακόμα συνεργασία αγαστή.

Ας το ερευνήσουμε.

Σε μια ιδανική μορφή το κράτος δεν θα ήταν ο προστάτης των αδυνάμων, διότι δεν θα υπήρχαν αδύναμοι. Στις μέρες που ζούμε,  το κράτος μας επίσης δεν είναι προστάτης των αδυνάμων. Αλλά υπάρχουν αδύναμοι. Για την ακρίβεια το ίδιο το κράτος παράγει αδύναμους. Άνεργους, άστεγους, άτολμους, άρρωστους και τόσους άλλους με άλφα στερητικό.

Ακόμα και αν αποφύγουμε τα ρητά εκείνου του παππούλη που αναστάτωσε την πλάση, αυτού του παλιοΓερμανού με την επιβλητική γενειάδα που τον ζούσε ο εργοστασιάρχης Ένγκελς, εκείνων δηλαδή, που πάντρεψαν την διαλεκτική με τον υλισμό και έκαναν ανω  - κάτω τον πλανήτη, στο ίδιο συμπέρασμα θα φτάσουμε.

«Το Κράτος είναι η εκτελεστική επιτροπή της άρχουσας τάξης». Τι είπε ο στόμας του; Και καλά αυτός, ήτο παλιοκομούνι. Ο Λίο Τολστόι όμως, ο γίγαντας της λογοτεχνίας, αυτός ο βαθύς ανιχνευτής ψυχών και μέγας γενειοφόρος, τι το ήθελε αυτό;  Το: «Κυβέρνηση είναι μια παρέα ανθρώπων που παρενοχλούν τους υπόλοιπους».

Από εκείνες τις μέρες του Νοέμβρη, που σε καταβάλλουν. Υγρασία με ισχυρή την απειλή της βροχής. Ο  Νοτιάς να πυκνώνει τα σύννεφα. Ορατότητα μικρή και γκρίζα. Μονόδρομοι στενοί, εκεί που άλλοτε κυριαρχούσαν τα περβόλια. Στο απέναντι μπαλκονάκι, διακρίνεται μια ηλικιωμένη. Διαγώνια τα Τουρκομάουντενς με κοσμικές κατοικίες καρφωμένες μέχρι την κορυφογραμμή τους.

Μόνος σε 90 τετραγωνικά. Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, τα κατοικούσε η κα Καίτη. Μετά μετώκησεν εις άγνωστον διεύθυνσιν. Άγνωστον για κάθε ζωντανό πλάσμα. Στα 94 της. Κι όπως λένε οι δικοί της, με πλήρη διαύγεια. Οι δικοί της, που έθεσαν και το ερώτημα κοιτώντας τις βιβλιοθήκες:

Ευγενική χειρονομία μετ’ αφιερώσεως, από φίλο και γνώστη, ένεκα επαγγελματικού προσανατολισμού, των θεμάτων στα οποία αναφέρεται ο συγγραφέας. Ποινικολόγος γαρ. Kαι τι έχουμε εδώ; Ένα δοκίμιο που ακροπατεί πάνω σε λεπτές έννοιες, μέσα σε δύσκολες εποχές. Δοκιμάζονται οι έννοιες του δικαίου, η απονομή δικαιοσύνης, η συνταγματικότητα, η ηθική και οι κανόνες λειτουργίας του κράτους.

Mε ορίτζινιαλ τίτλο « Terror. Εine Τheaterstuck und eine Rede», (Τρόμος. Μια θεατρική πράξη και μια ομιλία), ο συγγραφέας στήνει την πλοκή του μέσα σε μια δικαστική αίθουσα.  Ο συγγραφέας, ο οποίος είναι νομικός, είναι Γερμανός, με καταγωγή από ευγενική οικογένεια, εξ ού και το von ανάμεσα στο μικρό όνομα και το επώνυμο.

Το «Γερμανός» δημιουργεί ήδη μια αρνητική προσέγγιση, κι αν το ψάξουμε λίγο, θα πάμε ακόμα πιο βαθιά. Δισέγγονος του Heinrich Hoffmann, φωτογράφου του Αδόλφου, πολιτικού και εκδότη, μέλος του κόμματος, και εξ ευωνύμων του Φύρερ. Με τέσσερα χρόνια καταδίκη για παράνομο πλουτισμό κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Η συνέχεια είναι ακόμα πιο μαύρη. Εγγονός του Baldur von Schirach, ο οποίος είχε παντρευτεί την Henriette, θυγατέρα του Heinrich Hoffmann. O Baldur λοιπόν ήταν επικεφαλής νεολαίας του κόμματος από το ’31 έως το ΄40, δίπλα στον Αδόλφο, σε όλη την ταραχώδη πορεία προς την  εξουσία, και κυβερνήτης της, «υπό ένωση» (Anschluss) Αυστρίας, από το ’40 έως την πτώση του τρίτου Ράιχ.

Το πρώτο μεταπολεμικό Βαλκανικό ράλυ διοργανώνεται στη Βουλγαρία με έδρα τη Σόφια, τον Ιούνιο του ‘65. Από την Ελλάδα αναχωρεί επίσημη Ελληνική Εθνική ομάδα. Την νίκη αποσπά Ελληνικό πλήρωμα. Ήταν οι Στ. Ζαλμάς - Σαρ. Αποστολίδης στην πρώτη νίκη Ελληνικού πληρώματος εκτός Ελλάδας. Το δεύτερο Βαλκανικό ράλυ, διοργανώθηκε στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο του ’66 και η νίκη πηγαίνει επίσης σε Ελληνικό πλήρωμα. Στους Στ. Ζαλμά – Λεων. Αναγνώστου

Το τρίτο Βαλκανικό ράλυ, του ’67, θα διοργανωνόταν στη Γιουγκοσλαβία.  λίγους μήνες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα. Η μη συμμετοχή των Ελληνικών πληρωμάτων είναι μια γνωστή η ιστορία, που διηγείται ο Σαράντης Αποστολίδης στο βιβλίο του «Ειδική μου διαδρομή». Ο Σαράντης  βρίσκεται στα Σκόπια, για λογαριασμό της Ε.Λ.Π.Α., προκειμένου να πάρει τις πρώτες πληροφορίες, να δει τους δρόμους και ακολούθως να ενημερώσει τους ενδιαφερόμενους. Δέχεται ένα τηλεφώνημα από τη Σύλβα Κοκκαλάνη με την εντολή να κατέβει άμεσα στην Αθήνα. Το καθεστώς είχε απειλήσει με εξορία τον πρόεδρο της Ε.Λ.Π.Α., Απόστολο Νικολαίδη, αν επέτρεπε στα ελληνικά πληρώματα να πάνε στη Γιουγκοσλαβία.

Η δικτατορία, ξεπέρασε τις από Βορά φοβίες της, μετά από τέσσερα χρόνια και επέτρεψε την διεξαγωγή του Βαλκανικού το ’71 στην Ελλάδα με σημείο εκκίνησης και τερματισμού το Παναθηναϊκό στάδιο.

Σαββάτο 27ης Νοεμβρίου του 1971, δέκα το πρωί. Η Α110 του Βούλγαρου Τσουμπρίκωφ, μόλις έχει κατέβει από την ράμπα, ανοίγοντας τον αγώνα. Η «Ελληνική» Α110, με το διπλό στις πόρτες,  ανεβαίνει στη ράμπα να πάρει εκκίνηση. Μετά από 30 ώρες συνεχούς οδήγησης, 1651 χλμ., 15 ειδικές διαδρομές και βαρύ φθινοπωρινό καιρό, με βροχοπτώσεις και ομίχλες η αναμέτρηση ολοκληρώθηκε στο ίδιο σημείο.

Η παράδοση συνεχίστηκε και ακόμα ένα Ελληνικό πλήρωμα κατέκτησε την νίκη. Ήταν οι «Σιρόκο» - Μιλ. Ανδριόπουλος. Ο σκηνοθέτης της ταινίας «Ο άγνωστος εκείνης της νύχτας», Οδυσσέας Κωστελέτος, διαλέγει σκηνές από την εκκίνηση και εξέλιξη αυτού του Βαλκανικού για να κορυφώσει και να οκλοκληρώσει το σενάριό του.

Το 1972 αποτέλεσε μια καθοριστική καμπή στο Ελληνικό μότοσπορ. Ο θανάσιμος τραυματισμός του Γιάννη «Μαύρου» Μεϊμαρίδη, την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου του ’71 στον αγώνα ταχύτητας στην πόλη της Ρόδου, σηματοδότησε το τέλος των street circuits. Μας είναι δύσκολο στις μέρες μας, μέσα στην μεγάλη αφοσίωση που ακολουθείται στο κεφάλαιο ασφάλεια, να αντιληφθούμε την διοργάνωση αγώνων στους δρόμους πόλεων. Ακόμα πιο δύσκολο είναι να νιώσουμε την μαγεία και την διαφορετικότητα που είχαν.

Ήταν ένα ταξίδι που ξεκίνησε ως κομμάτι εορτασμού για τα δέκα χρόνια της ενοποίησης της Δωδεκανήσου με την πατρίδα, καθώς η Ρόδος ήταν εκείνη που φιλοξένησε αγώνα ταχύτητας πόλης για πρώτη φορά το ’58.

^{Κυριακή 29 Ιουνίου 1958, Ρόδος. Εκκίνηση του πρώτου αγώνα ταχύτητας σε Ελληνική πόλη. Από αριστερά η G.S.V.του νικητή Κ. Σπηλιωτάκη, στην μέση, με τον άσο στις πόρτες και  η XK 140 του δεύτερου   Ν. Παπαμιχαήλ και η G.S.V. του τρίτου A. Μίχου με το νούμερο 4. Στη τρίτη σειρά ξεχωρίζει, αριστερά, η DB του Δημήτρη Νομικού.}

Ακολούθησε το επόμενο έτος, το '59, η Κέρκυρα και τα Χανιά για μια μοναδική φορά το ’71, αναμετρήσεις όλες αυτές που προσμετρούσαν σε πρωταθληματικούς τίτλους. Εκτός πρωταθλημάτων όμως τελέστηκαν και αγώνες στη Βέροια και στην Ν. Σμύρνη. Οι τόσο ξεχωριστές αυτές στιγμές, κράτησαν 13 χρόνια. Ο κύκλος τους έκλεισε με έναν θάνατο.

Λες καμιά φορά διάφορα πράγματα. Υπόσχεσαι και κάποια άλλα. Όχι σε άλλους.  Στον εαυτό σου. Έτσι, σαν μια υποχρέωση στο παρελθόν.  Έρχεται όμως ο χρόνος και αναιρεί τις κουβέντες και κρατά τις υποσχέσεις, πρακτικά, ανεφάρμοστες. Αυτό δεν σημαίνει, ότι μέσα στην μνήμη σου χάνονται ή σβήνουν εκείνα τα οποία είχες υποσχεθεί. Και πρωτίστως όσα τα δημιούργησαν.

Σημαίνει ότι μόνο το τελετουργικό έχει χάσει τη σειρά του. Έχει δώσει τη θέση του σε μια πιο ουσιαστική τοποθέτηση και κάνει το παρελθόν, το οποίο σε κάθε περίπτωση σε δεσμεύει, πολύ πιο παρεμβατικό, από όσο νομίζεις μέσα στην καθημερινότητα σου.

Άνοιξη του ’76. Στα δεκαεννέα μισό. Τα τελευταία δυο χρόνια ημικαπνιστής, κρυφίως, εννοείται, των γονέων. Κάτι Καρελάκια στο πακέτο των δέκα, κάτι Άσσος στο ίδιο επίπεδο. Στα βαριά σεκλέτια, Τσιγκάνες στα μπλε καθώς και Gauloises, άφιλτρα δε, για ακόμα περισσότερη μαγκιά. Αλλά υπήρχε και η αγωνία της εξερεύνησης. Πολ μολ, Τζεί Πι Ες, Ρότιμανς, Ντανίλ, Astor, αλλά να και κάτι Οld Νavy ή καραβάκι, κάτι 5άρια και Sante δια να τιμηθεί και η γαλανόλεκος. Τουτέστιν, Ότι  να ‘ναι. Το ταξίδι στον καπνό είχε πολλές στάσεις.

Aυτό που σε εμπόδιζε τότε, από το να μην φουμάρεις, ήταν να μην το μάθουνε τα γονικά. Οι εικόνες με τους καρκίνους στα πακέτα δεν υπήρχαν ούτε στις πιο νοσηρές φαντασίες, ενώ οι συμφορές που μπορούσε να φέρει το κάπνισμα ήταν μόνο για τους άλλους. Ποτέ για μας, βέβαια, και απόμακρες όσο και μια βόλτα στη σελήνη.

Είναι από τις περιπτώσεις όπου ο δημιουργός δεν έχει σαφή εντύπωση τι επίδραση, τι είδους αντίκτυπο έχει το πόνημά του. Ο συγγραφέας, όλως ξεχωριστή προσωπικότητα στην εποχή του, απεβίωσε πριν τυπωθεί η «κερένια κούκλα» του. Είχε προδημοσιευτεί σε συνέχειες από τον Τύπο της εποχής.

Στα 44 του χρόνια, το 1911, εγκατέλειψε τα εγκόσμια ο Κ.Χ., χάνοντας εντυπωσιακά ιστορικά γεγονότα, όπως την Ελλάδα των πέντε θαλασσών και δυο ηπείρων, αλλά και δραματικές εξελίξεις, όπως την Μικρασιατική καταστροφή, τους δυο Πολέμους, την Κατοχή, τον Εμφύλιο κλπ.

Πολύμορφος, πολύγλωσσος, πολυπράγμων, με διεθνή καριέρα και ακτινοβολία, θιασώτης της δημοτικής γλώσσας, σε μια εποχή με ισχυρές αγκυλώσεις,  στιγματισμένος με σοβαρό ατύχημα από την βρεφική του ηλικία.

Αρκετά μακριά από την εικόνα του ωραίου ανδρικού πρώτυπου, αλλά άκρως γοητευτική περσόνα, μα και αμφιλεγόμενος, στήνει την πλοκή της κερένιας κούκλας σε αθηναϊκή γειτονία των αρχών του 20ού αιώνα, με στοιχεία και όρους αρχαίας τραγωδίας.

Τότε που ο φωτισμός γινόταν με γκάζι, που στην Κυψέλη και στην Πατησίων τα περβόλια που καλλιεργούνταν ήταν περισσότερα από τις κατοικίες, σε μια πόλη χωρίς αυτοκίνητα, με ανοικτούς χώρους, λιβάδια, μποστάνια και αέρα.

Αυτή είναι η εξωτική πλευρά. Η πόλη των ανθρώπων όμως διαφέρει.