Πως αισθανόταν, τι  να φοβόταν άραγε ένας ενημερωμένος πολίτης τέτοια εποχή πριν 88 χρόνια;  Καλοκαιράκι του 1937.  Ο κόσμος βίωνε τα προμηνύματα του Β΄Π.Π., καθώς στην άπω Ανατολή οι Ιάπωνες είχαν ήδη εισβάλει στην Μαντζουρία, ενώ υπό την επωνυμία «Operation Rügen» (Επιχείρηση Επίπληξη), η Λεγεώνα Κόνδωρ στα τέλη του Απριλίου αποτελούμενη από Γερμανικά και Ιταλικά πληρώματα είχε σπείρει τον θάνατο και την καταστροφή από αέρος, πάνω σε άμαχους στην χώρα των Βάσκων, στη Γκερνίκα. Την οδύνη αποτύπωσε ο Picasso στον πιο γνωστό, ομώνυμο, πίνακά του.

Η Γερμανική Κατοχή στη Γαλλία, βρήκε τον Picasso στο Παρίσι και υπάρχει αυτή η ευρέως διαδεδομένη ιστορία, πως ένας Γερμανός αξιωματικός είδε μια φωτογραφία της Γκερνίκα στο διαμέρισμα που κατοικούσε ο Ισπανός καλλιτέχνης και τον ρώτησε: «Εσείς το κάνατε αυτό;» για να λάβει την απάντηση από τον καλλιτέχνη: «όχι, εσείς».

Την πρώτη χρόνια τέλεσης του Δ.Ρ.Α.,τότε που δεν ήταν και πολύ διεθνές, συμμετείχαν 19 ελληνικά πληρώματα. Δέκα εννέα. Ήταν άνοιξη του 1953, ο τόπος προσπαθούσε να αναπνεύσει στον αχό του μετεμφυλιακού κλίματος, ανάμεσα από την απώλεια κάθε είδους πολιτισμού που βασίλευε στο Μακρονήσι και το πυρ των εκτελεστικών αποσπασμάτων. Βουτηγμένος βαθιά στη φτώχεια, βαθύτερα στο μίσος, στηριγμένος στις φιλανθρωπίες των δυναστικών συμμάχων, έχοντας ήδη κάνει τα πρώτα σοβαρά βήματα στο μονοπάτι της απώλειας της διεκδίκησης των αποζημιώσεων για τις θηριωδίες των Γερμανών, ομού με την καθολική εκ των πραγμάτων αθώωση των ημεδαπών συνεργατών τους. Εποχή που πρέπει να ξεχάσει και να θυμάται κανείς για τον ίδιο λόγο. Την ολοκληρωτική απουσία δικαιοσύνης. Και όμως 19 ελληνικά πληρώματα εκίνησαν, εκείνη την περιπέτεια του πρώτου Δ.Ρ.Α.

Δεκέλεια 13,81 χλμ. πρώτη ετάπ του 22^ου Δ.Ρ.Α., Μάιος 1975. Ο «Σιρόκο» τοποθετεί άριστα την Α 110 στο τελευταίο εσάκι. Τα γαλάζιο κουπέ από την Διέπη ήταν ήδη στον έκτο χρόνο συμμετοχής στους ελληνικούς αγώνες έχοντας διανύσει δεκάδες χιλιάδες χιλιομέτρων, σε κάθε μορφή αγώνα, όπου κατά τεκμήριο σπάνια έχανε και σπανιότερα εγκατέλειπε. Στο φόντο η σκόνη από τις συμμετοχές που έπονται αφού, η διαδρομή τότε σε μεγάλο τμήμα της ήταν χωμάτινη. Πρώτος σε αυτή την ε.δ., ο εξωπραγματικός Bjorn με την  διαστημική Stratos γράφοντας 09' .58.'' Δεύτερος ο Lele Pinto επίσης με Stratos, 10': 25''. Τρίτος ο εικονιζόμενος με 10':28''. Πίσω του οι: Andresson, Aaltonen, Rohrl, Warmbold, Lampinen, όλοι με καλύτερο υλικό και σαφώς πληρέστερη υποστήριξη. Η εικόνα είναι από εναέρια λήψη του Νίκου Γραμματικόπουλου. Στις μέρες μας το συγκεκριμένο σημείο έχει δομηθεί πυκνότερα από την Εκάλη.

Ποτέ μέχρι το 2009 δεν ήταν λιγότερα. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 έφτασαν τα 50, στα τέλη με το σοκ του πραξικοπήματος μειώθηκαν, ενώ οι αλλοδαπές συμμετοχές από τις ’60 του ΄66, έπεσαν στις 30 το ’67 και θα έπρεπε να περιμένουμε εννέα χρόνια για να επανέλθουμε στα προ πραξικοπήματος χρόνια. Στα μέσα της δεκαετίας του ΄70, όπως και στις αρχές της δεκαετίας του '80, οι ελληνικές συμμετοχές ξεπερνούν τις επτά δεκάδες και είναι περισσότερες από τις αλλοδαπές Μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα θα παραμείνουν σταθερά πάνω από 55. Στις μέρες μας, 72 χρόνια μετά το πρώτο Δ.Ρ.Α., με πενταπλάσιο κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. όπως και πενταπλάσια κυκλοφορούντα αυτοκίνητα στην επικράτεια από την δεκαετία του 70, οι συμμετοχές των ελληνικών πληρωμάτων είναι 11. Έντεκα. Μολοντούτο υπάρχει στα δελτία Τύπου που κυκλοφορούν ασχολίαστα παντού, ένα πανηγυρικό κλίμα. Ας το δούμε λίγο.

Βαθιά και εξ απαλών ονύχων ο Α.Π. ως επαγγελματίας στα γράμματα και στη γλώσσα με πλουσιότατο βιογραφικό σε ότι αφορά την εμπλοκή του στο χώρο ως επιμελητής, διορθωτής, μεταφραστής, διευθυντής συνιδιοκτήτης εκδοτικής εταιρείας, δάσκαλος μεταφράσεων, συνεργάτης εφημερίδων.

Ακροβατεί επιτυχημένα ανάμεσα στην λεπτή, ορθή, ακριβή χρήση του λόγου και την προσπάθεια να παραμείνει επίκαιρος με όλη τη ταλαιπωρία που υφίσταται η γλώσσα στην πορεία του χρόνου.

Συχνά αυτοαναφορικός, προσεκτικά οξύς, φλεγματικά ειρωνικός, αλλά ενίοτε σαν να επιχειρεί πλήξει την όποια χρησιμότητα της έκδοσης. Κάποια κομμάτια, αν είχαν μιλιά, θα μπορούσαν να εκφράσουν ένα είδος διαμαρτυρίας, πως ο δημιουργός τους τα χρησιμοποιεί προσχηματικά προκειμένου να εκφράσει αλλότριες απόψεις.

Προ ημερών διάβασα μια αξιολόγηση των ταινιών του Wes Andreson όπου κατέτασσε ως πρώτη και καλύτερη την Hotel Budapest. Έχοντας δει τις μισές ταινίες του, δεν θα μπορούσα να διαφωνήσω με την συγκεκριμένη κατάταξη, κάτι που παρέμεινε σταθερό μετά τη θέαση της τελευταίας με τίτλο: The Phoenician Scheme.

Ο Τεξανός σκηνοθέτης, εξακολουθεί να στηρίζεται στο υποκριτικό ταλέντο των πρωταγωνιστών του, στο ευφάνταστο ντεκόρ, στους σβέλτους διαλόγους και στις επιλογές των συνεργατών, για τα κοστούμια, την μουσική επένδυση, το σενάριο. Διακρίνονται όλοι στην αφίσα. Πάνω από όλα βέβαια, επικρατεί ο πνεύμα, το ύφος της ιδιαίτερης κινηματογραφικής του γραφής.

Γνώρισα τον Αλέξη Σοφιανόπουλο το Φθινόπωρο του 1976. Συνεργαζόμαστε σε ένα περιοδικό που δεν υπάρχει πια, αν και συχνά αναρωτιέμαι αν υπήρξε ποτέ. Τέλος πάντων, ο Αλέξης ήταν φωτογράφος που πήγαινε την εικόνα πιο ‘κεί.  Ήταν και ωραίος τύπος. Περάσαμε πολύ όμορφα στο πρώτο σκέλος του εικοστού έβδομου Δ.Ρ.Α. τον Μάιο του ’77, αλλά και όπου αλλού συμβαδίσαμε στο μικρό, κοινό μας χρονικό διάστημα στο έντυπο. Τον θυμήθηκα με νοσταλγία καθώς ξεφύλλισα την ετήσια έκδοση του Ε.Ο.Τ. του 1975 και πρόσεξα τις δημοσιευμένες του φωτογραφίες. Διάλεξα μόλις τρείς από τις 30τόσες.

Η πρώτη είναι το εξώφυλλο. Με λίγο αισιοδοξία και αρκετό ψάξιμο θα μπορούσε να γίνει και σήμερα, μισό αιώνα αργότερα από την στιγμή που τραβήχτηκε.

Άρχισε με το ποιητικό ύφος του Ισπανικού εθνικού ύμνου, απότοκο της αποικιοκρατικής κυρίαρχης όσο και καταστροφικής κάποτε θέσης της χώρας στον πλανήτη, και όταν το πλάνο γύρισε στη σημαία με τις πορτοκαλιές και κόκκινες οριζόντιες ρίγες οι μαυροφορεμένοι κιθαριστές απέδωσαν μελαγχολικά τον Καταλονικό ύμνο.

Ήταν η επίσημη έναρξη του Ισπανικού Grand Prix, που τελείται ακόμα στην Καταλονική γη, όπου κάποια 89 χρόνια νωρίτερα ρίχτηκε μια καλή ζαριά για μια Ευρώπη διαφορετική που, παρά τις υποσχέσεις, δεν προέκυψε ποτέ.

Χθες, Παρασκευή το πρωί, στην πεντάλεπτη εκπομπή επιμέλειας Μαρίας Χατζάρα στο Τρίτο, όπου με τίτλο: «Μονάχη Έγνοια η Γλώσσα μου», καταδύεται στα βαθιά, γόνιμα, πλούσια, καθαρά ύδατα της ελληνικής γλώσσας, ακούστηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα και ακριβής άποψη για τις λέξεις. Την ανέσυρε από κείμενο του καθηγητή κλασσικής φιλολογίας Μιχάλη Κοπιδάκη, ο οποίος ανάμεσα σε άλλα σημείωσε:.

«Υπάρχουν λέξεις αιώνιες, μακρόβιες, βραχύβιες και εφήμερες. Αυτές, οι τελευταίες, είναι και οι πιο θορυβώδεις».

Με ένα κρεσέντο υπερβολικών δόσεων κύλησε, σε αθλητικό επίπεδο, το τριήμερο 23 – 25 Μαΐου. Εν αρχή, ασφαλώς η ανορθογραφία του final 4 της Euroleague. Ανορθογραφία διότι το Ισραήλ έχει κατοχυρωθεί στην Ευρώπη και διότι αντί η τελική φάση να διοργανωθεί οπουδήποτε στην γηραιά ήπειρο, μετακόμισε στην εγγύς Ανατολή.  Ακολούθως, οι ελληνικές ελπίδες έσβησαν από την Παρασκευή.  Οι δύο ελληνικές ομάδες ηττήθηκαν και οι ημεδαπές ελπίδες για ένα γαλανόλευκο τελικό  χάθηκαν στις ερήμους.  Τώρα πόσο ελληνικές είναι οι ομάδες από τη στιγμή που στον ημιτελικό ο αιώνιος έφηβος έπαιξε με έναν Έλληνα στο παρκέ, ενώ στον μικρό τελικό στην πρώτη πεντάδα του τριφυλλιού δεν υπήρξε Έλληνας, είναι ένα ερώτημα. Για τον νικητή του τελικού της παρηγοριάς η παρουσία του Έλληνα επικεφαλής του τεχνικού επιτελείου σώζει, κάπως, τα προσχήματα της ελληνικότητας.

Παρομοίως, οι ευχές των Μονεγάσκων για την επικράτηση της ομάδας τους στο τελικό, υπό την προεδρία Ρώσου και υπό τις οδηγίες Έλληνα, αλλά και του Charles στην εντός έδρας αναμέτρηση σε αυτό που αποκαλείται το πετράδι του στέμματος της F1, δεν ευοδώθηκαν. Αφενός η τουρκική ομάδα, με Λιθουανό προπονητή έφτασε όχι δύσκολα στη δεύτερη κατάκτηση, αφετέρου ο πείσμων Μονεγάσκος πήρε ότι ήταν δυνατόν από την SF25 αλλά δεν ήταν αρκετό για να περάσει πρώτος τη γραμμή τερματισμού στο τέλος του εβδομηκοστού όγδοου γύρου. Δικαίως ήταν κατσούφης μετά τις κατατακτήριες και δικαίως δεν χάρηκε με τη δεύτερη θέση στην πατρίδα του. Η δε πριγκίπισσά του δεν απομακρύνθηκε από το μελαγχολική της εικόνα κάτι όμως, που της προσφέρει ένα είδος γοητείας μέσα στο μάλλον βαρετό κύκλο του οργιώδη πλούτου και της πιθανής αδιαφορίας στην οποία διάγει.

Αν το περιεχόμενο της έκδοσης παρουσιαζόταν ως καλογραμμένο σενάριο και όμορφα σκηνοθετημένη ταινία, ίσως να μην γινόταν ευμενώς αποδεκτή καθότι η θεματολογία της θα χαρακτηριζόταν ως υπερβολικά παραμυθένια. Και όμως οτιδήποτε εξιστορείται στις 253 σελίδες του βιβλίου είναι μια ακριβής περιγραφή αληθινών γεγονότων που ούτε ο πιο ευφάνταστος σεναριογράφος θα μπορούσε να υφάνει. Είναι η ιστορία μεγαλόπρεπων αγαλμάτων που φιλοτεχνήθηκαν στην ιλιγγιώδη άνοδο του χιτλερικού καθεστώτος.

Την εποχή που ο ναζισμός έμοιαζε ανίκητος, τότε που ο φανατισμός και η μισαλλόδοξη μεγαλοπρέπεια, έβαλαν την υφήλιο στην μεγαλύτερη περιπέτεια του εικοστού αιώνα, διακεκριμένοι καλλιτέχνες, πιστοί ή υποτεταγμένοι στις ιδεολογίες περί της ανωτερότητας της Αρίας φυλής φιλοτέχνησαν έργα που παρέπεμπαν στην ισχυροποίηση της και ταυτόχρονα ικανοποιούσαν τον μεγαλοϊδεατισμό καλλιτεχνικό και όχι μόνο του Χίτλερ.

Ο λόγος για τους γλύπτες Josef Thorak, Arno Breker, που εκτέλεσαν τις επιθυμίες του καθεστώτος. Δεν είναι τυχαίο που στο τέλος του Ιουνίου του 1940, όταν ο Χίτλερ επισκέφτηκε το Παρίσι το οποίο οι γερμανικές δυνάμεις είχαν καταλάβει ποζάρισε μπροστά στο πύργο του Άιφελ, ανάμεσα στον αγαπημένο του αρχιτέκτονα Albert Speer και τον Breker. Ο δε Thorak γνωστός για τα μεγαλοπρεπή μνημεία του, είχε από νωρίς την εύνοια του καθεστώτος συγκεντρώνοντας κολακευτικά σχόλια από τα κορυφαία στελέχη του ναζισμού όπως ο συνονόματός του, J. Goebbels.

Με υπότιτλο: Τα λάθη της Ιατρικής και πως επηρεάζουν, ο MD Marty Makary επιχειρεί τολμηρές, βαθιές αλλά ταυτόχρονα πολύ προσεκτικές και κυρίως τεκμηριωμένες τομές στις απόψεις, στις αντιλήψεις και κυρίως στις πρακτικές της σύγχρονης Ιατρικής.

Με μια ντουζίνα ενότητες, καλογραμμένες, κατανοητές και σε όσους δεν έχουν εντρυφήσει στους ατελείωτους δαιδάλους της Ιατρικής, αποκαλύπτει δομικά λάθη που έχουν συμβεί οδηγώντας σε καταφανώς λανθασμένες ενέργειες σε βάθος γενεών του ιατρικού προσωπικού, επιβαρύνοντας με δισεκατομμύρια τους φορολογούμενους, δημιουργώντας ταυτόχρονα στρατιές ασθενών.

Πέρα από αυτά τα δυσάρεστα αποκαλύπτει το άκαμπτο σύστημα, τον ασήκωτο μηχανισμό που τόσο πολύ βολεύεται με το αρνείται και να περιφρονεί οτιδήποτε έρχεται με φρέσκες, πρωτοπόρες τεκμηριωμένες ιδέες.

Είναι απίθανο το τι αποκαλύπτει και αδύνατο να μην εκνευριστεί ο αναγνώστης με αυτά που γεμίζουν τις 240 σελίδες του πονήματος. Γίνονται δε έτι περαιτέρω απειλητικά διότι ο συγγραφέας είναι καθηγητής στην Ιατρική σχολή του Τζονς Χόπκινς και μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής των Η.Π.Α. Χειρουργός στην ειδικότητα έχει συγγράψει δυο βιβλία, έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 300 επιστημονικά άρθρα. Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες έρευνες, έχει παλέψει ώστε οι ευάλωτοι πληθυσμοί να αποκτήσουν αξιόπιστη και προσιτή περίθαλψη, ενώ του έχουν απονεμηθεί πολυάριθμα βραβεία διδασκαλίας.

Με λίγα λόγια πρόκειται περί αριστουργήματος. Ο λόγος για την κινηματογραφική μεταφορά του κόμικ της  Αμερικανίδας Sara Varon γραφίστριας, συγγραφέως και εικονογράφου, με ειδίκευση στην παιδική λογοτεχνία. Ο Ισπανός σκηνοθέτης Pablo Berger πήρε το εξαιρετικό θέμα της Varon και ακούμπησε την τελειότητα.

Σε αυτό το αφήγημα που απευθύνεται σε παιδικό κοινό, έχει συμπυκνωθεί συναίσθημα, αγωνία, ερωτηματικά, απαντήσεις, απογοήτευση, ολίγον δράμα μα και αισιοδοξία που απευθύνονται σε κοινό κάθε ηλικίας. Ξύνει διακριτικά, ανάλαφρα μα καθόλου επιπόλαια και πολλή ποίηση έννοιες όπως η μοναξιά, η φιλία, ο χωρισμός, η ατυχία, οι συμπτώσεις και κλείνει με μια αισιοδοξία που προκύπτει ανέλπιστα.

Σε ότι αφορά την υποδοχή που έτυχε η ταινία ας θυμηθούμε ότι έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 76ο φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών στις 21 Μαΐου 2023, στο τμήμα ειδικών προβολών. Έλαβε διθυραμβικές κριτικές και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο τμήμα Contrechamp του διεθνούς φεστιβάλ κινηματογράφου Annecy, καθώς και το βραβείο καλύτερης ανεξάρτητης ταινίας κινουμένων σχεδίων στα 51α Βραβεία Annie. Κέρδισε επίσης το βραβείο Goya για την καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων και το Ευρωπαϊκό βραβείο κινηματογράφου στην ίδια κατηγορία, ενώ ήταν υποψήφια για την κατηγορία καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων στα 96α βραβεία Όσκαρ.

Κάτι απροσδόκητο, από εκείνα που ανατρέπουν με όχι ευχάριστο τρόπο προγραμματισμό και καθημερινότητα, με έφερε πεζή στους δρόμους της πόλης την οποία δεν γνώριζα καλά. Βηματίζοντας παρατηρούσα το περιβάλλον που, όταν οδηγείς σου ξεφεύγει.

Μια καλοσυντηρημένη παλιά μονοκατοικία, που πιθανόν κάποτε να έφερε το χαρακτηρισμό «αρχοντικό», ήταν διάστικτη από χρωματιστά ακαλαίσθητα τραύματα. Θυμήθηκα την αφήγηση της Anna Laura Braghetti σε ένα από τα πλέον σπαραξικάρδια βιβλία για τα μολυβένια χρόνια, στην Ιταλία. Περιγράφει τη δράση της οργάνωσης «Ερυθρές Ταξιαρχίες» σε ένα πλαίσιο κολασμένης βίας και ανεξέλεγκτης αντιπαλότητας ανάμεσα στην οργάνωση και το κράτος που συχνά έφτανε στα όρια της βεντέτας. Μα ακόμα και τότε υπήρχαν διάφορες ευαισθησίες. Όπως εκείνη του Valerio Morucci όταν ούρλιαζε στα παιδιά που ήταν έτοιμα να βγουν στους δρόμους και να προξενήσουν ζημιές: «Αλλοίμονο σας κρετίνοι αν καταστρέψετε ένα όμορφο αυτοκίνητο. Τα ωραία οχήματα τα κλέβουν και πάμε όλοι μια βόλτα». Πενήντα χρόνια αργότερα, οι ομορφιές δεν γνωρίζουν ένα είδος απαλλαγής από τη βία της κακογουστιάς.